De witte anjer, beeldmerk van prins-Bernhard

Vanaf zijn joyeuze entree in ons land zien wij prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld met zijn witte anjer. In 1936 maakte Nederland niet alleen kennis met de toekomstige Prins der Nederlanden, maar ook met zijn onafscheidelijke bloemcorsage. Prins Bernhard schonk zijn aanstaande bruid een enorme ruiker van witte anjers, waarmee de vrolijke en gelukkige Prinses op de dag na de officiële aankondiging van de verloving door koningin Wilhelmina (8 september 1936) in Den Haag verscheen. Een journalist schreef: „Aan prinses Juliana is te zien dat zij haar verloofde bewondert". Er zouden nog vele boeketten volgen; prinses Juliana kreeg als jonge vrouw dikwijls anjers van prins Bernhard. De Prins -aanvankelijk noemde men hem vertrouwelijk 'prins Benno'- bracht een frisse wind aan het Nederlandse hof. De kranten schreven zelfs over 'een nieuwe lente op Hollands erf. Al snel begon het iedereen op te vallen dat de verloofde van prinses Juliana zich dag in, dag uit met een frisse witte anjer tooide. Op foto's uit die tijd manifesteert de Prins zich duidelijk als een man met smaak. Zo schrijft Alden Hatch in zijn biografie over prins Bernhard: „Het Nederlandse volk raakte er aan gewend om zijn sportieve gestalte, met de witte anjer in het knoopsgat, naast de Prinses te zien." Van groot belang voor de toekomstige prins-gemaal was de Ben Hubertus kennismaking met de Nedervan der Zwet landse democratische instellinen Marion gen. Toen het jonge paar voor van der Zwet- het eerst een zitting van de Vermeulen uit Raad van State bijwoonde, gaf het Groningse prins Bernhard acte de presence Zuidbroek, met een witte anjer in zijn die de anjer knoopsgat. Zijn debuut kreeg als hun levens- er een minder plechtstatig kawerk kozen. rakter door. Al voor zijn komst naar ons land speldde prins Bernhard een witte anjer op, een gewoonte waarmee hij in zijn studententijd -hij liep midden jaren dertig colleges voor aankomend jurist aan de universiteiten van München en Berlijn- begon. Daarmee markeerde hij zich al jong als een man met een individuele persoonlijkheid. In de loop der jaren zou de anjer het karakteristieke kenmerk worden van iemand die zeer begaan is met het welzijn van de natuur en de cultuur.

Zilveren anjer
Op 23 maart 1950 besloten Regent en bestuur van het Prins Bernhard Fonds een onderscheidingsteken in te stellen als blijk van waardering voor „personen van onbesproken vaderlands gedrag, die in enigerlei vorm van onverplichte arbeid uitstekende diensten hebben verworven voor de Nederlandse cultuur of voor die van de Nederlandse Antillen". De oprichting markeerde de tiende herdenking van de demonstratieve 7\njerdag van 29 juni 1940, de verjaardag van prins Bernhard. Sindsdien levert het Fonds een actieve bijdrage aan de stimulering en ondersteuning van culturele bezigheden in alle maatschappelijke geledingen. Zei prins Bernhard, in zijn functie van voorzitter van het naar hem genoemde Fonds, eens zelf niet dat „de cultuur van een land niet bestaat uit het bezit aan bibliotheken of musea, maar uit de wijze van leven"? De bloem die Bernhards handelsmerk is geworden werd gekozen tot toepasselijk symbool van deze gedachte. Elk jaar, vlak voor zijn verjaardag, reikt prins Bernhard uit naam van het Fonds in het Paleis op de Dam in Amsterdam een toepasselijke onderscheiding, de zilveren anjer, uit aan mensen die zich, buiten hun dagelijkse werkzaamheden om, heel in het bijzonder verdienstelijk hebben gemakt in allerlei uiteenlopende sectoren van het cultureel terrein. In zijn eigen woorden: „Hiermee bedoel ik, dat ze zuiver op eigen initiatief iets moeten hebben gepresteerd. Het zijn vaak zeer bijzondere mensen die er een krijgen en ze waarderen het zeer, wat natuurlijk prettig is. Vaak zijn het ouderen die iets ongewoons hebben gepresteerd voor de Nederlandse cultuur. Het is ook een paar maal voorgekomen dat iemand uit Suriname of van de Antillen hiervoor werd gekozen. Ik moet zeggen dat ik het steeds weer een genoegen vind deze onderscheidingen uit te reiken, want ik kom erdoor in nauw contact met mensen die ik anders misschien nooit zou ontmoeten." Honderdtachtig mensen zijn inmiddels in het trotse bezit gekomen van deze bijzondere beloning, onder wie de initiator zelf! Prins Bernhard der Nederlanden ontving in 1990 de onderscheiding voor zijn grote bijdrage aan het cultuur- en natuurbehoud in ons land. Achtenveertig keer heeft de Prins de medaille met de afbeelding van een anjer uitgereikt. Het embleem bestaat uit de vijfbladige roos van het Huis Lippe in zilver, rood geëmailleerd, waarin een gekroonde gestileerde zilveren anjer boven de letter B en als onderschrift het devies van het Fonds: "Tua res agitur" (het gaat om uw zaak). Het embleem hangt aan een oranje lint met twee rode banen, het rood van de roos van het Huis Lippe. De eervolle decoratie is een ontwerp van de firma W. van Veluw in Zeist. Het bedrijf vervaardigt al meer dan vijf decennia onderscheidingen en ere-insignes.

Bloem der genegenheid
Volgens Van Dale is de anjelier of anjer van het plantengeslacht Dianthus een fraaie welriekende bloem, ook wel nagelbloem geheten. De bloem symboliseert genegenheid. Prins Bernhard gaat nog een stapje verder: „Het is een bloem waarin de zon zich weerspiegelt", zegt hij. Geen wonder dal Hubertus (Ben) van der Zwet en Marion van der Zwet-Vejrmeulen de anjer als hun levenswerk kozen. Het echtpaar runt al twintig jaar met veel inzet, liefde en vakmanschap de gelijknamige anjerkwekerij in Zuidbroek. Het kweken van anjers zit Van der Zwet in de genen. Senior had een kwekerij in Roelofarendsveen, waar Ben met een jongere broer 'op de tuin' werkte. Toen zijn vader overleed, kocht Van der Zwet het bedrijf van zijn moeder. Na een paar jaar telen begon het te kriebelen; hij wilde zelf met zijn vrouw een modern bedrijf opzetten. Van der Zwet: „Wij hoorden dat er in deze regio landerijen en huizen te koop waren. Dat bestaat niet voor die prijs, dachten wij. Enfin, we zijn gaan kijken. De keuze was tussen Klazienaveen en Zuidbroek. De in Den Haag geboren en getogen mevrouw Van der Zwet voelde echter niets voor Klazienaveen, omdat daar al veel kwekers wonen en werken. Er speelden bovendien nog meer factoren mee, zoals scholen voor de kinderen. Sinds de zomer van 1994 draagt prins Bernhard 'hun' witte anjer: de White Giant. Is deze anjer groter en mooier dan de vorige? Van der Zwet: ,Er waren klachten over de anjers die de Prins voorheen opspeldde. Er kwam smet in en ze gingen rotten. Een woordvoerder van de veiling in Aalsmeer verwees naar ons. ,Als je de beste anjers van heel Nederland wilt hebben, moet je bij Van der Zwet wezen." Een hele eer, beaamt het echtpaar, want in het Westland wemelt het van kwekers die witte anjers telen. Het compliment is meer waard dan de levering aan prins Bernhard, hoewel de extra reclame ook niet te versmaden is. „We streven naar constante kwaliteit en dit is de bevestiging, de toegevoegde waarde", luidt het praktisch. In de 8000 vierkante meter grote kassen controleert een ingenieus systeem temperatuur en vochtigheidsgraad. De onafzienbare rijen anjers verspreiden een zoete geur. Leveren deze stakerige planten de mooie, grote witte anjers die prins Bernhard draagt? ,We snijden ze rauw voor de veiling", verklaart mevrouw Van der Zwet zich nader. ,Het hart van de bloem groeit mooi groot en vol uit." De productie ligt tussen de 1,7 en 2 miljoen anjers per jaar en is hoofdzakelijk bestemd voor de export. Het personeelsbestand bestaat uit het echtpaar Van der Zwet, een permanente kracht en een vaste medewerker van april tot en met december. Op zaterdag bieden scholieren de helpende hand. Hoewel het echtpaar Van der Zwet met hart en ziel aan het bedrijf verbonden is, erkent het dat er ook tegenvallers zijn. Zo stonden de prijzen de laatste jaren flink onder druk, mede door de concurrentie uit het buitenland: Saoedi-Arabië, Colombia, Spanje en niet te vergeten Israël.

Trendgevoelig
Rood, wit en roze zijn de standaardkleuren, waar een constante vraag naar is. De andere kleuren zijn modieuze bijproducten. ,Je moet voor zekerheid kiezen", zegt mevrouw Van der Zwet beslist. ,Het is geen doen voortdurend achter de markt aan te hollen." Zij doelt op de trendgevoeligheid van de consument. „Anjers zijn heel lang als oubollig beschouwd", vervolgt mevrouw Van der Zwet. ,Vroeger gold de anjer daarentegen als een elitebloem. De veiling in Aalsmeer probeert nu via Cultra, een grote inkooporganisatie, het tij te keren en de anjer te promoten." Om haar woorden te staven komen glanzende folders op tafel, waarin arrangeurs schitterende boetotten met anjers tonen. „Toc^tehg, ben veel bloemisten de anjers nog achter staan in plaats van voor in de winkel", zegt mevrouw Van der Zwet spijtig. Met dezelfde beslistheid waarmee de consument destijds voor de anjer koos, kiest zij nu voor de zonnebloem. Maar de anjer wint aan populariteit. De bloem leent zich bovendien uitstekend voor de actuele trend: kleine vaasjes met een bloem. Als bewijs staan in de vensterbank van de gezellige huiskamer vers gesneden anjers in ranke vaasjes te pronken. De White Gi- ^' ant van prins Bernhard is een tweejarig gewas, gekweekt op steenwol. Niet alle kleuren gedijen op steenwol, verklaart mevrouw Van der Zwet. Er zijn in totaal veertig tot vijftig soorten anjers. Nieuw is de groene anjer. De stekjes van anjers in afwijkende kleuren worden geleverd door het veredelingsbedrijf, dat veel soorten uit Italië betrekt. Volgens de heer Van der Zwet is het tot nu toe niet gelukt een blauwe anjer te kweken. Omdat het een tweejaarlijkse kweek betreft, worden elk jaar nieuwe planten gepoot. Jaarlijks wordt dus de helft vervangen. Hoewel het echtpaar met de kleuren wit, rood en roze op safe speelt, laat het zich ook wel eens verleiden tot een modieuze tint, met alle gevolgen voor de planning. Mevrouw Van der Zwet: ,Momenteel werken we niet meer op schema, omdat we een paar jaar geleden een nieuwe kleur, cyclaamrood, hebben gepoot. Toen de eerste kweek werd geplukt, zakte het gewas in, waardoor wij vervroegd moesten ruimen. Een fikse tegenvaller in productie en opbrengst."

Veertig per week
Van der Zwet veren wekel n vrouw le'tig witte anjers aan prirHBHWiard. De bloemen arflfe^H via een kleine omweg op Paleis Soestdijk. Van der Zwet: „Ik geef ze gewoon met de andere bloernen mee voor de veiling in Aalsmeer. We verpakken de bloemen wel apart, met een kaartje erbij: „bestemd voor Flower shop Ivy, Amsterdam". Dat is de hofleverancier, die ervoor zorgt dat de anjers prins Bernhard bereiken. „Ook in het buitenland draagt de Prins onze anjer", vertelt Van der Zwet vol trots. ,De anjers gaan dan mee in koelboxen." De Prins doet twee of drie keer per dag een verse anjer op, dat hangt van zijn agenda af. Echt nodig is dat niet, volgens het kwekersechtpaar. „De anjer kan gemakkelijk een dag zonder water en is bestand tegen hoge temperaturen." Anjers die over zijn, worden verwerkt in bloemstukjes op Paleis Soestdijk. Tijdens de vakanties dragt de Prins geen witte anjer. In de zomermaanden heeft de Prins sowieso weinig anjers nodig, vernemen we. Dat heeft ook met zijn hoge leeftijd te maken, omdat de Prins dan minder reist en niet zo vaak in de openbaarheid treedt. De meeste openbare verplichtingen van prins Bernhard spelen zich in het centrum van het land en in de Randstad af Het heeft geen zin dat jammer te vinden, want het is een feit. Toch hopen de heer en mevrouw Van der Zwet dat de Prins nog eens een uitstapje naar het hoge Noorden maakt. „Onze vurigste wens is dat Zijne Koninklijke Hoogheid dan en passant een bezoekje brengt aan ons bedrijf, waar 'zijn' witte anjer gedijt."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen