Rouw- en trouwdiensten

HOOFDARTIKEL

oor W. van Gorsel, Bergambacht

E worden dikwijls in één adem genoemd: rouw- en trouwdiensten, maar liturgisch is er toch wel verschil. Althans voor mij, maar ik begin volgens sommigen een ouderwetse dominee te worden. Hoe langer hoe meer raakt de gewoonte ingeburgerd om een uitvaart te laten voorafgaan door een officiële kerkdienst. De Reformatie echter heeft de „lijkpredicatiën" afgeschaft en in vroeger eeuwen werden de doden uitgedragen zonder dat daarbij één woord werd gesproken! Later mocht de dominee eraan te pas komen om een „grafrede" te houden, en/of een stichtelijk woord te spreken aan het sterfhuis. Maar nog steeds behoort het leiden van begrafenissen niet tot het takenpakket van de predikant, en in de beroepsbrief staat deze werkzaamheid dan ook niet vermeld. Een uitvloeisel van de reformatorische traditie.

Maar uiteraard begeleiden we de familie bij de droeve gang naar de begraafplaats.

Men zou het vreemd vinden als een predikant het zou weigeren... Zo'n rouwdienst heeft een min of meer besloten karakter, waarbij familie, vrienden en buren centraal staan. Schriftlezing, meditatie en gebed, soms omlijst met het zingen van enkele psalmen, maar géén reguliere kerkdienst.

Een trouwdienst is wèl een officiële dienst. Weliswaar blijven de aanwezigen - helaas - meestal beperkt tot de familie en de vrienden. Maar bij een huwelijksbevestiging is minstens één ouderling en één diaken aanwezig, wordt de predikant „opgebracht", spreekt hij de zegen uit en wordt er gekollekteerd. Ook dat heeft historische wortels. In het verleden werden huwelijken vaak op zondag bevestigd. Het bruidspaar, dat door de week getrouwd was, kwam 's zondags met de hele gemeente op om over dat huwelijk Gods zegen te vragen.

De suggestie is weleens gedaan om terug te keren naar deze praktijk: het huwelijk zou dan weer een zaak van de hele gemeente worden. Dat zal wel stuiten op verzet van het bruidspaar: de trouwdienst hoort nu eenmaal bij de trouwdag. Dat men er tegenwoordig voor kiest om de dienst van de middag naar de avond te verleggen, verhoogt meestal de belangstelling.

Evangelisatorisch

De overdenking voor een begrafenis en de preek bij de huwelijksbevestiging hebben één ding met elkaar gemeen: dat ze eenvou­ dig moeten zijn en dat de bijbelse boodschap helder wordt verwoord. In beide gevallen namelijk komen mensen in aanraking met het Woord, die je in de gewone diensten op zondag niet bereikt. Dat kunnen familieleden zijn, vrienden, buren, collega's, zakenrelaties, enz. Soms mensen die „van toeten noch blazen" weten. Misschien hebben ze het Woord nog nooit gehoord, misschien zullen ze het ook nooit meer horen. Daarom moet die ene keer, die ene gelegenheid dat ze met het Evangelie worden geconfronteerd, worden benut.

Ongeïnteresseerd

Als predikanten moeten we er rekening mee houden dat een deel van het aanwezige „publiek" ongeïnteresseerd kan zijn. Wat dat betreft heb ik in betrekkelijk korte tijd een belangrijke verschuiving zien plaats vinden. Ook twintig, dertig jaar geleden kwamen er in rouw- en trouwdiensten „andersdenkenden". Maar dan paste men zich veel meer aan, in kleding, en vooral in luisterhouding. Je had toen het gevoel dat ook die mensen voor een keer naar het Woord wilden luisteren. En juist vanuit die hoek kreeg je nog weleens een onverwachte reactie. Soms bleken ze er niet veel van begrepen te hebben, maar ze hadden in elk geval geluisterd!

Dat is vandaag de dag totaal anders. Onder de aanwezigen zijn mensen die met hun hele houding demonstreren dat ze er alléén zijn uit hoofde van hun relatie tot de familie, of tot het bruidspaar. Luisteren doen ze nauwelijks, soms praten ze met elkaar, kortom, ze zitten hun tijd uit te zitten. Dat vergt, althans van mij, altijd extra concentratie. Tegen de soms openlijke weerstand in moet je toch maar proberen de boodschap te laten „landen". Ook in dit opzicht is de secularisatie als het ware met de handen te tasten.

Wensen

Maar ook intern is er nogal wat veranderd. Bij een begrafenis en bij een trouwdienst zijn families betrokken, en het spreekt vanzelf dat je als predikant rekening houdt met bepaalde wensen inzake de keuze van de tekst of van psalmen die gezongen moeten worden.

Ik heb altijd de gewoonte gehad daarnaar te vragen. Het kan zijn dat een bepaalde tekst voor de overledene grote betekenis had. Soms staat die tekst op de rouwkaart. Als het dan even kan spreek je daarover. Aan een bruidspaar vroeg en vraag ik bijna altijd of ze nog ergens voorkeur voor hebben. Maar beloven doe ik niets, want, zeg ik dan, „ik lever niet op bestelling". Het kan best zijn dat ik op dat moment niets in die tekst zie, dan kan ik er ook niet over spreken.

Ook hier zie ik een verschil met pakweg twintig jaar geleden. Toen kwam het nog sporadisch voor dat men z'n wensen kenbaar maakte. „Dat laten we graag aan u over" was de reactie als je vroeg naar voorkeur. Tegenwoordig wordt soms een heel wensenpakket op tafel gelegd: een tekst voor de trouwdienst, en een rijtje psalmen die er totaal niet bij passen! In negen van de tien gevallen laten bruidsparen zich wel van de onmogelijkheid overtuigen. Maar het kan natuurlijk ook gebeuren dat ze volhouden onder het motto: „Het is toch zeker onze dag? "

Om terug te komen op het begin, we hebben te maken met mensen, met gemeenteleden in droevige of in vreugdevolle omstandigheden. Daar mogen we zeker oog voor hebben. Toch moeten we ervoor waken dat niet de overledene, of de familie, of het bruidspaar alle aandacht krijgt. We komen als dienaar van het Woord, en dat Woord heeft een boodschap voor alle aanwezigen. Als predikant hebben we uiteraard vele keren een huwelijksbevestiging te doen of een rouwdienst te leiden. Het besef dat we ook dan dienaar van het Woord zijn, kan ons ervoor bewaren dat het routine wordt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen