DE CATECHESE (2)

De geschiedenis der kerk

Ook hierover moet gesproken worden. Vanzelf beperkt deze zich tot mededeling van de voornaamste feiten en het leven van grote persoonlijkheden. Ik denk aan de uitbreiding van de kerk in de eerste eeuwen, het verval van de Roomse kerk, de Reformatie van Luther en Calvijn, de Dordtse Synode, de Nadere Reformatie, de Afscheiding van 1834 enz. De catechisant dient helder in te zien, dat de Gereformeerde Gemeenten geen separistische kerken zijn, op eigen houtje ontstaan, maar dat zij een wettige voortzetting zijn van de kerk der vaderen. Hoe nodig is het dat zij weten hoe de Gereformeerde Gemeenten zijn ontstaan en wat de verschillen zijn met de Oud-Gereformeerden, de Christelijke Gereformeerden, de Gereformeerde Synodaal, de Vrijgemaakten en de Hervormden enz.

Vanzelf moet men de jonge mensen niet zeggen, dat de Gereformeerde Gemeenten de zuivere kerk vormen. Dat zou Rooms zijn. Doch het is wel van belang erop te wijzen, dat de Gereformeerde Gemeenten een zuivere openbaring zijn van het lichaam van Christus, hetgeen niet inhoudt, dat het een kerk is zonder fouten of gebreken, want waar mensen zijn, daar zijn zonden. Het is goed in dit verband te wijzen op de merktekenen van de ware kerk, zoals die door onze vaderen gegeven worden.

De kerkgeschiedenis behoeft niet afzonderlijk behandeld te worden, men kan deze invoegen bij de behandeling van de leer der kerk, terwijl de afwijkende gevoelens zoals die in andere kerken gevonden worden, ter sprake kunnen komen bij de vragen die daar aanleiding toe geven.

Tevens is het van belang de jonge mensen iets te zeggen over de verschillende secten en stromingen. Straks krijgen ze ook met mensen te doen die aanhangers zijn van een dezer secten en dan moeten ze weten waar het over gaat en gewapend zijn. Ik denk vooral aan de Jehovah-getuigen, de Pinksterbeweging, het Leger des Heils, het Mormonisme, het Spiritisme en de Theosofie. Vooral de Pinkstergroeperingen vormen voor onze jeugd een grote bedreiging. Het is voor hen levensgevaarlijk wanneer zij dergelijke bijeenkomsten bezoeken. Op die gevaren moet men hen wijzen.

Eindelijk behoort tot de stof ook Kerkrecht en Liturgiek in haaf grondslagen. Daarbij denk ik vooral aan de betekenis van de ambten in Gods kerk, aan de kerkeraad, de meerdere vergaderingen enz. Het is vaak ontstellend te bemerken, dat vele jonge mensen niet weten hoe nu eigenlijk het kerkelijk leven funktioneert. Nodig is het ook te spreken over de kerkelijke tucht, naar aanleiding van Zondag 31. Zou het tevens niet aan te bevelen zijn eens iets te zeggen over de inrichting van de eredienst, waar men in onze dagen meer en meer de aandacht van het Woord aftrekt en er allerlei liturgische diensten komen. Tegelijkertijd kunnen de formulieren besproken en doorgenomen worden. Als wij dit alles gehoord hebben zien wij, dat er van de catecheet nog al wat vereist wordt en moeten wij toch wel tot de konklusie komen, dat een degelijke voorbereiding uiterst noodzakelijk is!

De aard van het onderwijs

De bedoeling van de catechese is — en dat dient ons altijd goed voor ogen te staan — om de opgroeiende jeugd in te leiden in de leer die naar de godzaligheid is. Evenals in de prediking moet ook het catechetisch onderwijs dienen tot en gericht zijn op lering, vermaning, vertroosting. De leerlingen moeten de weg der zaligheid leren kennen. Zij moeten gewaarschuwd en opgewekt worden om langs de weg van de drie stukken: ellende, verlossing en dankbaarheid, persoonlijk daar deel aan te krijgen en ook de troost, daarin gelegen, dient voorgesteld te worden opdat zij jaloers worden op Gods gunstgenoten en het bij hen zou komen tot de goede keus om de wereld te verzaken, de oude natuur te doden en in een nieuw godzalig leven te wandelen.

Dat houdt niet in, dat het catechetisch onderwijs op moet gaan in een gemoedelijk praatje, integendeel. Er moet onderwijs gegeven worden. En dan mag men dit onderwijs niet minachten, omdat deze kennis het leven zelf nog niet is en slechts verstandelijke kennis zou zijn. Zeker, de Geest is het die levend maakt, maar hoe zullen zij geloven zonder die hun predikt? De kennis moge opgeblazen maken, maar dat doet de onkunde niet minder. En het woord van Christus staat niet voor niets in de Bijbel: Onderzoekt de Schriften, want die zijn het, die van Mij getuigen. Als de Heere het verstand zou willen verlichten door Zijn Heilige Geest, wat hebben dan degenen, die thuis zijn in de Schriften, veel voor bij hen , die de grondslagen der waarheid niet kennen. Daarom ook kan de catechisatie zijn nut doen voor de prediking. Zij horen soms van de kansel dingen, die zij op catechisatie hebben geleerd. Dat kweekt belangstelling. Het is dan ook zeer goed op de catechisatie bepaalde termen en uitdrukkingen, die op het eerste gehoor niet verstaan kunnen worden, te bespreken en uit te leggen. Ik denk aan de termen: voorwerpelijk en onderwerpelijk, standelijk en statelijk, bekommerd en geoefend, de dadelijke en lijdelijke gehoorzaamheid van Christus enz.

Bij het catechetisch onderwijs moeten wij echter voor drie eenzijdigheden waarschuwen, namelijk: het intellectualisme, het moralisme en het mysticisme.

Het intellectualisme laat het godsdienstig leven geheel opgaan in de verstandelijke kennis of de bespiegeling van de rede. Dat zijn de verstandschristenen. Er bestaat echter een levensgroot verschil tussen weten en kennen. Daarop moet gewezen worden.

Het moralisme gaat op in een plichtengodsdienst. Het verwart zedelijkheid met godsdienst. Als men maar netjes leeft komt men er wel. Ook hierin schuilt een levensgroot gevaar. Het hgt ons wel om langs de weg van een verbroken werkverbond zalig te worden.

Dan is er nog het mysticisme, dat zich laat wiegelen op de deinende golfslag van het gevoel. Niets is gevaarlijker dan het gevoel. Er is immers zoveel gevoel zonder geloof, ook al is er geen geloof zonder gevoel. Doch de tijdgelovige mist met al zijn gevoeligheden toch het leven des Geestes. Het catechetisch onderwijs zal goed doen tegen deze drie uitwassen waarschuwend te waken en er zelf vrij van te blijven.

De methode

Om goed te catechiseren is nodig dat de catecheet zijn leerlingen boeit. Hij moet vat op ze krijgen, ze vasthouden en ze in aktie zetten. Alleen als de catechisant geboeid wordt, draagt hij van het catechetisch onderwijs wat mee. Nu zijn er catechisanten die eigener beweging al opmerkzaam zijn doch ik denk dat de meesten dat niet zijn; zij moeten opmerkzaam gemaakt worden. Dit kan gebeuren door de stof die behandeld wordt, maar ook door de manier waarop die stof behandeld wordt. Wat dit laatste aangaat dient de catecheet zich aan te passen aan de vatbaarheid van zijn leerlingen. En dan geldt voor de lagere catechisatie een meer aanschouwelijke en voor de hogere een meer begripsmatige voorstelling der zaken. Men lette er op, dat de omvang en de duur van de opmerkzaamheid beperkt zijn. Men neme daarom niet teveel hooi op de vork, behandele niet teveel onderwerpen en rekke het onderwijs niet boven het gestelde uur.

Om het onderwijs zo aantrekkelijk mogelijk te maken bestaan verschillende methoden. Er is drieërlei leervorm te onderscheiden, namelijk de akroamatische, de erotematische en de socratische of Maeothische methode. Deze laatste is de rationalistische, waarbij men ervan uitgaat, dat in de rede de kennis aanwezig is, maar sluimerend, en nu door vragen daaruit moet opgewekt worden en tot helderheid gebracht. Deze uit het rationalisme geboren methode verwerpen wij met alle kracht, daar er geen aangeboren keninhoud is, doch deze alleen uit de openbaring Gods verkregen wordt.

Amersfoort

(Wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen