Thuiszorg

„Goedemorgen, mevrouw! Bent u al wakker? Ja? Dan zullen we u eens gauw gaan helpen." Zorgzaam tilt zuster Ria mevrouw uit bed en met de rolstoel rijdt ze haar naar de badkamer. Daar begint het dagelijks ritueel van wassen en aankleden. Zo wordt mevrouw elke werkdag verzorgd. Steeds weer staat zuster Ria. en met haar vele andere hulpverleners, klaar om talloze hulpbehoevende mensen te helpen. Als zuster Ria vertrekt, blijft mevrouw alleen achter. Maar niet voor lang, want 's middags komt José. de vrijwilligster. Samen gaan ze naar het winkelcentrum om wat boodschappen in te slaan. José komt niet iedere dag. want dat is gelukkig nog niet nodig.

Thuiszorg. Verzorging, verpleging cn behandeling die thuis geboden wordt. Het lijkt iets nieuws tc zijn. ..Thuiszorg is iets van de laatste tijd", denkt men. Toch is dat niet waar. In vroeger tijden kón men niet anders dan zieken en bejaarden thuis verzorgen. Er bestonden nauwelijks ziekenhuizen, maar zeker geen bejaardenhuizen of verpleeghuizen. De mensen waren thuis ziek en de familie verzorgde hen. Bovendien leefde men toen veel meer in een grote gemeenschap. Men kende elkaar. Werd iemand ziek. dan was dat in dc buurt zó bekend en men hielp elkaar. Dat was niet meer dan plicht. Burenplicht. 't Komt nog voor. hier cn daar.

Maar zeker in grote steden is dat zeldzaam cn men kan op burenhulp beslist niet rekenen. Trouwens, ook hulp van dc familie wordt steeds schaarser. Daarom was hel lange tijd normaal, dat wie ziek was. opgenomen werd in ccn ziekenhuis. Wie oud was. woonde in een bejaardenhuis cn wie daar niet meer terecht kon. moest verzorgd worden in een verpleeghuis. In de laatste jaren is er wel het ccn cn ander veranderd. Laten wc echter eerst eens kijken naar de geschiedenis van de zorg voor zieken cn bejaarden.

Een klein beetje geschiedenis

In de tijd van dc eerste christengemeenten was er nog weinig zorg voor de zieken. Dc heidenen brachten elke ziekte in verband met duistere machten, het vertoornen van dc goden, rondzwervende boze geesten, hekserij en toverij. Talloze offers moesten gebracht worden om de geesten gunstig te stemmen. Kostbare geschenken werden aan toverdokters of aan priesters gegeven, want zij konden dc goden bewegen de gezondheid terug te geven.

De christenen toonden echter, dat zij hielpen waar hun hulp nodig was. En dat zonder er rijk van te willen worden. Men kende vroeger de diakonessen, die om Christus' wil hun zieke naasten dag en nacht verzorgden en verpleegden.

Bij dc heidenen was het vaak zo. dat zieken verstoten werden. Zij werden uit de gemeenschap geweerd en stierven in eenzaamheid. Ook gebrekkigen hadden in deze heidense wereld, zoals in het oude Griekenland, geen bestaansrecht. Gehandicapte kinderen werden direkt na hun geboorte te vondeling gelegd, wat meestal dc dood betekende...

In de Middeleeuwen waren bij de kloosters gastverblijven, waar ook zieken en armen welkom waren. Later kwamen er gasthuizen die beheerd werden door de overheid. Arme invaliden en langdurig zieken, die niet thuis verzorgd konden worden, werden in deze gasthuizen opgenomen. De mensen, die het rijk hadden, konden wel thuis blijven. Zij ontvingen thuiszorg, en dat bleef zo tot ver in de negentiende eeuw.

Georganiseerd verplegen aan huis ontstond in 1S44. Het werd gedaan door de zusters van de Vereniging voor Ziekenverpleging in Amsterdam. Toen er in 1872 een Wet op de Besmettelijke Ziekten kwam. ontstond de huidige wijkverpleging. De onder ons welbekende kruisverenigingen bestaan dan ook al vanaf het begin van deze eeuw. Professionele thuiszorg werd geboden. De huisarts en de wijkzuster kwamen aan huis. Zelfs voor thuis-operaties schrokken zij niet terug. In een kistje zaten de spullen die de dokter nodig had voor dc een of andere ingreep!

Maar de medische wetenschap stond niel stil. Men kreeg meer mogelijkheden om de mensen tc helpen cn veel vaker werden nu de zieken opgenomen in het ziekenhuis. Na de Tweede Wereldoorlog zette die ontwikkeling zich door. De thuiszorg raakte op de achtergrond. Mensen werden opgenomen in allerlei instellingen. Talloze bejaardenhuizen, verpleeghuizen, inrichtingen voor zwakzinnigen cn wat dies meer zij. werden gebouwd. En omdat er toch zo'n woningnood was. konden de oude mensen maar beter in een bejaardenhuis gaan wonen. Dat bleek ccn verontrustende ontwikkeling tc zijn. Dc maatschappij verzakelijkte. De mensen werden individualistischer. In plaats van elkaar te helpen, wees men op de verantwoordelijkheid van dc overheid. Die moest maar zorgen voor allerlei instellingen, waar bejaarden, dementen, psychisch gestoorden, gehandicapten en anderen op hun plaats waren. En zo kwam het. dat mensen - zelfs naaste buren - van eikaars noden niet meer wisten. Laat staan dat zc zouden kunnen helpen.

Belangstelling voor thuiszorg

In onze tijd wordt het echter hoe langer hoe minder vanzelfsprekend om in aanmerking te komen voor een bejaardenhuis, een verpleeghuis en dergelijke. De verzorging kost zo veel geld. dat het voor de overheid onbetaalbaar geworden is. En dat. terwijl Nederland vergrijst. Elk jaar zijn er meer ouderen, dementen en langdurig zieken, die een plaats nodig hebben in een van de tehuizen. Maar cr is geen plaats en cr is geen geld... Het is dan ook geen wonder, dat de belangstelling voor het verzorgen van hulpbehoevenden in de thuissituatie steeds meer toeneemt. Daarbij komt. dat de mensen zelf nogal eens te kennen geven liever thuis geholpen te worden, dan opgenomen te moeten worden in een of andere instelling. Thuis is het vertrouwd. Je bent omringd door je eigen spulletjes. En de huisarts, die je al jaren gewend bent. heeft meestal meer tijd voor je dan de dokters in het ziekenhuis. Veel mensen zijn tegenwoordig ook bang voor de ontwikkeling in de medische wereld. Er staan berichten in de krant over euthanasie. Kun je je nog wel overgeven in de handen van doktoren in een ziekenhuis, waarin euthanasie is toegestaan? Geen wonder, dat veel mensen zo lang mogelijk thuis willen blijven. En gelukkig kan dat tegenwoordig ook.

Familie-mantelzorg

Stel, dat in een gezin de moeder ernstig ziek is. Zij wil heel graag thuisblijven en medisch gezien is dat ook mogelijk. De huisarts begeleidt de zieke, de wijkverpleegster komt om haar te wassen en er is ook gezinshulp aanwezig om het gezin draaiend te houden.

Dat is echter niet voldoende. Er blijven nog heel wat taken liggen, die niet door de professionele hulpverlening uitgevoerd kunnen worden. Om vijl' uur gaat dc gezinshulp weg. Wie moet nu voor het gezin zorgen? Gelukkig bieden familieleden aan om tc helpen; men doet wat men kan. Deze hulp van familie (en vrienden) wordt 'mantelzorg' genoemd. Ondersteund door huisarts, de wijkverpleging cn dc gezinszorg kan men het aardig lang volhouden. Maar op een gegeven moment wordt de moeder totaal bedlegerig. Nu wordt dc verzorging zwaarder en intensiever. Dc geboden hulp wordt onvoldoende. Dc familie kan het niet meer aan en raakt oververmoeid. De grenzen van de zorg zijn bereikt. Moet deze moeder nu toch naar het ziekenhuis?

De Nederlandse Patiëntenvereniging

De NPV is een christelijke organisatie, die zich grondt op Gods Woord cn dc daarin geboden zorg voor het leven. Zij behartigt dc belangen van mensen, die gebruik maken van gezondheidszorg-en welzijnsvoorzieningen. Dc vereniging heeft dc knelpunten in dc thuiszorg gezien en er ook wat aan gedaan. Door plaatselijke afdelingen van deze vereniging zijn vrijwilligers-ccntrales opgericht. Dc vrijwilligers, die zich daarbij aangesloten hebben, willen hulp en zorg verlenen waar dat nodig is. Als men hulp nodig heeft, óf als men vrijwilliger wil worden, kan men in de plaatselijke omgeving informeren naar het bestaan van een 'NPV-thuiszorgprojekt'.

In het hierboven genoemde gezin is men ook bekend met de NPV. Als het moeilijker wordt om de toenemende zorgen het hoofd te bieden, schakelt de familie de vrijwilligerscentrale in. Na verschillende gesprekken om bekend te worden met de situatie cn om duidelijkheid te krijgen in dc hoeveelheid hulp die nodig is. komen enkele vrijwilligers om de taak van de familie - waar mogelijk - te verlichten. Ook als er 's nachts gewaakt moet worden bij de zieke helpen de vrijwilligers mee. Het gezin kan in deze moeilijke periode toch bij elkaar blijven. Dat zou zonder hulp van vrijwilligers niet gekund hebben.

Dit is maar cén voorbeeld van professionele zorg. gekombincerd met mantelzorg (door familie en vrienden) en de vrijwilligershulp van dc NPV. Ook in andere situaties wordt hulp geboden. Ik denk aan een bejaarde alleenstaande. Hij kan niet meer voor zichzelf zorgen, maar wil toch zo heel graag in zijn eigen huisje blijven. De professionele hulpverlening doet veel voor hem. Een wijkverpleegster komt elke dag om hem de noodzakelijke insuline in te spuiten cn hem te wassen. Een bejaardenverzorgster neemt daarna de taak over. Zij zorgt voor het eten. doet dc was cn houdt het huisje schoon. Maar regelmatig komt een van dc vrijwilligsters; zij drinkt gezellig met hem koffie, helpt de man met het een en ander en doorbreekt de eenzaamheid.

Vrijwilligerswerk

Er is veel werk tc doen voor dc vrijwilligers. Dat komt bijvoorbeeld, omdat professionele hulp niet 24 uur per dag beschikbaar is. En ook intensieve thuiszorg, hulp bij een stervende, krijgt men maar zes weken. Is cr een grote familiekring (èn de nodige liefde daarbij!) dan kan met elkaar nog veel opgevangen worden. Maar dat is lang niet altijd het geval. In een kleine familie komt teveel zorg op enkele personen neer. Bovendien kan het gebeuren, dat weken-en zelfs wel maandenlang intensieve hulp gevraagd wordt. Dat kan zelfs ccn grote familie niet opvangen. Dan wordt de taak te zwaar. Men kan het fysiek niet meer aan. en ook emotioneel raakt men overbelast. Hulp van vrijwilligers is hier onontbeerlijk! Uit eigen ervaring weet ik. dat al een enkel meelevend gesprek een enorme steun kan betekenen. Als een vrijwilliger of vrijwilligster eens een middag op komt passen, zodat je even van de zorg ontslagen bent.... het is goud waard!

En toch...

En toch komt het voor. dat bijvoorbeeld een demente vader niet langer thuis kan blijven. Ondanks de grote inzet van de familie, van vrijwilligers en de professionele hulpverleners moet ccn plaats gezocht worden in een tehuis. De situatie is onhoudbaar geworden. Het komt voor. dat ccn medische behandeling thuis niet langer mogelijk is. zodat een zieke toch naar het ziekenhuis moet. Een gehandicapt kind moet naar een gezinsvervangend tehuis, omdat moeder overspannen is geworden cn niet langer dc zorg op zich kan nemen. Hoewel het echt niet anders kan en iedereen dat ook benadrukt, geeft dat schuldgevoelens bij de familie. Het is moeilijk te aanvaarden, dat we degene die wc liefhebben en verzorgen toch moeten laten gaan. En zo kunnen we dan ook niet buiten de verschillende instellingen. Het is goed dat ze er zijn cn het is zeker een wonder, dat er reformatorische instellingen zijn. Maar hebben we de mogelijkheid om iemand - die dal graag wil - in zijn vertrouwde omgeving tc helpen cn le laten helpen, dan moeten we daar ons best voor doen. Tot op zekere hoogte zijn er immers mogelijkheden om aan die wens te voldoen! In een volgend artikel hoop ik uitgebreider in te gaan op de terminale thuiszorg, de zorg die geboden wordt aan de stervende mens (cn de familie) in de thuissituatie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen