Rond de Calvijn-herdenking

(IX).

Een drievoudig jubileum

Om drie redenen heeft men het jaar 1959 tot een soort „Calvijn-jaar" uitgeroepen: allereerst, omdat de grote Hervormer 450 jaar geleden (op 10 juli 1509) te Noyon werd geboren; vervolgens, omdat 400 jaar geleden zijn levenswerk, de „Institutie" in haar definitieve vorm het licht zag; tenslotte, omdat in datzelfde jaar de beroemd geworden Academie, waarvan Calvijns voornaamste leerling Théodore de Béze rector was, geopend werd. Deze drie feiten vormen de aanleiding om Calvijn te herdenken als mens, als Christen en als geleerde.

Het is een merkwaardig en tevens een verheugend verschijnsel, dat er nationaal en internationaal zoveel aandacht aan de Géneefse Hervormer wordt besteed. Ondanks al de waandenkbeelden die over Calvijn worden gekoesterd en temidden van de dwalingen en ketterijen onder de zogenaamde „Calvinisten", vindt men het blijkbaar de moeite waard, opnieuw naar Calvijn te luisteren. Maar dit verschijnsel is ook bedenkelijk. Enerzijds immers is men — geheel niet in de geest van Calvijn! — bezig een erezuil voor hem op te richten, anderzijds geeft men blijk van zijn leer toch niet veel te moeten hebben. Als het erom ging, Calvijn weer te laten spreken en dan ook naar hem te luisteren, zouden we ons er slechts over kunnen verheugen; nu zijn we, op z'n zachtst uitgedrukt, geneigd vraagtekens te plaatsen. Onwillekeurig roept die hele officiële Calvijn-herdenking ons het woord van Christus voor de geest tegen de Farizieeërs, die immers óók op de stoel van Mozes zaten: „Wee u want gij bouwt de graven der profeten "

De herdenking in Genève

Terwijl we dit alles schrijven, is cle officiële Calvijn-herdenking in Genève in volle gang. Ter gelegenheid van het Calvijnjaar heeft men uit alle landen gelden bijeengezameld om het „Auditoire", de oude collegezaal van Calvijn, weer in z'n vroegere luister te herstellen. Deze restauratie is zojuist gereedgekomen; de Academie is nu in een soort Calvijn-museum herschapen.

Overigens is er in „het Protestantse Rome", zoals Genève weieens genoemd werd, weinig meer, dat aan de grote Reformator herinnert. De stad aan het Lac Leman heeft een internationaal karakter gekregen, ze is een toeristen-centrum geworden met moderne gebouwen en schitterende boulevards. De straat, waarin Calvijn heeft gewoond, heet nog naar hem „Rue cle Jean Calvin", maar zijn huis is allang afgebroken.

De bevolking is slechts in minderheid protestants (46%); de gemeente („Eglise Nationale Protestante") is in feite vrijzinnig. „Zij aanvaardt als basis van haar onderricht de bijbel, vrijelijk bestudeerd bij het licht van het christelijk geweten en van cle wetenschap, " zo staat het in de kerkbode van cle huidige Géneefse gemeente Op de preekstoel in de Saint-Pierre, de hoofdkerk van Génève, waarop Calvijn zovele jaren het Woord heeft bediend, bevindt zich een lessenaar. ... zonder Bijbel.

De theologische faculteit bestaat nog steeds, maar het aantal studenten is gering en, wat erger is, het onderwijs is weinig in de geest van Calvijn.

De herdenking in ons land

Ook in vele plaatsen van ons land staat Calvijn op allerlei manieren in het middelpunt van de belangstelling. De Rijks-Universiteit van Utrecht verzorgde een wetenschappelijke Calvijn-herdenking, waarbij behalve twee hoogleraren van Hervormden huize, ook een pater. Prof. Lucr. Smits van de Nijmeegse Universiteit het woord voerde. Hij belichtte de verhouding tussen Calvijn en de Oude Kerk, met name de invloed van Augustinus op de Géneefse Hervormer. Schrijver dezes heeft deze lezing (door de N.C.R.V. uitgezonden) beluisterd. Enerzijds deed het weldadig aan, van Roomse zijde een dergelijk geluid te horen, waarbij bleek dat ook Rome de Reformatorische schrijvers grondig bestudeert, anderzijds vroeg men zich af of er dan onder de Protestantse theologen niemand in staat was, dit onderwerp te behandelen. Hoewel het hier een wetenschappelijke bijeenkomst betrof, was het toch een vreemde gewaarwording, een pater over Calvijn te horen spreken.... Verder zijn in ons land verschillende plaatselijke en kerkelijke-herdenkingen georganiseerd, terwijl de pers reeds vele kolommen aan de Reformatie heeft gewijd en wellicht nog zal wijden. De N.R.C.V. verzorgde behalve een serie lezingen ook een reeks klankbeelden uit de plaatsen, waar Calvijn heeft geleefd en gewerkt. Zelfs de filmproductie zag „brood" in cle Calvijn-herdenking: er is een Franse film vervaardigd die, volgens een krantenbericht, binnenkort ook in Nederlandse versie zal verschijnen. Hoewel dit geen speelfilm is (zoals indertijd de Luther film), maar een documentaire, zijn we toch van mening, dat er andere en betere middelen zijn om Calvijn te leren kennen.

Op zichzelf is er natuurlijk niets tegen, de nagedachtenis van een groot man in het Koninkrijk Gods te eren. De Schrift zelf spoort daartoe aan: Gedenkt uwe voorgangers, die u het Woord Gods gesproken hebben." (Hebr. 13 : 7). Maar we vrezen dat Calvijn zelf, indien hij zijn herdenking kon bijwonen, daarover maar matig te spreken zou zijn, hij, die niets wilde zijn dan „dienaar des Goddelijken Woords, " „zomaar een nietig mensje, ergens uit het stof opgedoken".. Het gevaar is groot, clat men Calvijn gaat zien als een soort nationale of internationale held, clie in zijn tijd grote betekenis had en wiens invloed hier en daar nog merkbaar is, maar die toch eigenlijk sterk verouderd is. En dan

heeft men juist de ware betekenis van Calvijn niet begrepen of niet willen zien. Zijn enige ideaal was immers: het absolute gezag van het Woord Gods te doen gelden en Zijn eer te bevorderen op ieder levensterrein.

In een slotartikel hopen we daarop na-

der terug te komen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen