Tijden Onze

Om maar eens niet dicht bij huis te beginnen: de geopolitiek is tot een ondoorzichtig en onvoorspelbaar machtsspel geworden. Wie oud genoeg is om de Koude Oorlog te hebben meegemaakt, weet dat die tijd ook angstig kon zijn, maar dat de verhoudingen in ieder geval overzichtelijk waren. Na de ‘val van de Muur’ behoorde de grote tegenstelling tussen Oost en West tot het verleden, maar diende zich al gauw een nieuwe vijand aan: het islamitisch terrorisme. Nu, twintig jaar na 9/11, lijken de panelen opnieuw te verschuiven. Amerika lijkt onder Trump en Biden steeds meer haar hegemonie te verliezen. Andere landen komen op; China vooral, en die verschuiving lijkt consequenties voor allerlei andere allianties te hebben. Maar de Verenigde Staten als de beschermende paraplu boven het vrije Westen lijkt te verdwijnen.

Als iets ons met onze neus op onze kwetsbaarheid heeft gedrukt, dan is het wel de covid-epidemie die ons leven nu al bijna twee jaar in haar greep heeft. De wereld waarvan we dachten, of in ieder geval: heel veel mensen dachten, dat we die kenden en dus konden controleren en beheersen, bleek nare verrassingen voor ons in petto te hebben. De oplossing voor een virus, onbekend, onvoorspelbaar, grillig, ziekmakend, dodelijk, bleek niet maakbaar – zelfs de vaccinaties niet, waarvan heel veel mensen aanvankelijk alles verwachtten. Het heeft ons leven, en zeker ook ons kerkelijk leven, onder druk gezet – en we weten nog niet hoe het zal eindigen en welk effect het uiteindelijk op ons (kerkelijk) leven zal hebben.

Een crisis is één ding, maar een politiek toneel dat tegelijkertijd geen verheffende aanblik laat zien, is een ander ding. Het afgelopen jaar is op z’n zachtst gezegd nogal tumultueus geweest. Een affaire, de val van een kabinet, verkiezingen, uitgelekte notities, moties van afkeuring en wantrouwen, grondig verstoorde verhoudingen, een zich ellenlang voortslepende formatie, versplintering en polarisatie – we hebben het allemaal gezien. Er komt nu een nieuw kabinet, met twee partijen die de ‘c’ van ‘christelijk’ in hun naam voeren, maar hun macht tegenover een liberale meerderheid in kabinet en parlement is gering. Wendingen ten goede zijn achter de horizon verdwenen. Het enige dat resteert is protest tegen deze ontwikkelingen vanuit de oppositie, of manmoedige pogingen het kwade af te zwakken vanuit een positie in het kabinet.

In deze situatie lijken klassieke rechten en vrijheden steeds meer op het spel komen te staan. Er was altijd vrijheid van geweten en het recht op lichamelijke integriteit, maar de druk om een vaccinatiedrang langzaam maar zeker op te schalen tot vaccinatiedwang lijkt steeds dichterbij te komen. Christelijke politiek is ooit tot stand gekomen uit protest tegen dit soort ontwikkelingen, maar heeft niet langer de positie om ze te keren of een krachtig alternatief te ontwikkelen.

Een verlies van rechten en vrijheden bedreigt ons ook vanuit de gedachte die sinds de Franse Revolutie de basis van westerse samenlevingen vormt: de idee van de gelijkheid. Die idee was een agenda. Eerst kwam er gelijkheid voor burgers ten opzichte van de oude adel. Daarna kwam er gelijkheid voor arbeiders, voor vrouwen, en nu worden de laatste agendapunten afgehandeld: de emancipatie van homoseksuelen, van kinderen, van dieren.

Niets was zo onthullend, denk ik, als de discussie die alweer even geleden is gevoerd en ongetwijfeld zal terugkeren: de discussie over de rituele slacht. Het argument was dat dieren die onverdoofd worden geslacht, aan het einde van hun leven 43 seconden langer lijden dan dieren die verdoofd worden geslacht. En zoals wij mensen recht hebben op een zachte dood, zo hebben dieren dat ook. En toen deze kwestie geregeld scheen te zijn, gingen er stemmen op om gelijk door te pakken en een volgend barbaars ritueel af te schaffen: de jongensbesnijdenis. Hét argument in deze discussie was dat kinderen ook rechten hebben, dat ouders niet het recht hebben hun religieuze identiteit te bepalen en zeker niet via een onherstelbare ingreep als de besnijdenis.

De homo-emancipatie heeft zich de afgelopen jaren verbreed. Het zijn nu niet alleen homo’s en lesbies die gelijke rechten opeisen, maar ook transgenders, biseksuelen, interseksuelen, enz. Alles mag, of beter: alles moet mogen, behalve de gedachte dat de Heere onze God deze wereld heeft geschapen, en de mens man en vrouw (binair) heeft geschapen. De natuur mag onze vrijheid geen beperkingen opleggen. Onze identiteit moet op een persoonlijke keuze berusten, en niemand mag een ander daarin belemmeren. Ik denk dat velen, zachtjes of hoorbaar, zullen bidden: ‘Wie zal ons het goede doen zien, het goede voor onszelf, voor onze kinderen, onze kleinkinderen? Verhef Gij over ons het licht Uws aanschijns, o Heere!’

Natuurlijk is het mogelijk om de ernst van de situatie te bagatelliseren. We kunnen dan zeggen dat er altijd wel iets is geweest, dat het vroeger heus niet beter was dan nu, en dat we ons niet nodeloos zorgen moeten maken. En zeker, er is altijd wel iets geweest, en het heden is in veel opzichten beter dan het verleden (de tandarts, hygiëne, et cetera), maar daaruit kun je mijns inziens niet de conclusie trekken dat we ons geen zorgen hoeven te maken. Zonde en dood hebben altijd hun schaduw over het leven geworpen, en het leven getransformeerd tot een onzeker, onvolkomen en kwetsbaar bestaan, getekend door lijden, pijn, verdriet, eindigend in een onverbiddelijke dood. Maar misschien is er nu toch meer aan de hand. Misschien is de mensheid een lijn overgegaan, of zijn we daar met z’n allen mee bezig, en roept die overschrijding een crisis op die ongeëvenaard is. En als dat zo is, waaruit bestaat die overschrijding dan in haar diepste kern? En als we daarachter kunnen komen, kunnen we dan ook bepalen waar het eigenlijke front in onze dagen ligt, en wat ons te doen staat?

Dit zijn de vragen die we in deze korte artikelenserie willen bespreken. Onder één groot voorbehoud, en die ligt in de erkenning dat wij mensen de weg niet weten. Historische kennis, kennis van politiek en samenleving, kan ons helpen, maar we kunnen mistasten en grote fouten begaan. Alleen in het licht van Gods Woord zien wij het licht. De gave van de onderscheiding is een gave van de Heilige Geest. En ook al zouden we alles goed zien, en zouden we weten waar de fronten liggen in onze tijden, dan is dat nog geen garantie dat wij staande blijven en ons geloof niet zullen verloochenen. Daartoe zijn we uit onszelf zelfs geneigd. We zijn alleen veilig onder de hoede van Hem, Die heeft gezegd dat Hij ons niet zal verloochenen omdat Hij Zichzelf niet kan verloochenen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen