Enkhuizenaar staat terecht in Knin

Terwijl de VN-afgezant zich met de president van Krajina Milan Martid voorbereidt op de zoveelste Servokroatische onderhandelingen, wordt de Nederlandse correspondent naar de oude burcht gereden. ,3r is een Nederlandse soldaat in Kroatische dienst vastgenomen", fluistert zijn chauffeur hem toe. „Op beschuldiging van volkerenmoord".

Marinko Gajic is de luitenant-kolonel belast met het onderzoek. Hij windt er geen doekjes om. „Op 5 april jongstleden hebben we Johannes Tilder gearresteerd op het grondgebied van de republiek van Servisch-Krajina. Tilder is officier in het Kroatische leger en werd bij zijn arrestatie betrapt op het plegen van sabotagedaden". Papieren worden erbij gehaald en de kolonel vervolgt: „Tilder heeft bekend deel uit te maken van de speciale eenheid van het Kroatische leger die op 9 spetember 1993 betrokken was bij de aanval op de Medak-pocket in ZuidKrajina. Als commandant van een vuurpeloton is hij verantwoordelijk voor de dood van 28 Servische burgers. Bewijsmateriaal in de vorm van een videoband is voor u beschikbaar". De woordvoerder van het Servische leger zegt de 30-jarige Nederiander aan te klagen wegens genocide, het vermoorden van krijgsgevangenen, het plunderen van dode gevangenen en goederen, het plegen van sabotage en het gebruiken van ontoelaatbare strijdmiddelen in de oorlog. „We hopen op korte termijn een proces te openen tegen Tilder", zegt Gajic, die toegeeft dat de militaire verhoren van de Enkhuizenaar nu afgerond zijn. ,Johannes Tilder verblijft momenteel in de militaire gevangenis in Knin in afwachting van een proces. Militaire aanklager, rechters en een advocaat zijn op dit moment nog niet benoemd. Ik verwacht dat dit op korte termijn' wel zal gebeuren. We zijn van zins een open en publiek-toegankelijk proces te voeren, waarbij ook de media welkom zullen zijn. Tilder is een misdadiger en de hoofdaanklacht is toch de moord op 28 burgers".

Doorvragend geeft Gajic toe dat zijns inziens het uitspreken van de doodstraf onvermijdelijk lijkt. Radio Televisija Krajina Studio Knin heeft inmiddels een videoband met het geënsceneerde verhoor van Tilder in bezit. Opgenomen door het Servische leger zal het integraal worden uitgezonden. De 30-jarige ex-beroepsmiUtair Tilder, commando-opleiding Rozendaal, schetst zijn leven aan een ondervrager die buiten beeld blijft.

In Kroatische dienst

Johan Tilder voegde zich november 1991 in het leger van buitenlandse vrijwilligers dat naar Kroatië trok om de jonge staat bij te staan tegen de Servische agressie. Via een Telegfaafadvertentie van de Nederlands-Kroatische werkgemeenschap van Douwe van der Bos, verder bekend als lijsttrekker van de Centrumpartij 86, werd Tilder tesamen met negen andere Nederlandse vrijwilligers naar het plaatsje Gosbic gesluisd en nam de taak van instructeur op zich. Tilder zegt in het verhoor een groep rond zich geformeerd te hebben, gespecialiseerd in het plegen van sabotageacties achter de Servische linies. Toen na de komst van het VN-vredesleger de situatie aan het front zich stabiliseerde en het Kroatische leger een oekaze deed uitkomen die infiltratie en overschrijden van de vijandelijke linie voorlopig verbood, bleef de Nederlandse commando, anders dan veel van zijn collega's die huiswaarts keerden, in Kroatië achter.

Johan Tilder trouwde een Kroatische vrouw, bleef in Gosbic wonen en droeg voor korte tijd burgerkleding. Naast de Nederlandse verwierf Tilder inmiddels ook de Kroatische nationaliteit. De Kroatische aanval op in ZuidKrajina riep Tilder weer onder de wapenen. Naar eigen zeggen vras de eenheid van de Enkhuizenaar betrokken in het zuiveren van het gebied van Servische burgers in opdracht van hogerhand. De videoband van het verhoor is geen materiaal dat zich prettig laat aanzien. Johan Tilder, die het uniform van de zesde brigade van het Kroatische leger draagt, treedt herhaaldelijk in de meest gruwelijke details. Verkrachtingen, het uitsteken van ogen door Kroatische companen van Tilder, het platbranden van huizen en het verzamelen van afgesneden oren mogen dan wel tot het gemeengoed horen van drie jaar strijd op de Balkan, duidelijk is dat het Kroatische leger in september 1993 ook voor lokale begrippen onvoorstelbaar heeft huis gehouden onder de Servische bevolking.

Aan verkrachtingen en het mishandelen van burgers heeft de Nederlander zich, zo is de stellige indruk bij wie het verhoor ziet, zich zo veel mogelijk onttrokken. Maar Tilder geeft toe -de vuistslag van de ondervrager is op tafel duidelijk hoorbaar- op de vierde-en laatste dag van de invasie deel uitgemaakt te hebben van de groep die gevluchte burgers verdreef uit de bossen bij het plaatsje Radicevi. „We hadden opdracht alle vluchtende burgers de bossen uit te drijven en neer te schieten", zegt Tilder, die schat dat zijn eenheid zo'n 30 mensen heeft neergeschoten. „Het was een open jacht". Onduidelijk is hoe de Nederlandse vrijwilliger op 5 april jongstleden in Servische handen raakte. De officiële versie van de autoriteiten in Knin -sabotageactie achter de linie- lijkt geïnflateerd.

Ooggetuigen in de Servische republiek Krajina spreken van een dronken soldaat die plots en geheel onverwachts de demarcatielijn overschreed. Die versie lijkt overeen te komen met de lezing van Tilders vrouw en Kroatische soldaten in Gosbic, die de Nederlander 's morgens zonder uniform richting zuiden zagen lopen. Kroatische vrienden van Tilder vermoeden dat hii, gebruik makend van een 24uur oud staakt-het-vuren, de afgebrande boerderij van zijn schoonfamilie wilde bezoeken, die net even achter de frontlijn op Servisch gebied gelegen

Navraag bij het vredesleger van de Verenigde Naties Unprofor geeft aan dat Servische waarnemers ter plaatse Tilder „in verwarde toestand" aantroffen in niemandsland. Niet in staat uit te maken wie hij was en tot welke partij hij behoorde, namen de blauwhelmen aan dat Johan Tilder Servisch zou zijn en hebben hem „begeleid naar de eerste post van het Servische leger", aldus een VN-woordvoerder. Daar is Tilder direct gearresteerd. Het ministerie van buitenlandse zaken werd van de arrestatie niet op de hoogte gesteld. Nederland onderhoudt immers geen betrekkingen met de afvallige Serviërs in Kroatië.

Via Tilders echtgenote vernam de familie in Enkhuizen van de arrestatie. Broer Danny, scheikunde-leraar te Amsterdam, heeft na het zien van de videobanden van het verhoor een dringend beroep gedaan op minister Kooijmans van buitenlandse zaken alles in het werk te stellen Johan Tilder een eerlijk proces te garanderen. Vandaag heeft de familie in Den Haag een gesprek met Buitenlandse Zaken.

Inzet van de familie zal een rechtszaak tegen Tilder zijn voor het onlangs geïnstalleerde Internationale Oorlogstribunaal in Den Haag. „Onder de gegeven omstandigheden heb ik bitter weinig vertrouwen dat Johan in Knin een eerlijk proces te wachten staat", zegt Danny Tilder. „Ik vertrouw de Serviërs in dezen niet in het minst". Ook volgens David Raic, docent internationaal recht op de Leidse universiteit, zijn er vraagtekens te stellen bij het voorgenomen proces tegen de Nederlander. Met name de reële dreiging van de doodstraf zal Nederland moeten bewegen actief te interveniëren ten gunste van Tilder, zegt Raic, die over een morele verplichting spreekt.

De meegebrachte video van het militaire verhoor ziende, is de inschatting van de Leidse docent dat Johan Tilder ook voor het Intemationele Oorlogstribunaal in het Vredespaleis geenszins vrijuit zal gaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen