het oosterse Landschap

De kustvlakte.

1. de laagte

2. de vlakte van Saron

3. de vlakte van Akko.

Algemene opmerkingen.

Palestina wordt in het westen helemaal door de zee begrensd, de Middellandse Zee, in de Bijbel aangeduid met „de grote zee". „Aangaande de landpale van het westen, daar zal u de grote zee de landpale zijn; dit zal uw landpale van het westen zijn." (Num. 34 : 6).

Naderen we Palestina vanaf de zee met een schip, dan blijkt de kust een verrassende overeenkomst te vertonen met de Nederlandse kust: een strand en daar achter als een flauwe lijn een onherbergzame duinenrij. Achter de duinen komt dan de kustvlakte, die bij Gaza wel 20 km breed isf en dan begint het bergland.

Nu is het woord „vlakte" voor ons Nederlanders, erg misleidend. Wij denken dan onwillekeurig aan onze vlakke weilanden. Zo moet men zich de kustvlakte van Palestina niet voorstellen. Allereerst loopt de vlakte daar naar het oosten in terrassen omhoog, maar bovendien lopen er ook enkele heuvelrijen door. De bodem bestaat uit roodgeel zand en verder uit kalkzand en een donkere leemgrond.

Op verschillende plaatsen verhinderde de duinenrij het wegstromen van het overtollige water, dat in de regentijd in grote hoeveelheden van het gebergte vloeit, waardoor achter die duinen hier en daar moerassen ontstonden.

Door de kustvlakte liep in oude tijden de grote internationale verkeersweg van Egypte naar het oude Phenicië, waar de grote steden Tyrus en Sidon lagen, en naar Damascus. „En het is geschied, toen Farao het volk had laten trekken, zo leidde hen God niet op de weg van het land der Filistijnen, hoewel die nader was; want God zeide: at het den volke niet rouwe, als zij de strijd zien zouden en wederkeren naar Egypte". (Ex. 13 : 17). Over deze weg bewogen zich in de oudheid de karavanen en de grote legers, zelfs nog tot in de eerste wereldoorlog toe.

De hele kustvlakte kan aardrijkskundig gemakkelijk verdeeld worden in drie stukken, die we ook in de Bijbel telkens terugvinden, n.1. „de laagte", de vlakte van Saron in het midden en de vlakte van Akko in het noorden van het land.

1. De laagte.

De tegenwoordige naam is Sjefeela, welk hebreeuws woord herhaaldelijk in de Bijbel in de grondtaal voorkomt en door de Statenvertalers wordt weergegeven met „laagte": Alzo nam Jozua al dat land in, het gebergte en al het zuiden, en al het land van Gosen, en de laagte, en het vlakke veld, en het gebergte Israels en zijn laagte". (Joz. 11 : 16). Wij kennen dit woord ook in het Nederlands: jofel. Dit wil dus zeggen: at in de laagte is (figuurlijk). Wij bedoelen met „de laagte" of de Sjefeela de zuidelijke kustvlakte in het noorden ongeveer tot Joppe, dus oudtijds het gebied, waar de Filistijnen woonden.

Het zuiden van deze vlakte lijkt veel op een woestijn. De geleerde en reiziger

Musil, die hier doortrok, schrijft: „De weg was zeer moeilijk. Overal zand. Het bedekt de bodem, vormt heuvels en duinpannen; het klinkt door de wind voortgejaagd, als metaal. Enkele bergruggen verbreken de grauwe eentonigheid. Hoe verder wij reden, des te moeilijker werd de weg. Onze paarden zonken tot de buik in het zand en de kamelen bleven telkens achter. Een warme westenwind zette de zandmassa's in beweging, die met een eigenaardig gedruis voortdwarrelden. Gelukkig verheft zich het zand nauwelijks 40 cm van de bodem en bleef het uitzicht vrij. Het was een merkwaardig schouwspel om te zien hoe de heuvels hier door de wind werden aangeknaagd en verdwenen, en daar weer andere duinen ontstonden, waar het zand wervelend daalde. Ons spoor was in enkele ogenblikken dooide wind uitgewist. Na enkele uren bereikten wij een keteldal; daarin was een waterpoel. Op de rotsblokken van de helling genoten wij rust: het was 12 uur 's middags en de temperatuur in de schaduw bedroeg 40° C !"

Meer naar het noorden gaat de woestijn over in een steppe, waar boeren wonen. Nog verder, in de buurt van Gaza, wordt het gebied nog vriendelijker. We vinden nederzettingen, akkers, vruchtbomen en andere boomgroepen. Hier valt meer regen, zodat landbouw en ooftteelt mogelijk is van olijven en vijgen en op de velden groeit de gerst.

De duinen bereiken hier een hoogte van 50 m. Meer landinwaarts zijn hoogten, die wel 80 m halen en naar één daarvan droeg Simson de poorten van Gaza. Het droge zand der duinen wordt dikwijls landinwaarts gewaaid. De ruïnes van het oude Askalon zijn er onder bedolven.

2. De vlakte van Saron.

Dit is vroeger een prachtige landstreek geweest. „Zij zal lustig bloeien en zich verheugen, ja met verheuging en juichen; de heerlijkheid van Libanon is haar gegeven, het sieraad van Karmel en Saron; zij zullen zien de heerlijkheid des Heeren, het sieraad onzes Gods." (Jes. 35 : 2) en in Hooglied 2 : 1 lezen we: Ik ben een Roos van Saron, een Lelie der dalen."

Nog bekoort deze vlakte in de lente door zijn bloemenweelde. Onze bolgewassen groeien hier in het wild, zoals narcissen, anemonen, witte en gele lelies, tulpen en gladiolen. In de zomer verdwijnt dit alles en het gras verdort om plaats te maken voor een eindeloze distelzee.

De reizigster R. M. Ligthart-Lion Cachet schreef in 1919: „Saron! Waar is de roos van Saron? Wij rijden door een dorre, eentonige vlakte. Aan onze rechterhand liggen de kale bergen van Efraïm, aan onze linkerhand heel, heel in de verte de blauwe wateren van de Middellandse Zee, en daar tussenin, een wijde uitgestrektheid, zover het oog reikt, bedekt met hoge distels. Distels en nog eens distels, van allerlei vorm, bruin of zilverachtig, maar alle rechtop staand en dor. Hier en daar schemeren in de verte de lange, zwarte tenten der Bedoeïenen, en zien wij de kudden der zwarte geiten tot aan de koppen onzichtbaar, als drijven zij in de distelzee."

De laatste jaren heeft men zich zeer ingespannen om deze vlakte weer in cultuur te bréngen. Dit kan, omdat de bodem vruchtbaar is en grote waterwerken heeft men aangelegd, waardoor er b.v. in de buurt van Jaffa een bloeiende sinaasappelcultuur ontstaan is. Verder verbouwt men tarwe en citrus en heeft men wijngaarden aangelegd en olijfbomen geplant, zodat men er weer enig idee van krijgt hoe het vroeger geweest is. Dit is veelal het werk geweest van Zionistische kolonies, waar we nog wel eens meer over mee zullen delen in de artikelen over „De Staat Israël".

De vlakte van Saron houdt in het noorden op bij de berg Karmel.

3. De vlakte van Akko.

Deze vlakte begint dus bij de berg Karmel en zet zich over de noordgrens in Phenicië verder voort. Ook dit gebied is laag, moerassig land met hier en daar akkers, maar grotendeels met weiden bedekt.

In het noorden zijn enkele voorgebergten, uitlopers van het gebergte van Nafthali, die tot aan de zee reiken en de kustvlakte dus in delen scheiden. Deze gebergten boeien uitermate door schoonheid, omdat het wit van de kalk scherp afsteekt tegen het blauw van de zee. De reeds eerder genoemde weg door de kustvlakte moet hier over de steile voorgebergten: daar is het pad uitgehouwen in de steile, witte kalkwanden, die dooraderd zijn met vuursteenlagen; deze weg heeft daardoor treden, die hem de naam „Tyrische trap" hebben gegeven en die in de geschiedenis grote bekendheid heeft gekregen. Verder naar het noorden wordt dan het kustland weer vlak en zien we in de verte een klein dorpje liggen op de plaats van het oude, beroemde Tyrus, maar dan hebben we Palestina reeds verlaten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen