Sinds ze in de vut zit, schildert mevrouw Van der Woude op zijde

Schilderen deed haar vader, predikant, al. „Als hij van een drukke kerkeraadsvergadering thuiskwam, ging hij nog even schilderen." Ook haar man heeft schilderen als hobby, olieverf. Mevrouw Van der Woude had daar vroeger niet veel tijd voor. „Ik had een gezin met drie kinderen en ik was bij 't onderwijs. Ik deed in de vakantie wel eens wat met zijn olieverfkist, soms op kunstzijde. Ja-a, ik heb 36 dienstjaren in het onderwijs, en daarbij ons gezin! Huishoudkunde gaf ik. Als er een baby in de wieg lag stonden ze alweer op de stoep om me. U denkt: hoe kan dat, in die tijd, een getrouwde vrouw die werkt! Maar ik solliciteerde niet, ze zaten om me te springen. Soms was het: als ik niet bijsprong moesten ze die school opheffen. Nou ja, dan hielp je. 't Was nooit een volledige baan hoor." Op haar 24e rondde Betty Hettinga haar studie huishoudkunde a£ „Wat laat, maar ik heb in het verzet gezeten, dat heeft me twee jaar gekost." Vervolgens kreeg ze de kans om acht maanden in Amerika te studeren, "agriculture and home economics".

Fascisme
Ondertussen wachtte Dick van der Woude op haar. Na hun trouwen had ze het nogal druk. Tot ze in 1983 ineens hoorde over de vut. Ze was toen 58 en kwam ervoor in aanmerking, al had ze er allerminst zin in. „Ik zei tegen de directeur: nou, ik moet weg he? Het hoeft niet, zei hij, het mag. Maar ja, ik kon het niet maken he, om het niet te doen, ik met m'n grijze hoofd. Het was immers de bedoeling dat jongeren mijn plaats zouden innemen. Dat is trouwens niet gebeurd; collega's hebben mijn uren verdeeld." Toch betekende de vut niet dat mevrouw Van der Woude nooit meer voor een klas stond. „In '84 kreeg ik het verzetskruis en toen werd ik gevraagd om mee te werken voor de Commissie Jeugdvoorlichting "Samenwerkend Verzet", als op scholen de Tweede Wereldoorlog wordt behandeld. Ik had er geen zin in, maar toen zag ik dat allerlei anderen het wel deden: slagers en bakkers - en ik had altijd voor de klas gestaan. Ik wist hoe je ze moest benaderen. Dus toen heb ik toch ja gezegd. Ik doe het liever niet, want je slaapt weer een hele nacht niet. Maar ik had nooit gedacht dat het nog eens zo nodig zou zijn als nu: je ziet nu dat opkomend fascisme weer, de kinderen zien het op tv, er is belangstelling voor.''

Zingend
Toen ze nog maar net in de vut was, las mevrouw Van der Woude in het Nederlands Dagblad („dat is onze krant") over schilderen op zijde. Er zou een expositie zijn in het Textielmuseum in Tilburg. „We gingen ernaartoe (m'n man sputterde wel wat tegen), en het was: veni vidi vici. Ik wist meteen: dit wil ik doen, dit is leuk voor mij. En ik wil het professioneel doen. Ik heb daar meteen zijde en een boek gekocht, en heb m'n best gedaan om verf te krijgen. Lessen kon ik zelfs in de buurt krijgen, in Franeker. Zingend ging ik iedere keer in de auto naar les. Olieverfschilderijen nemen zo veel ruimte in, ik dacht: hier maak je 's een bloesje van of een jurk. Kijk, die lampekap en het kussentje in de bank heb ik beschilderd met de bloemen van de gordijnstof." In de bank ligt nog een kussen; op de hoes daarvan is een vlinder geschilderd. Ook eigen werk natuurlijk, evenals de twee andere kappen van staande lampen, met een zonsondergang aan het strand. Heel fraai als de lamp brandt!

Trouwjurken
Gezien dit soort praktische toepassingen lijkt zijdeschilderen vooral iets voor vrouwen. Mevrouw Van der Woude bestrijdt dat. „Er zijn ook mannen die het doen hoor! Eentje laat meubels bekleden met zijde en dat beschildert hij dan. Een ander beschildert zijden trouwjurken. Vanaf 2500 gulden. Ik doe het ook wel 's, voor. veel minder geld. Maar ik vind het niet leuk, ik ben altijd bang dat het misgaat. Ik zeg ook altijd: als het je niet bevalt hoefje 'm niet te nemen. Iemand uit Amerika (daar woont een zoon van haar, ALdB) stuurde een stukje stof van de bank en van de gordijnen: of ik daarbij een schilderij wilde maken. Je bent hier nooit mee klaar, je kunt er zo veel mee doen!" Overigens zijn degenen die deze hobby op kleine schaal toepassen in de meerderheid: kaarten en sjaals worden vaker gemaakt dan trouwjurken en meubels.

Kleding
De belangrijkste dingen die mevrouw Van der Woude vervaardigt zijn schilderijen en kledingstoffen. „Ik heb zelf heel veel genaaid en vind het leuk om nu lappen te verkopen. Zijden en wollen stoffen beschilder ik. Het is leuk om dat te doen, maar je moet ze ook verkopen, want het is erg duur. De fabriek die mijn stoffen afneemt draait momenteel slecht, dus nu zoek ik zelf wegen om de stoffen te verkopen. Ik heb "open dagen" verzonnen. Daarvoor stuur ik uitnodigingen naar vrouwen van wie ik weet dat ze graag naaien en wat exclusiefs willen. En misschien ga ik naar de beurs in Utrecht (gezinsbeurs Wegwijs, ALdB). De stofprijzen zijn vanaf 50 gulden de meter. Dat is bij een atelier wel twee keer zo hoog." Op haar schilderijen beeldt ze onder meer bloemen af, op de lappen en sjaals abstracte motieven. „Bloemen op stof is ook niet te doen, dat wordt veel te duur en het patroon komt toch nooit goed uit." Een dame die toch iets abstracts aan de wand wilde, lijstte een lap stof van haar in. Later vertelde ze dat ze deze wandversieringen op een kunstmarkt in Duitsland verkocht...

Toch mooier
De bloemen die mevrouw Van der Woude schildert zien er heel natuurgetrouw uit. Het zijn bloemen uit heel de wereld, want het creatieve echtpaar reist veel. „Die iris daar, die zag ik in de lucht: in een magazine dat in een vliegtuig lag. Wat is dat een mooie bloem, dacht ik, die ga ik schilderen! Van die bloemen geniet ik zó, dan zie ik hóe mooi ze zijn. En dat wil ik graag laten zien. Maar ik ben altijd teleurgesteld als het af is, want de natuur is toch mooier. Voor mij is het genot het maken van die bloem. Ik geniet sinds ik dit doe veel meer van de lucht en de bomen en de opkomende mist - ik kijk heel anders. Bij die olieverven was dat niet zo, dat was ook maar vakantiewerk, ik had het veel te druk."

Water
Alle schilderijen en stoffen van mevrouw Van der Woude zijn wasbaar en lichtecht. De beschilderde zijde is namelijk eerst onder stoom gefixeerd. Daartoe staat een speciaal apparaat in de bijkeuken. „Er mag geen druppel water op de stof komen, want dan vloeit het uit. Eens was ik aan het schilderen, ik was bijna klaar, en toen kwam er iemand binnen. „O Betty, wat is dat móói!", zei ze en er vlogen spettertjes uit haar mond. Toen zaten er allemaal witte stipjes op het schilderij." Voor het maken van de bloemen gebruikt de schilderes speciale technieken om de opgebrachte verf wat meer "in de hand te houden". Voor de stoffen zou dat erg tijdrovend zijn. Daar vloeien de kleuren dus wel in elkaar over. Dat levert wel eens problemen op. „Je moet goed nadenken welke kleuren je combineert, want als ze dooreen vloeien kan er een kleur ontstaan die er helemaal niet bij past of die je niet wilt. Zo vroeg iemand eens om een blauwe sjaal met kleine gele versieringen. Ik zei: dat kan niet, er komt dan ook groen bij."
Zeker bij een abstract motief zijn de kleuren erg belangrijk. „Kleuren. Ik ben altijd, soms onbewust, bezig met kleuren. Ik zit in een boeket of een blouse altijd naar de kleuren te kijken. Kleuren zijn belangrijker dan het patroon, dat dan vaak niet tot zijn recht komt. Een Chinees spreekwoord zegt: volg de punt van je penseel."

Exposities
Meneer Van der Woude legt de post op tafel. Er zit een pakje bij uit Duitsland. Het blijkt de herdruk te zijn van een Duits boek over (het schilderen op) zijde. Aan de Friese schilderes is daarin een pagina besteed. Ze werkte eveneens aan een Nederlands produkt mee: "Zijde, stof tot verven", dat onlangs verscheen bij uitgeverij Cantecleer. Al langer kunnen landgenoten overigens kennis nemen van haar werk, door middel van de vele exposities die ze reeds heeft gehouden. Die genieten niet haar voorkeur, maar zijn financieel gezien wel belangrijk. „Liever had ik een manager die dat allemaal voor me regelde, zodat ik alleen maar hoefde te schilderen, hier thuis." Op de eerste expositie, in Leeuwarden, werden meteen al twintig van de dertig tentoongestelde werkstukken verkocht. En in Duitsland gebeurde het een keer dat een schilderij van eigenaar veranderde nog voor het was opgehangen. „De hele familie moest met de portemonnees bij elkaar om het geld bijeen te krijgen, ze móesten het hebben." „'t Waren zeedistels", merkt meneer Van der Woude op, „die doen het erg goed. Wat dat toch is..." Mevrouw Van der Woude troont me nog even mee naar zolder, waar de beschilderde stoffen hangen. Sommige stoffen zijn dun en glanzend, andere mat en wat ruwer. Heel warme kleurencombinaties zijn erbij, bij voorbeeld rood-goudbruin-groen, maar ook koelere, met azuurblauw of zeegroen.

Corduroy
Er blijken honderden soorten zijde te zijn. Wilde (mat) en gecultiveerde (glanzend), voileachtige, maar ook zijden corduroy bij voorbeeld. Dat ziet er onbeschilderd al prachtig uit: roomkleurig, zacht glanzend. Het is al laat geworden en gastvrij biedt mevrouw Van der Woude de fotograaf en mij een warme lunch aan. Naast het bord ligt een servet. Snel vergelijk ik de bloemen op het servet met het decor van het servies. Geen twijfel mogelijk: ook dit doekje is handbeschilderd.


Van 19 juli - 3 sept. hoopt mevrouw Van der Woude een expositie te houden in het gemeentehuis van Nijkerk; van 17 sept. -19 okt. in het gemeentehuis van Putten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen