Psychische Problemen (1)

Maarten is een intelligente jongen van vijftien jaar, maar functioneert vanwege een vorm van autisme sociaal-emotioneel als een achtjarige. Dat vormt een beperking, maar anderzijds is hij ontzettend gezellig, heeft hij veel fantasie en creativiteit. Omdat Maarten de wereld om hem heen regelmatig niet begrijpt, moet zijn moeder, Jeanine, hem daarbij helpen. Ze voelt zich soms Maartens tweede brein.

Door zijn autisme gaat het regelmatig mis met Maartens gedrag in een andere omgeving. Bijvoorbeeld op een verjaardagsfeestje. Voor Jeanine levert dat een mengeling van gevoelens op: ze begrijpt Maarten, voelt zijn onmacht, maar is ook boos op hem, omdat hij de sfeer verknalt. Bovendien voelt ze zich schuldig, omdat ze de mislukking niet zag aankomen en schaamt ze zich. Naast het feit dat Maarten de wereld om hem heen vaak niet begrijpt, geeft een andere omgeving hem veel stress. Toen hij zeven was moest hij naar een andere school. Hij kon niet uiten hoe erg hij zijn oude klas en school miste. Daardoor raakte hij enorm overprikkeld en had hij thuis boze buien. Uiteindelijk besloten zijn ouders dat hij naar het speciaal onderwijs moest. Maarten kwam twee maanden thuis te zitten en had het gevoel dat hij enorm had gefaald.

In deze periode kreeg Maarten veel vragen richting God: Waarom had God hem zo gemaakt? Als Hij alles kan, had Hij hem toch geen autisme hoeven geven? Maarten vond dat God niet te vertrouwen is. Jeanine kon tijdens deze moeilijke periode staande blijven door het contact met twee vriendinnen die ook een kind als Maarten hebben. Die hadden aan een half woord van Jeanine genoeg en vonden niets raar. Jeanine leerde om zich kwetsbaar op te stellen, om uit te leggen wie Maarten is en hoe je het beste met hem kunt omgaan. Verder waren er gezinnen die om het gezin van Jeanine heen stonden waar Maarten altijd welkom was. Daar kon Maarten tot rust komen en zijn ouders hadden op die momenten ook de handen even vrij.

Toen hij naar de school voor speciaal onderwijs ging bloeide Maarten op. De eerste schooldag kwam hij verbaasd thuis en zei: ‘Ze begrijpen me daar echt.’ Langzaam groeide zijn zelfvertrouwen weer. Jeanine leerde geleidelijk om Maartens beperking te accepteren. Vooral toen ze ging leren hoe God naar Maarten kijkt. Hij heeft al Zijn schepselen uniek gemaakt. ‘Hoe moeilijk en zwaar het soms ook is, ik mag elke dag weer leren kijken door Gods ogen.’

Deze casus komt uit het boek Psychische problemen in de familie. Een gids voor naasten en pastores (p. 15-19) die in 2022 verscheen bij Kok Boekencentrum onder redactie van Hanneke Schaap-Jonker en Ewoud de Jong. Dit informatieve en behulpzame boek sluit aan bij het jaarthema van de generale diaconale commissie (GDC) voor 2024: ‘Dienen bij psychische zorgen’. Uit de bovenstaande casus wordt duidelijk dat psychische problemen enorme impact hebben op de personen die deze problemen ondervinden, maar ook op hun familieleden. Verder wordt uit het voorbeeld duidelijk dat anderen, bijvoorbeeld vrienden of gemeenteleden, kunnen helpen om deze last te dragen. Daarvoor wil dit artikel aan de hand van het genoemde boek een aanzet geven aan de hand van de beschreven casus over een jongen met autisme en zijn moeder. Dit voorbeeld is, met de nodige veranderingen, toepasbaar op andere vormen van autisme en op andere psychische problemen, zoals angst- of dwangstoornissen, dementie, depressie, verslaving, trauma en suïcidaliteit.

In een volgende aflevering van deze rubriek zullen praktische handvatten worden gegeven met het oog op de vraag hoe gemeenteleden de last kunnen helpen dragen.

Psychische Problemen Leren Begrijpen

Terug naar het onderwerp, het ondersteunen van familieleden van mensen met psychische problemen. Om hen te kunnen helpen is het allereerst van belang om de betreffende beperking te leren begrijpen. Misschien kent u wel een jongen als Maarten uit de beschreven casus. Hij is een gezellige en creatieve jongen, maar gedraagt zich op sommige momenten anders dan wat als normaal wordt gezien. Hij weet zelf ook niet hoe dat kan. Dat geeft hem stress en zelfs het gevoel dat hij faalt. Hij komt in een negatieve spiraal terecht, zowel mentaal als geestelijk. Waarom heeft God hem zo gemaakt? Had Hij dat niet anders kunnen doen?

De psychische problemen van Maarten hebben ook grote impact op zijn moeder. Ze gaat in zijn plaats denken, voelt zich enorm verantwoordelijk voor hem, neemt die verantwoordelijkheid zelfs over. Dat leidt bij een ‘mislukking’ in het gedrag van Maarten tot allerlei gevoelens: begrip, boosheid, schuldgevoel en schaamte. Dit maakt het leven voor haar heel intensief, vooral in de periode dat Maarten thuiszit en psychisch en geestelijk een crisis meemaakt.

Zonder Vooroordelen Luisteren

Als we ons, ten slotte, afvragen hoe anderen Jeanine hebben geholpen om deze last te dragen, dan ontdekken we dat begrip en luisteren zonder te oordelen cruciaal zijn. Nu scheelt het dat de vriendinnen van Jeanine ervaringsdeskundigen zijn: ze hebben zelf ook een kind met autisme. Toch kunnen ook mensen zonder ervaring een ondersteunende rol hebben. Door te proberen de ander en zijn of haar verhaal te begrijpen en vooral door te luisteren zonder een signaal af te geven dat je de situatie gek vindt.

Door zo te luisteren, maar ook door te wijzen op de manier waarop God naar ons kijkt, namelijk als Zijn geliefde kinderen – vanuit schepping, verbond en wedergeboorte – kunnen familieleden van personen met psychische problemen leren om de situatie te accepteren. Dat heeft ook impact op degene die psychische zorgen heeft. Diens beperking blijft, maar hij of zij én het familielid leert te ‘floreren in kwetsbaarheid’. ‘Tools’ en ‘tips’ hiervoor zijn te vinden in het boek Psychische problemen in de familie.* Derden, zoals gemeenteleden, kunnen in het proces van leren accepteren een helpende rol spelen. In het volgende artikel geven we daarvoor concrete handreikingen.

* Bij het boek zijn ook filmpjes gemaakt, zie: https://www.hannekeschaap.nl/

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen