Henry Kissinger, architect van het Amerikaanse buitenlandse beleid II

door B. Stolk te Ridderkerk

KORTE SAMENVATTING VAN HET VOORAFGAANDE ARTIKEL.

President Nixon verkeert wegens de Watergate-affaire in grote moeilijkheden. Zijn minister voor buitenlandse zaken, Kissinger, komt hem te hulp met zijn spectaculair buitenlands beleid.

Nadat wij uitvoerig met Kissinger kennis maakten, zagen wij hoe deze bewindsman een punt zette achter de slepende oorlog in Vietnam en hoe hij de détente met Moskou nastreeft. Thans komt Kissingers Midden-Oosten politiek ter sprake.

DE YOM KIPOER (GROTE VERZOENDAG)-OORLOG EN ZIJN GEVOLGEN

De situatie in het Midden-Oosten is door de vierde Israëlisch-Arabische oorlog, die op de Grote Verzoendag in oktober 1973 uitbrak, grondig gewijzigd. In de drie voorafgaande oorlogen in 1948, '56 en '67 hadden de Arabieren een grote nederlaag geleden. Israël had daardoor kans gezien zijn gebied uit te breiden tot veilige, natuurlijke grenzen. Aan deze voor de Arabieren vernederende situatie kwam geen wijziging, omdat Israël weigerde ondanks de V.N.-resolutie de bezette gebieden te ontruimen en zelfs de grote mogend­ heden Israël niet tot concessies wisten te bewegen. Vooral voor de Egyptische president Sadat werd deze toestand onhoudbaar; met name de studenten toonden door hun demonstraties hun ongenoegen met de politiek van „geen oorlog - geen vrede".

Sadat kwam tot de overtuiging dat alleen een dramatische ontwikkeling, die de wereldvrede op het spel zou zetten, de supermogendheden wakker zou schudden. De Amerikanen en Russen zouden dan verplicht zijn tussenbeide te komen en de oorlogvoerende partijen een vrede op te leggen die stellig minder ongunstig zou uitvallen voor de Arabieren dan de bestaande situatie. Zo kwam het op 6 oktober 1973 tot een onverwachte aanval van Egypte en Syrië op de Israëlische legers.

De optimistische verwachtingen van Sadat zijn in vervulling gegaan. De Israëliërs hadden deze oorlog niet verwacht, daar zij meenden dat er sinds 1%7 weinig veranderd was in de gevechtswaarde van het Egyptische leger; oorlog betekende volgens hen eenvoudigweg zelfmoord voor de Arabieren. Dit was een vergissing, waarvoor de Israëliërs een hoge prijs hebben moeten betalen. Zij zagen geen kans de met moderne Russische wapens uitgeruste Egyptische legers in de beginfase een grote nederlaag toe te brengen. Beide partijen leden ernstige verliezen en waren zich ten zeerste bewust geworden van hun afhankelijkheid van militaire en politieke steun van de Sowjet-Unie en de Verenigde Staten.

Toen Israël na drie weken het initiatief in de strijd overnam en de omsingelingsketen om het derde Egyptische leger zich hermetisch sloot, legden Washington en Moskou de strijdende partijen een wapenstilstand op. Amerika vreesde een Russisch ingrijpen of althans een weerbarstige houding van de Russen bij de onderhandelingen, wanneer Egypte een grote nederlaag zou lijden.

AMERIKA NEEMT HET INITIATIEF IN HET MIDDEN-OOSTEN

De nieuwe situatie, die door de Yom- Kipoeroorlog is ontstaan, gaf een Kissinger een goede gelegenheid om een nieuw beleid in de Arabische wereld te gaan toepassen. Dit beleid is er op gericht de Amerikaanse positie in het Midden-Oosten, waar de Sowjetopmars zulke gevaarlijke vormen heeft aangenomen, te versterken, temeer daar bij een te verwachten heropening van het Suezkanaal ook de Sowjet-Unie doorvaart zal krijgen naar de Perzische Golf. Door een nieuwe relatie met Egypte zou Amerika zijn hegemonie in het gebied van de Perzische Golf kunnen herstellen, voordat Rusland er met zijn vloot toegang verkrijgt.

Kissingers eerste taak was een wapenstilstand in het Midden-Oosten te bewerken. Door zijn onvermoeide ijver wist hij een troepenscheiding teweeg te brengen, in eerste instantie tussen het Egyptische en Israëlische leger. Eerst de vorige maand kwam het ook tot een akkoord tussen Israël en Syrië.

Vooral de laatste overeenkomst heeft veel van Kissingers diplomatiek vernuft geëist, daar het onverzoenlijke Syrië veel Palestijnse terroristen herbergt en toestaat dat ze vanuit Syrisch gebied hun acties ondernemen. Israël eiste als voorwaarde van een akkoord dat aan de infiltraties van de Palestijnse moordenaarsbenden vanuit Syrië een halt moest worden toegeroepen. Bij al zijn activiteiten, die tot gevolg zullen hebben dat straks in Geneve de vredesbesprekingen tussen Israël en de Arabieren zullen worden geopend, heeft Kissinger bereikt dat Rusland zijn grote invloed in het Midden-Oosten verloren heeft en dat de positie van Amerika er aanzienlijk is versterkt.

NIXON IN HET MIDDEN-OOSTEN

Deze Amerikaanse diplomatieke invloed is bevestigd door een bezoek van Nixon aan het Midden-Oosten. In Egypte werd hij uitbundig toegejuicht als de man die de vrede kwam brengen, die kwam bijdragen aan de opbouw van het door jaren van strijd straatarm gebleven Egypte. Nixon verraste Egypte met het aanbod van atoomenergie, zij het uitsluitend voor vreedzame doeleinden. Dit gebaar is hem niet door alle senatoren en zeker ook niet door Israël in dank afgenomen, daar een voortdurende controle nodig is of Egypte van de geleverde nucleaire hulp geen misbruik zal maken.

Na Egypte heeft Nixon ook Saoedi- Arabië en Syrië bezocht en in al deze landen heeft hij van de Arabische leiders te horen gekregen, dat alle veroveringen van 1%7 door Israël moeten worden teruggegeven. Koning Feisal, een vroom mohammedaan, legde extra de nadruk op Jeruzalem, vanwaar de profeet Mohammed ten hemel zou zijn gevaren. Nixons repliek luidde: , , Het is nog een lange weg naar de vrede; we moeten stap voor stap verder gaan." Hóe ver werd in het midden gelaten.

Tenslotte heeft Nixon ook Israël met een bezoek vereerd. Het heeft de Israëliërs verheugd dat Nixon niet logeerde in de Amerikaanse ambassade in de hoofdstad Tel Aviv, maar dat hij zijn intrek nam in het koning Davidhotel, in het nieuwe westelijke stadsdeel van Jeruzalem. Ze voelden dit als een soort onderscheiding voor de stad, die hun zo dierbaar is. Nixon heeft echter geen bezoek gebracht aan het oude stadsdeel, dat in 1967 op Jordanië veroverd is. In dit gebied bevinden zich de plaatsen die voor joden, christenen en mohammedanen een bijzondere betekenis hebben, zoals de klaagmuur, het graf van Christus en de rots van Mohammeds hemelvaart. Nixon is daar niet naar toegegaan omdat het erg moeilijk was om hem in dat volle oude stadsdeel goed te beveiligen; maar de hoofdreden moet toch wel geweest zijn dat Amerika Israels annexatie van Oost-Jeruzalem niet erkent.

Nixon heeft Israël opnieuw steun beloofd, maar zijn eigenlijke boodschap was dat Israël de moed moest hebben om risico's te aanvaarden terwille van de vrede. Duidelijk heeft Nixon laten uitkomen, dat Israël grote delen van zijn veroveringen van 1%7 terug moet geven, wil er een kans komen op een duurzame vrede. De veiligheid van Israël zou beter gewaarborgd zijn wanneer het de geweldige voorterreinen, die het in 1%7 veroverd heeft, blijft bezetten. Dat Amerika serieus begonnen is om Israël van dit inzicht te doordringen en tot terugtrekking te nopen, heeft Nixons aanzien bij de Arabieren sterk verhoogd. Wil Washington in zijn opzet slagen, dan zal 't moeten zorgen dat de betrekkingen met Israël goed blijven en het land een gevoel van veiligheid moeten geven dat niet in de eerste plaats is gebaseerd op het verloop van de grenzen.

DE KERN VAN ALLE PERIKELEN

Bij de onderhandelingen die D.V. in september in Geneve zullen beginnen, zal ook een oplossing gezocht moeten worden voor het kernprobleem in het Midden-Oosten, het Palestijnse vraagstuk. Bij het bezoek van Nixon aan Egypte heeft Sadat de Amerikaanse president er op gewezen, dat er eerst werkelijk vrede kan komen, als het onrecht dat de Palestijnen is aangedaan, zal worden goedgemaakt. Op welke bevredigende wijze zou echter deze haard van onrust geblust kunnen worden?

Het is een verheugend feit dat Israël, dat altijd het standpunt gehuldigd heeft dat de Palestijnen als politieke groep niet bestaan, thans bij monde van de nieuwe regering-Rabin heeft laten doorschemeren dat het bereid is hen als een politieke werkelijkheid te aanvaarden. Deze verklaring opent de mogelijkheid van een Israëlisch- Palestijns overleg. Rabin en zijn kabinet willen echter niet zover gaan, dat zij op de Geneefse conferentie zullen onderhandelen met een afvaardiging van de Palestijnen. De Palestijnse vertegenwoordigers mogen slechts deel uitmaken van de delegatie, die Jordanië naar de conferentie afvaardigt. De verklaring van deze Israëlische eis ligt voor de hand. De meer gematigden onder de Palestijnen (de extremisten onder hen willen van geen enkel compromis met Israël weten) koesteren de hoop dat de onderhandelingen zullen uitmonden in de vorming van een Palestijns nationaal tehuis op de westoever van de Jordaan. De Israëlische regering wil echter van deze oplossing niet weten, beducht als ze is voor het agressieve karakter van deze eventueel te vormen staat. Door de weigering rechtstreeks met een Palestijnse delegatie te onderhandelen wil ze de schijn vermijden, dat ze de vestiging van een aparte Palestijnse staat zelfs maar in overweging wil nemen.

Rabin ziet de oplossing van het probleem in een Jordaans-Palestijnse staat, waarin zowel Jordanië als Palestijnen hun eigen identiteit kunnen vinden. Thans wonen reeds ruim een half miljoen Palestijnen op de oostelijke oever van de Jordaan. Aan de onderhandelingstafel zal dan uitgemaakt moeten worden waar de lijn tussen Israël en Jordanië getrokken moet worden.

Er zal weer veel van de staatsmanswijsheid van Henry Kissinger, die D.V. op de Geneefse conferentie de eerste viool zal spelen, gevergd worden alvorens alle partijen tevreden gesteld zullen zijn. We mogen echter wel bedenken dat de teugels van het wereldbestuur niet berusten bij een mens, met hoeveel bijzondere gaven hij ook bedeeld is. Die teugels houdt de Heere Zelf in handen, waarbij Hij nietige mensen gebruikt tot de uitvoering van Zijn wil. De Heere geve, dat, als vrucht van de komende onderhandelingen, na vele jaren van onrust en strijd, de vrede moge weerkeren onder de nazaten van Abraham.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen