Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

"Philadelphia"-directeur A. Schreuder

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

"Philadelphia"-directeur A. Schreuder

„ Er is binnen onze organisatie voldoende ruimte voor reformatorische inbreng"

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Terwijl het leven van ongeboren verstandelijk gehandicapten dagelijks wordt afgesneden, is de aandacht voor hen die wel ter wereld kwamen sterk toegenomen. De tijd dat ze min of meer buiten de samenleving werden opgeborgen in grote instituten is voorbij. Ook binnen de gereformeerde gezindte groeit het besef dat het verstandelijk gehandicapte gemeentelid speciale aandacht verdient. Het verrijzen van eigen instellingen is daarvan het bewijs, maar roept ook vragen op. Is de protestantschristelijke stichting "Philadelphia" dermate verwaterd, dat oprichting van eigen voorzieningen noodzakelijk was? Hoe moet de veranderde visie op de verstandelijk gehandicapte worden beoordeeld? Is een zwakbegaafde in staat te trouwen en een gezin te stichten? In gesprek met dokter A. Schreuder, directeur voorzieningen van het Centraal Bureau Stichting Philadelphia.<br />

Door zijn functie staat dokter Schreuder met één been in de wereld van de verstandelijk gehandicapten en met het andere in de maatschappij eromheen. Op de vraag of de ontwikkelingen op het gebied van genetisch onderzoek de houding van de samenleving ten opzichte van de zwakzinnige negatief beïnvloedt, aarzelt hij. , ,Ik denk dat, nu de mogelijkheden tot preventie hand over hand toenemen, het in de toekomst voor ouders een extra zware last zal zijn om een gehandicapt kind te hebben. Vooral als de samenleving weet dat het voorkomen had kunnen worden. Mongolisme bijvoorbeeld is nu een volledig geaccepteerd maatschappelijk gegeven. Een mongool wekt over het algemeen zelfs positieve gevoelens op bij mensen. Inmiddels is het, met name door de vlokkentest, mogelijk om het Down-syndroom (mongolisme-HdV) in een heel vroeg stadium vast te stellen. Dat betekent dat de maatschappelijke visie in de toekomst wel eens om zou kunnen slaan. Waarbij we wel moeten beseffen dat de ontwikkeling die door erfelijkheidsonderzoek en genetische manipulatie in gang is gezet, niet alleen consequenties zal hebben voor gehandicapten, maar ook voor u en mij. Alle sociale verbanden zullen erdoor worden aangetast."

Goede tijd
,,Aan de andere kant moet ik zeggen dat deze tijd een goede is voor verstandelijk gehandicapten. Vroeger werden ze buiten de maatschappij in een heel eigen cultuur geplaatst. De laatste jaren heeft de samenleving veel meer oog gekregen voor deze bevolkingsgroep." Hoe waardeert u het feit dat de verstandelijk gehandicapte tegenwoordig gezien wordt als zelfstandig individu? ,,In principe positief. Vroeger werd in de eerste plaats naar de handicap gekeken en secundair naar de mens achter het handicap. In deze tijd heeft men er meer oog voor dat ieder mens het recht heeft om als individu benaderd te worden. Ook een verstandelijk gehandicapte is een persoonlijkheid. Dat neemt niet weg, dat een verstandelijk gehandicapte niet zonder begeleiding kan. Een individuele benadering is goed, maar een te ver doorgevoerd individualisme betekent eenzaamheid.''

Mogelijkheden
,,Alsje in je benadering van de verstandelijk gehandicapte de mens op de voorgrond stelt, moetje rekening houden met twee elementaire levensbehoeften: privacy en gemeenzaamheid. In een gezin zie je die twee zaken heel goed harmoniëren. Ook een gehandicapte heeft behoefte aan een goed evenwicht tussen privacy en gemeenzaamheid. Op basis daarvan zetten wij onze huizen op, waarin bewoners als broers en zussen met elkaar omgaan, net als in een gezin." Hoe ver mag je met de hegeleiding van een verstandelijk gehandicapte gaan, als je die primair als zelfstandig individu ziet? ,, Ik zei al dat deze mensen niet zonder begeleiding kunnen, maar je moet ze niet afhankelijker maken dan nodig is. In onze huizen maken we het regelmatig mee, datje bij een bewoner ontwikkelingsmogelijkheden ziet, maar dat ouders zeggen:' Laat' m nou maar. Alsje aan z'n mogelijkheden appelleert wordt zijn wereld groter met alle risico's van dien.' Terwijl die mogelijkheden de kleur van iemands leven sterk kunnen beïnvloeden. Als ik zeg: 'Ik hou het hekje naar de straat maar dicht voor mijn kinderen, want dat geeft me zo'n veilig gevoel' , dan doe ik ze op den duur tekort. Ik moet ze op een dag op het trottoirlaten fietsen en zo moetje hun wereld langzamerhand uitbouwen, Dat geldt ook voor veel verstandelijk gehandicapten."

Grote inbreuk
,, Als wij met het voorstel komen om een bewoner van een gezinsvervangend tehuis over te plaatsen naar een dependance, waar zo nu en dan een begeleider komt om wat praktische zaken te regelen, reageren ouders heel vaak met: 'Dat kan hij niet'. In de praktijk blijkt het in negenennegentig van de honderd gevallen wel te lukken en zeggen de ouders achteraf: 'We hebben nooit geweten dat hij zo veel kon." We praten nu met name over de lichter gehandicapten. Hoe moeten we ertegenover staan als deze mensen een duurzame relatie op willen bouwen met een mede-bewoner of-bewoonster? Is het een taak van de leiding om dat te voorkomen? ,,Je kunt op dit terrein geen algemene regels stellen. Maar als je praat over gehandicapten die het vermogen hebben een ware vriendschap aan te gaan, magje dan zeggen: 'Dat is voor jou verboden'. Dan doe je wel een heel grote inbreuk op het leven van eenander. Wanneer mensen echt van elkaar houden, zou ik ze dan het huwelijk moeten ontzeggen? Als ze net niet mee kunnen komen in de maatschappij, kun je je afvragen of wij als kring om hen heen niet de voorwaarden moeten scheppen om zo'n huwelijk mogelijk te maken."

Huwelijk
Waar ligt de grens? Ik denk aan de zwaar verstandelijk gehandicapten, die lichamelijk wel volwassen zijn, maar verstandelijk als kind functioneren. .,Dan praatje over een heel andere categorie. Zij hebben wel lichamelijke gevoelens, maar niet de psychische constitutie om daar inhoud aan te geven. Alsje praat over een huwelijk, dan geldt dat mensen die het vermogen hebben een langdurige relatie aan te gaan, waarin zaken als seksualiteit de plaats krijgen die ze behoren te hebben. Bij de zwaar gehandicapten is die beleving totaal anders. Medewerkers zitten daar vaak mee. Ze merken dat deze mensen lichamelijke gevoelens hebben, maar hoe moetje die interpreteren? In deze tijd wordt gigantisch geappelleerd op seksuele gevoelens. Maar alsje over opvoeden praat, heb je het over het bijbrengen van een goed evenwicht tussen discipline en vrij heid. Als ik alles mag doen wat ik wil, komt dat mijn persoonlijkheid niet ten goede. Dat geldt ook voor verstandelijk gehandicapten."

Freud
,,Het duidelijkste voorbeeld is de zelfbevrediging. Alsje het neutraal bekijkt zegje; Die persoon heeft seksuele gevoelens en wil die ontladen. Neutrale instellingen zien dit dan ook als de oplossing. Maar veel vaker is het een signaal, een vraag om aandacht. Op dit gebied kan enorm veel gestimuleerd worden met alle kwalijke gevolgen van dien. Door de grote invloed van Freud in de zwakzinnigenzorg, met name via de psychologie, is men enorm gespitst geraakt op het seksuele. Je kunt dat soms oplossen door er eerlijk en duidelijk over te praten. Dan blijkt het probleem veelal meer bij de begeleider te zitten dan bij de bewoner." Zwaar verstandelijk gehandicaptenzou u het huwelijk niet willen ontzeggen. Een volgende stap is het stich ten van een gezin. Is een zwakbegaafd echtpaar daartoe in staat? ,, Als mensen echt tot een huwelijk komen, magje niet uitsluiten dat er een kinderwens aanwezig is. Dat is zelfs logisch, denk ik. Binnen onze organisatie is het zo, dat dat per geval bekeken wordt. Daarbij is het gebruik van voorbehoedsmiddelen niet uitgesloten. Persoonlijk ben ik van mening, datje de kinderwens niet bij voorbaat kunt negeren. Dan doe je tekort aan de gedachte van het huwelijk. Ik denk weleens: Als het in de totaliteit van de maatschappij niet kan, zou je dan als kerkelijke gemeente geen voorwaarden kunnen scheppen waarbinnen het wel mogelijk is?"

Verwarring
der actief op het gebied van gehandicaptenzorg. Hoe beoordeelt u, als een van de directeuren van "Philadelphia" en tevens ambtsdrager in een Gereformeerde gemeente, deze ontwikkeling? ,, Ik denk dat je er alleen maar blij mee kunt zijn, dat men oog heeft gekregen voor gehandicapten. Wel kun je de vraag stellen: Waarom nu pas? Persoonlijk vind ik de versplintering in de gehandicaptenzorg ergjammer. Eengrote stichting als'' Philadelphia'' heeft een veel grotere slagvaardigheid. Daarnaast vind ik de verwarring naar de overheid toe een probleem." Woordvoerders van reformatorische stichtingen zullen tegenwerpen, dat de eigen voorzieningen juist ontstaan zijn door de verwatering van hetprotestants-christelijke "Philadelphia". ,,Ik vraag me af in hoeverre dat terecht is. "Philadelphia" heeft naast een overkoepelende organisatie een zeventigtal woonvoorzieningen. Binnen onze organisatie bestaat de mogelijkheid, dat een huis de kleur aanneemt van de plaats waar het staat."

Belangrijke stem
,, Heel concreet zij n we nu met de Stichting Gehandicaptenzorg van de Gereformeerde Gemeenten bezig om in Rijssen een voorziening te realiseren vanuit de levensbeschouwelijke achtergrond van de toekomstige bewoners. Je kunt dan medewerkers aanstellen die dat geestelijk klimaat onderschrijven. Het zijn personeelsledenvan "Philadelphia", maar ingevuld volgens de Rijssense situatie. Het enige verschil is dan, dat je als kerk niet kunt zeggen dat het een huis van jezelf is. Maar maakt het nu zo veel uit, of je in een huur- of in een koophuis zit?" U bent van mening dat binnen "Philadelphia" voldoende ruimte wordt geboden voor reformatorische inbreng? ,, Ja. Ik merk dat er ruimte is voor mijn opvattingen. Als je de dingen maar goed motiveert. Bovendien hebben ouders een belangrijke stem bij zowel de realisering van een nieuwe voorziening als de invulling van het geestelijk klimaat. Dat geldt ook voor ouders uit de gereformeerde gezindte." „Wat is dan de reden dat door" Philadelphia" geen tehuizen voor deze groep zijn gebouwd? ,,De vragen hebben ons niet bereikt. Die zijn bij anderen terecht gekomen en dan ga je je daar niet in mengen. Als twintig of dertig reformatorische ouders met de concrete vraag komen: "Bouw iets voor ons", dan zullen we daar zeker op ingaan. Maar je kunt geen nieuwe voorziening aanvragen op grond van een vraag die je vermoedt." De kritiek op "Philadelphia '' geldt vooral het geestelijk klimaat, wat tot uitdrukking komt in de zondagse erediensten en de invulling van christelijke en niet-christelijke feesten. Kan een reformatorische Philadelphiavoorziening, zoals u die schetst, hieraan ontkomen door de kerkelijke gemeentein) waaruit de bewoners afkomstig zijn, in te schakelen? ,, Waarom niet? Er is een eigen pastoraat opgezet, omdat kerkelijke gemeenten het hebben laten liggen. De gehandicapte is over het algemeen dooplid van een gemeente, maar als die haar verantwoordelijkheid niet oppakt, moetje als instituut wat regelen. Nu speelde in de tijd van de grote instituten het praktische probleem mee, dat het vooreen plaatselijke kerkelijke gemeente bijna onmogelijk is pastorale zorg te verlenen aan een duizend gehandicapten. Inde huidige situatie ligt dat anders. Zelfs het gezinsvervangend-tehuistijdperk loopt ten einde en er verrijzen steeds meer kleinschalige woonvoorzieningen voor vier tot zes bewoners. Dat maakt het heel gemakkelijk voor een plaatselijke gemeente om zelf het pastoraat ter hand te nemen. Ik denk dat hier een belangrijke taak ligt voor de kerken."

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 28 oktober 1987

Terdege | 64 Pagina's

Bekijk de hele uitgave van woensdag 28 oktober 1987

Terdege | 64 Pagina's