DIENEND LEIDERSCHAP

Het boek van Kloosterman is duidelijk gegrond op de Bijbel. In alle hoofdstukken komt dit naar voren. Kloosterman: ‘We hebben leiding van Boven nodig. Dat is zeker zo nu we uit relatie met onze Schepper leven en geneigd zijn om God en onze naaste te haten. God schiep de mens volmaakt in open en harmonieuze relatie tot Hem, elkaar en de schepping. Het kenmerk van zonde is het uit relatie met God gaan met alle gebrokenheid dit daar op volgt. De mens richt zich op zichzelf, want hij wil als God worden. De gebrokenheid die hier op volgt, is ook te merken in de omgang tussen mensen en in het omgaan met de schepping. Direct na de ongehoorzaamheid in het paradijs beseft de mens dat ze iets verschrikkelijks gedaan heeft en verstopt zich. God zoekt de verstopte mens op met een vraag. Hij biedt hen als het ware de kans om verantwoordelijkheid te nemen en schuld te belijden. Ten diepste roept God de mens tevoorschijn:

“Waar ben je?” Adam en Eva blijven echter uit relatie door de schuld buiten zichzelf te leggen. Adam geeft Eva én God de schuld. En Eva geeft de slang de schuld.

Dit boek zoekt naar scheppingsgegevens om deze gebrokenheid onder Gods zegen wat te verkleinen. God alleen maakt het verschil en wijst een weg van herstel. De weg van tevoorschijn komen in relatie tot Hem en elkaar. Ook geeft Hij de moederbelofte waarmee in de diepste zin van het woord herstel mogelijk wordt. Hij komt en is gekomen om te dienen. In navolging van Hem mogen mensen dat door genade ook leren doen. We blijven zondige mensen die fouten maken. Dat neemt niet weg dat relaties te herstellen, te verbeteren of nog beter te benutten zijn omdat we als relationele wezens geschapen zijn. God vraagt om Hem boven alles en de naaste als onszelf lief te hebben. Dat wordt heel praktisch in hoe we invulling aan relaties geven.’

Leiders

Jan Kloosterman benadrukt dat het boek niet alleen bedoeld is voor leidinggevenden in een bedrijf of op een school. Het boek is bedoeld voor iedereen. Iedereen kent namelijk situaties waarin hij of zij leiding geeft door een keuze in relatie tot anderen te maken. ‘Een leerkracht is de hele dag met dienend en relationeel leiderschap bezig in zijn of haar (opvoedkundige) relatie met kinderen of jongeren. Relationeel leiderschap gaat ook over een vader in zijn gezin, een directeur van een bedrijf, een ouderling in de kerk, maar ook een leerling in de klas.’ Dit vraagt natuurlijk wel om uitleg. Hoe wordt die leiding dan gegeven? En hoe kan een leerling beter leiding gaan geven door dit boek? Kloosterman: ‘Er zijn verschillende redenen die de aanleiding vormden tot het schrijven van dit boek. Ik heb zelf verschillende keren ervaren dat er misvatting en miskenning in communicatie ontstaat. Dat gebeurt overal en kan verschillende redenen hebben. Dat kan omdat ik mensen met wie ik een gesprek voer niet goed begrijp of omdat beide partijen vanuit emotie reageren. Er is veel miscommunicatie met alle gevolgen voor relaties van dien.

Voor mij staat vast dat mensgerichtheid en zingeving belangrijk zijn voor elke leidinggevende. Ik hoop door middel van dit boek, dat iedereen de essenties van relationeel leiderschap leert kennen. Het doel is om God en de naaste ermee te dienen. In het onderwijs raakt dat voluit ons omgaan met leerlingen. Zonder relatie geen prestatie.’

‘Als je echt je best doet om te kunnen en te willen begrijpen, dan raak je elkaar’

Jan Kloosterman

Essenties van goed leiderschap

Kloosterman weet goed te benoemen wat de essenties zijn van dienend en relationeel leiderschap. ‘Het is allereerst belangrijk dat je elkaar in een gesprek goed kunt begrijpen. Dat begint met de kunst van het luisteren’, aldus Kloosterman. ‘Daarna gaat het om het werkelijk verstaan of begrijpen van elkaar. Dat gaat niet alleen over het hoofd, maar ook over het hart en iemands drijfveren. In een relatie waarin je wilt luisteren en verstaan, zit maar zo ruis op de lijn. Soms zitten er emoties in de weg. Als je dan toch probeert om een gesprek te voeren zonder daar ruimte voor te geven, is het begrijpen van elkaar moeilijker en heeft het gesprek meestal niet het gewenste resultaat. Daarom is het belangrijk dat er openheid is over emoties en gevoelens. Zij zijn sterk bepalend voor hoe iemand handelt. Onlangs had ik nog een gesprek met iemand en de emoties zaten erg hoog. Ik heb die persoon toen eerst de emotie laten uiten. Dat kostte veel tijd en eigenlijk was er nauwelijks meer tijd om het gesprek over de geplande inhoud te voeren. Dat hebben we de keer erna gedaan. Het belangrijkste is dat je emoties (h)erkent en daar aandacht voor hebt. Dat geldt voor emoties van jezelf en die van de ander. De emotionele laag is veel bepalender dan de inhoudelijke laag.

Als tweede is het ook belangrijk dat je elkaar wilt begrijpen en ontmoeten. Als je tijdens een gesprek met je gedachten bij heel andere zaken bent, ben je er niet echt voor de ander. Je innerlijke ontvangstruimte is dan bezet. Het kan ook dat je halverwege het gesprek al een mening hebt gevormd en dat je ook niet goed meer luistert, omdat een mening, reactie of oordeel je in de weg zit. Daarom is het belangrijk om bij jezelf na te gaan of je in je hoofd de ruimte hebt om een gesprek aan te gaan. Misschien moet je wel constateren dat je in je hoofd zo druk bezig bent met andere dingen, dat je op dat moment beter geen gesprek kunt voeren omdat je er niet voldoende voor de ander kunt zijn. Als je echt je best doet om te kunnen en te willen begrijpen dan raak je elkaar en kun je elkaar ontmoeten. Dan versta je elkaar.

Ook als je in leeftijd sterk verschilt, zoals dat in het onderwijs vaak de praktijk is.’

Effecten van goed leiderschap

Volgens Kloosterman zijn de effecten van een goede en open relatie en goed leiderschap groot. ‘Goed relationeel contact betekent dat je passend en open respons en reactie geeft. Het zorgt ervoor dat je de ander werkelijk ziet en erkent. Dat is ontzettend be-langrijk. Er is zo snel miscommunicatie waardoor mensen elkaar miskennen en er soms heel onwenselijke situaties ontstaan. In een goede relationele verhouding komt de ander tevoorschijn met zijn of haar behoeften, verlangens, talenten en persoonlijkheid. Als daar ruimte voor is, kan de ander zich ontplooien in relatie tot zijn Schepper, de schepselen en de schepping. Een leider kan ervoor zorgen dat de anderen zo in relaties leren dienen. Als een leider weet en erkent dat we ten diepste alleen door genade tevoorschijn kunnen komen in Christus maakt dat nederig en afhankelijk. Wie zo gezag draagt, kent het geheim van ontzag. Ontzag voor de hoogste Gezagsdrager en Zijn hele scheppingswerk waarin de kracht van relaties een gegeven zegen is. Een leider die dat kent, ziet anderen als waardevol in het oog van God en mensen. Zingeving voor een leider bepaalt hoe hij met anderen omgaat. Wie dienend en van genade leeft, geeft de ander respect, vertrouwen en verantwoordelijkheid. Dat is een mensvisie naar het Woord en conform de schepping. Dan wordt er ook beter werk geleverd. Als leider heb je daar ook voordeel bij. Goed leiderschap heeft dus een wederzijds effect. Het is een gave en opgave.

Spiegel

‘Het boek is confronterend’, zegt Kloosterman. ‘Je kunt het zien als een spiegel. In een spiegel zie je vaak ook dingen die niet zo goed zijn of waar je zelfs van schrikt. Zo is het in dit boek ook. Luister ik wel goed? Ben ik niet te veel met mijn eigen problemen of verlangens bezig? Wil en kan ik de ander werkelijk begrijpen en een passende reactie geven? De vermogens om goed te doen, zijn aangetast door de zonde en we dienen onszelf. We moeten diep beseffen dat we niet in het paradijs leven. We horen echter wel op weg te zijn naar het paradijs. En door genade kunnen we veel leren.’

De inhoud van het boek is heel geschikt om in groepen te bespreken. Dat kan in een managementteam maar ook een leesgroep waarin professionals elkaar ontmoeten om zowel bezinnend als praktisch na te denken over relationeel en dienend leven. In Essenties voor dienend leiderschap staat daarom een heel aantal praktische zaken. ‘Het is goed om op het tempo van je spreken te letten. Als je te snel praat, gaat er soms veel langs de luisteraar heen. En soms kan het heel goed zijn om eerst tot twintig te tellen voordat je een reactie geeft. In die tijd kan je even nadenken hoe je iets wilt zeggen. En ruimte voor emoties wil niet zeggen dat je alles er maar uit moet laten floepen.’

In het boek wordt ook nadrukkelijk gewezen op reflectie. ‘Blik nog even terug op een gesprek of een situatie. Wat ging er goed? Wat kan er beter? Dat is heel nuttig voor een volgende keer. Daarbij is rust en stilte nodig om jezelf te ontmoeten en te luisteren naar wat je gezien en gehoord hebt. Met die inzichten kun je de ander wellicht al beter kennen, meer waarderen en begrijpen. Dat laatste is misschien wel dé essentie van dienend leiderschap.’

‘Essenties van dienend leiderschap, relationeel leidinggeven voor iedereen’ door drs. Jan Kloosterman MBA, Uitgeverij: De Banier te Apeldoorn. ISBN:9789402902433 (gebonden uitgave)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen