Seksueel Misbruik In Pastorale Relaties (1)

Toch komen we bij het Meldpunt Misbruik veel situaties tegen waarbij mensen de kerk niet ervaren als die veilige plaats. We krijgen meldingen van predikanten die in pastorale contacten over grenzen heen gegaan zijn, van jeugdleiders die appjes verzenden met seksueel getinte teksten en foto’s. We krijgen meldingen van gemeenteleden die steeds weer contact zoeken met mensen die hebben aangegeven dit niet te willen, van ouderlingen die een relatie beginnen met gemeenteleden zonder daarvoor de protocollen te volgen. We krijgen vragen van vertrouwenspersonen over hoe zij moeten omgaan met signalen van huiselijk geweld en incest en hoe een onveilige sfeer kan worden aangepakt.

Als Meldpunt Misbruik zijn wij er voor slachtoffers van seksueel misbruik in kerkelijke relaties. Dat betekent dat er iemand met een kerkelijke functie is geweest die over de grenzen van de ander heen is gegaan. Dit kan door seksuele handelingen, maar ook met woorden. Soms worden mensen hierbij onder druk gezet, maar dat hoeft niet. Het gebeurt vaak dat het slachtoffer op het moment van de feiten niet doorheeft dat er sprake is van misbruik. Een tiener bijvoorbeeld die op school gepest wordt, maar zich wel gezien voelt door de jeugdleider die positief naar hem of haar schrijft over zijn of haar lichaam. Of een weduwe die in haar rouwproces regelmatig bezoek krijgt van haar wijkouderling, die steeds handtastelijker wordt. Deze weduwe kan dit ervaren als troost en het zelfs waarderen. Dat iemand het (in eerste instantie) waardeert of niet doorheeft, maakt het vaak extra moeilijk. Misbruik begint vaak heel geleidelijk en dat maakt dat het voor slachtoffers vaak heel complex is. Mensen kunnen zich schuldig voelen of maken het klein (het viel wel mee, hij/zij heeft alleen maar…, of: maar ik was er ook zelf bij). Ook voor de omgeving is het een schok wanneer iemand vertelt dat er sprake is (geweest) van misbruik. En dat is dan ook nog eens gebeurd door iemand uit de kerk. Iemand die zij vertrouwden. Iemand die woorden van de Heere sprak en Hem vertegenwoordigt, want dat is hoe predikanten, ambtsdragers, catecheten en leiders van de jeugdclubs, bezoekbroeders, etc. vaak worden gezien. Het Meldpunt Misbruik adviseert slachtoffers over welke stappen zij kunnen zetten, wanneer zij met seksueel misbruik in een kerkelijke relatie te maken hebben (gehad). We staan naast het slachtoffer en bieden voor hen een luisterend oor.

Het Meldpunt Misbruik is er ook voor vertrouwenspersonen, predikanten en kerkenraden. Vaak zijn zij de eerste mensen aan wie slachtoffers vertellen dat hen iets is overkomen, of aan wie omstanders signalen voorleggen. Zij hebben (gelukkig) niet dagelijks te maken met deze situaties en kunnen daarom voor advies terecht bij het Meldpunt. We zijn dankbaar dat hier ook gebruik van gemaakt wordt. In 2022 was bijvoorbeeld 50% van de meldingen en vragen van een vertrouwenspersoon.

U vraagt zich nu misschien af: Wat is er nodig om van de kerk een veilige plaats te maken? Allereerst is het belangrijk dat er in de gemeente een besef is van hoe makkelijk het mis kan gaan. Mensen in een kerkelijke functie moeten zich er bewust van zijn dat zij in een meer machtige positie staan. Seksueel misbruik is namelijk altijd (op welke wijze dan ook) verbonden met macht. Zeker wanneer mensen bezig zijn met kwetsbaren is het van belang dat men zich er bewust van is dat de ander (mogelijk deels) afhankelijk is van de kerkelijk functionaris. Een oudere kan bijvoorbeeld heel eenzaam zijn en erg uitzien naar de bezoekjes van een lid van het bezoekteam. Het is aan kerkenraden en kerkelijk functionarissen om de omstandigheden waarin een taak wordt uitgevoerd zo veilig mogelijk te maken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een raam in of naast de deur, waardoor mensen altijd naar binnen kunnen kijken en aan het vierogenprincipe, waarbij altijd een extra persoon aanwezig is (die zelf ook niet tot een kwetsbare groep behoort). In de praktijk betekent dit dat er bij de kinderoppas twee mensen oppassen, in plaats van één, ook wanneer er weinig kinderen zijn. Of dat er standaard twee mensen op huisbezoek komen, in plaats van één.

Het is cruciaal dat er een open sfeer is in de gemeente. Kan er gesproken worden over onrecht? En wanneer er over onrecht gesproken wordt, op welke wijze wordt dit dan behandeld? Wordt er lacherig over gedaan en wordt het onderwerp klein gemaakt? Wordt de schuld of verantwoordelijkheid bij slachtoffers gelegd? Dan zal een slachtoffer waarschijnlijk niet naar buiten durven komen met wat er is gebeurd. Maar wordt er open over gesproken en kan werkelijk alles worden besproken? Wordt er aandacht gegeven aan het thema veilige kerk? Dan creëert een gemeente een plaats waar melden mogelijk wordt. Sfeer is voor slachtoffers ontzettend belangrijk.

Zij hebben een steunende omgeving nodig, die hun bevestiging geeft dat een melding veilig is en goed wordt opgepakt.

Op www.veiligekerk.nl kunt u een uitgebreid stappenplan downloaden om de kerk een veilige plaats te maken. Hier staan ook allerlei werkvormen en gespreksvragen om als gemeente te bouwen aan een veilige kerk.

De training voor vertrouwenspersonen sluiten wij vaak af met 2 Timotheüs 1:7: ‘Want God heeft ons niet gegeven een geest der vreesachtigheid, maar der kracht, en der liefde, en der gematigdheid.’ Het vraagt moed, kracht en liefde om over dit onderwerp te spreken, maar we hebben een geest van kracht, liefde en gematigdheid gekregen van de Heere Zelf. We bouwen aan een veilige kerk opdat Zijn Naam verheerlijkt wordt.

Welke praktische stappen kan een gemeente zetten om de kerk tot een veilige plaats te maken?

1. Beleid

Het is belangrijk dat er beleid gemaakt wordt over veilige kerk: er moet aandacht zijn voor preventie. Het onderwerp moet het hele jaar door af en toe aandacht krijgen.

2. Een vertrouwenspersoon aanstellen

tel een onafhankelijke vertrouwenspersoon aan en laat deze trainen bij het Meldpunt Misbruik.

3. Gedragscode

Stel een gedragscode op. Hierin staan omgangsregels. Het werkt het beste als de hele gemeente hierin wordt meegenomen. Welke normen en waarden vinden wij als gemeente belangrijk?

4. Vrijwilligers selecteren

Zorg dat er beleid komt om vrijwilligers ‘aan te nemen’. Welke voorwaarden zijn er om functies te vervullen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan de VOG.

5. Maak melden mogelijk

Zorg dat een slachtoffer (of de omgeving) misbruik kan melden.

6. Informeer betrokkenen

Zorg dat de gemeenteleden op de hoogte zijn van bovenstaande. Praat er met elkaar over.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen