Liever onvrij dan ongelijk

Dat was in een notendop de boodschap die professor Andreas Kinneging de Overijsselse SGP bij haar 100-jarig jubileum meegaf. De opkomst van het gelijkheidsbeginsel bedreigt het huidige, vrije functioneren van pijlers in het bevindelijk-gereformeerde leven zoals kerk en school.

Grondrechten tegenover de overheid

Kinneging schetst een ingrijpende transformatie in het liberale denken. Allereerst is het vrijheidsbeginsel ingrijpend veranderd. De oorspronkelijke vrijheidsgedachte was die van vrijheid tegenover de staat. De staat diende zich niet in de levens van burgers te mengen. We zien dat duidelijk in de Amerikaanse Bill of Rights. Het eerste artikel luidt:

Congress shall make no law respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof; or abridging the freedom of speech, or of the press; or the right of the people peaceably to assemble, and to petition the Government for a redress of grievances.

Vrijheid van godsdienst, mening en vereniging worden hier verdedigd tegenover de overheid. Dat is in het oudere liberalisme algemeen: vrijheid wordt bedreigd door de staat. En de staat is de enige die gebonden is door deze grondrechten.

Grondrechten tussen mensen

Dat is een andere interpretatie van grondrechten dan wij gewend zijn. In onze tijd gelden zulke rechten tussen mensen. Daardoor gaan die grondrechten met elkaar strijden. En dan met name het gelijkheids- of non-discriminatiebeginsel, dat op gespannen voet komt met de vrijheden van godsdienst, meningsuiting en vereniging.

Zolang alleen de staat gebonden wordt door deze rechten, is van een conflict geen sprake. Maar gaat het tussen mensen, dan kan mijn vrije godsdienstbeoefening een ander ongelijk behandelen. Vrijheid van vereniging wil toch ook zeggen dat ik mag bepalen wie er bij mijn vereniging welkom is; vrijheid van meningsuiting, dat wij als vereniging mogen bepalen wat daar wel en niet gezegd kan worden; en dat komt al snel op gespannen voet met andermans recht op gelijke behandeling. In onze tijd zien we dat in zulke gevallen het gelijkheidsbeginsel de overhand neemt. Alleen de positie in de Grondwet als eerste artikel, laat dat al zien, maar het blijkt ook uit de verwoording:

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

We missen daar de begrenzing van de Bill of Rights; dit lijkt een soort algemeen principe, niet specifiek geldend voor de overheid. Formeel leest de wetgever het wel zo; de Grondwet bindt de overheid. Maar door de formulering van het artikel lijkt het hier om een algemeen-bindende regel te gaan. En zo functioneert het meer en meer in het publieke leven. Wat populairder zeggen mensen dan: ‘Je mag niet discrimineren.’ En dat is nieuw.

Voor ons als bevindelijk-gereformeerden is deze gelijkheidsideologie een wezenlijke bedreiging. Dan gaat het over aannamebeleid op scholen, over de inhoud van de prediking op zondag, over toelating tot school en kerk. Als partij hebben we enige tijd geleden al meegemaakt, dat de rechter ons vertelde wie wij als leden dienen toe te laten. Ook dat is een teken aan de wand.

Geen gelijkheidsideologie

We moeten stelling nemen tegen deze gelijkheidsideologie, zei professor W. van Vlastuin in een respons op het referaat van prof. Kinneging. Een zekere mate van progressiviteit kan een SGP’er wel voorstaan. Van Vlastuin dacht daarbij aan de afschaffing van de slavernij of het herstel van de handelingsbekwaamheid van de gehuwde vrouw door het derde kabinet Drees.

De moderne tendens om gelijkheid echter op de absolute eerste plaats te zetten, is niet christelijk. Zijn gerechtigheid, waarheid, eerlijkheid en trouw niet veel belangrijker? Deze verabsolutering van de gelijkheid leidt tot een soort ideologie, en daar moeten we tegen zijn. Gelijkheid en vrijheid als beginselen voor de staat zijn tot daaraantoe. Maar voor het gewone leven kan dat niet gelden.

Als bevindelijk-gereformeerden hebben we anderhalve eeuw in een klassiek-liberaal bestel geleefd. Dat was niet het bestel wat wij hadden gekozen, maar er was mee te leven. Nu lijkt dat klassieke liberalisme het onderspit te delven. Het moderne alternatief van verregaande, opgedrongen gelijkheid lijkt een stuk moeilijker voor ons om in te functioneren.

We mogen ons daar als SGP wel van bewust zijn. Dat brengt ons in de wat ongemakkelijke positie, dat we het klassiek-liberale staatsbestel tegen de modern-progressieven moeten verdedigen. Toch zal dat moeten.

De staatsinrichting van Thorbecke liet nog ruimte voor de waarheid, voor het dienen van God, ook in het publieke domein. Dat is ruimte die we moeten koesteren en verdedigen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen