Het voor het zeggen hebben

"Als ik later kinderen heb, mogen ze van mij geen vuurwerk afsteken" (Rebecca, 6 jaar)

Iets te zeggen hebben

Voor Rebecca is het volstrekt normaal dat ouders iets te zeggen hebben over hun kinderen. En dat de kinderen daarnaar luisteren. Tenminste, als je naar bovenstaande uitspraak kijkt.

Het woord 'gezag' is familie van het woord 'zeggen'. Gezag wordt geoefend door iemand die wat te zeggen heeft. En het voor het zeggen heeft. Binnen bepaalde kaders uiteraard.

Macht en kracht

Het woord 'gezag' komen we in de statenvertaling niet tegen. Toch reikt Gods Woord ons veel aan over gezag. De grondwoorden die duiden op gezag wijzen op (vol)macht en op kracht. Dus bij gezag is er sprake van het vermogen en het recht om iets te zeggen. En van de kracht om daarnaar te handelen. Er zijn veel bijbelse voorbeelden rond 'gezag dragen' te noemen. Denk aan Eli's zonen, die de Heere niet kenden. Eli hoort van de zonden die zijn jongens doen. En hij zwijgt niet! Hij waarschuwt zijn zonen: Niet, mijn zonen." (I Samuël 2 : 23 - 26). Toch is Eli ons bekend als iemand die 'zijn zonen niet eens zuur aangezien heeft'. In de grondtaal wordt daar een woord gebruikt dat wijst op Eli's falen, Eli's zwakte in het uitoefenen van zijn gezag. Moeten we de conclusie trekken dat Eli zijn zonen wel vermaand heeft, maar dat hij dat deed zonder consequent zijn gezag uit te oefenen?

Afgeleid gezag

Wij zijn aan God verantwoording schuldig over de wijze waarop wij het van God verkregen gezag uitoefenen.

God is in Zijn regering en gezagsuitoefening geen willekeurig despoot. Zouden wij als ouders dan wel die trekken mogen vertonen? Zo van: ik zal mijn zoon wel eens laten voelen wie hier de baas is... Voor een goede uitoefening van het gezag is een vertrouwensrelatie van groot belang.

God oefent Zijn gezag met majesteit; wijs, rechtvaardig, heilig en liefdevol. Vertonen wij als ouders iets van Zijn beeld in onze gezagsuitoefening? In vraag en antwoord 104 van de H.C. wordt ons voorgehouden hoe onze kinderen zich aan ons gezag hebben te onderwerpen. Punt uit? Nee, de zin gaat verder: aangezien het God belieft, kinderen door hun ouders te regeren.

Het kan toch niet per ongeluk zijn dat God Zijn omgang met Zijn kinderen typeert als de relatie tussen Vader en kind? De relatie tussen God de Vader en Zijn kinderen is voor-beeldig voor de opvoedingsrelatie tussen ons en onze kinderen. Wij kunnen uit de Bijbel leren hoe God met Zijn kinderen omgaat. Zo gaan wij ook met onze kinderen om? Inderdaad, dan blijft er voor ons als ouders slechts tekort en schuld over. Welke ouder zou op Eli durven neerzien... ? Gezag uitoefenen is onmogelijk zonder onze knieën te buigen en onze handen te vouwen. Gezagsdragers dienen zelf te weten hoe klein ze zijn voor God.

Omgekeerd is hiermee aangegeven dat de (gezags) relatie tussen ons en onze kinderen van groot belang is voor de vorming van hun Godsbeeld en hun gedachten over Gods gezag.

Gezag in 2002

'Gezag' is lange tijd (en misschien nog steeds) een verdacht woord geweest, ledereen mag zijn eigen visie hebben, zolang je maar niet met gezag spreekt over de waarheid. Deze postmoderne gedachten beïnvloeden ook ons en onze kinderen diepgaand. Wie ben ik, dat ik mijn kinderen met gezag de weg zou mogen wijzen? Laat ze daar zelf hun inbreng in hebben. Ze moeten immers leren hun eigen weg te kiezen. Het wereldwijd geroemde poldermodel heeft de opvoeding in het gezin, ook onder ons, diepgaand beïnvloed. Over alles wordt onderhandeld en overlegd... Trouwens, hebben wij - gezagsdragers van nu - voldoende leren luisteren en gehoorzamen om gezag te kunnen uitoefenen? Zou het kunnen zijn dat wij als ouders met al onze twijfels en vragen wellicht moeite hebben met het uitoefenen van gezag over onze kinderen? Daarmee pleit ik niet voor

liefdeloos, koud en zonder overleg stellen dat... Maar de vraag die ik wil oproepen is: durf ik als ouder grenzen te stellen en aan te geven dat hier de discussie eindigt. Waarom? Omdat mama het zegt. Zeker bij jonge kinderen. Zij moeten weten dat ouders het voor het zeggen hebben. Jonge kinderen leren dat hun ouders gezag dragen. Die basis is zo hard nodig bij het ouder worden van onze kinderen. Die basis leg je niet meer als kinderen éénmaal veertien jaar zijn. In het tweede artikel van dit katern wordt duidelijk dat er bij het groter worden van de kinderen verschuivingen optreden. Letwel, verschuivingen!

Waarden en normen

Een ander kenmerk van onze postmoderne tijd is een vergaand individualisme. 'Ik' staat centraal. 'Dat maak ik dus zelf wel uit' of 'daar kijk ik toch wat anders tegen aan', zijn uitspraken die we bij kinderen al tegen kunnen komen. In de opvoeding van kinderen is het goed dat de vanzelfsprekendheid van dit soort uitspraken wordt ontkend.

Overigens zijn ook volwassenen in hun (gezags)relaties tot elkaar door het postmodernisme diepgaand beïnvloed. Daardoor kan het kind knel komen te zitten als bijvoorbeeld vader en moeder samen of ouders en de school niet op één lijn staan. Wat een spanning kan dit voor kinderen meebrengen.

De laatste tijd is de roep om opvoeding vanuit een duidelijk waarden-en normenpatroon weer regelmatig te horen. Straf geven, desnoods een pedagogische tik wordt weer geaccepteerd. Opvoedingscursussen voor ouders van kinderen met gedragsmoeilijkheden komen steeds duidelijker in beeld. Uiteraard brengt dit het risico mee dat de overheid zich (te) vergaand met de opvoeding gaat bemoeien.

Grenzen stellen

Gezag in de opvoeding staat in het kader van bijbelse dienstbaarheid en liefde. Wij moeten onze kinderen opvoeden tot Gods eer en om straks zelfstandig te kunnen functioneren. Dat betekent dat we onze kinderen leren wat horen en gehoorzamen is. Zodat ze straks zelf, als ouders of op hun plaats in de maatschappij, in staat zullen zijn ook gezag uit te oefenen. Verwek uw kinderen daarbij niet tot toorn. U zou onnodig verzet op kunnen roepen of uw kinderen moedeloos maken (Kolossenzen 3:21). Kinderen ervaren het gezag van ouders als er grenzen worden gesteld. Daarin blijkt dat gezag uitoefenen in het belang van het kind is. Stel je voor dat ouders geen grenzen zouden stellen. De veiligheid van jonge kinderen zou ernstig in gevaar komen. Een vertrouwensbasis zou onmogelijk kunnen groeien.

Ook zien we hier dat het uitoefenen van gezag niet altijd verbonden is met (forse) straffen. Met onze ogen of een duidelijk

gebaar kan in veel gevallen aan het gezag inhoud worden gegeven. Als de kinderen ouder worden, zal er bij de uitoefening van het gezag ook meer gebruik worden gemaakt van andere opvoedingsmiddelen: een boze stem of een 'echte' straf.

Consequent

Gezag uitoefenen betekent niet dat we op een negatieve manier met elkaar omgaan in het gezin. Door een kind (herhaald) negatief te benaderen kan een negatieve spiraal ontstaan, die heel moeilijk te doorbreken is. Het verantwoorde gebruik van gezag en het misbruik van onze macht liggen soms dicht bij elkaar. Kinderen hebben behoefte aan duidelijke grenzen, verkennen die grenzen. Ze verwachten ook dat wij ons gezag laten gelden om die grenzen helder aan te geven.

Heel belangrijk is dat we in het uitoefenen van het gezag proberen consequent te zijn. Vader en moeder trekken één lijn. Wat vandaag niet mag, is morgen ook niet toegestaan.

De uiterste consequentie

God kan de zonde niet ongestraft laten. In de Zoon van Zijn liefde draagt Hij de uiterste consequentie van de uitoefening van Zijn gezag. Aan gezag dragen en uitoefenen kan lijden verbonden zijn. Bedenk daarbij hoe de Zoon het gezag van de Vader aanvaardde. Niet mijn wil...

Weten wij dat gezag met pijn gepaard kan gaan? Dan bedoel ik niet alleen het feit dat gezag dragen onze uiterste inzet, tijd en betrokkenheid vraagt. Het gaat nog dieper. Is de uitoefening van ons gezag een zaak van ons hart, omdat wij het Goede voor onze kinderen zoeken? Dan kan het dragen van gezag iets van onszelf kosten. Opoffering vragen.

Alleen doordat God Zijn gezag tot in de uiterste consequentie handhaafde, is er zicht op Zijn Koninkrijk waarin Gods gezag werkelijk bloeit. Tot Zijn eer. En onze zaligheid... Weten ik en mijn kinderen daarvan?

Emmeloord, J. Otte

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen