Het huwelijk in ere

Op Eerste Kerstdag van het afgelopen jaar overleed de bekende theoloog dr. W. Aalders. Hij mocht heel oud worden: 96 jaar. De oudere lezers van ons blad denken wellicht bij het lezen van zijn naam aan de Open Brief uit 1967 en het Getuigenis uit het jaar 1972. Daaruit bleek zijn stellingname tegen het kerkelijke spreken over politieke en sociale vrede en gerechtigheid. Hij en zijn medeopstellers zagen daarin een verbastering van het Evangelie, een weerspreken van het klassieke, christelijke belijden en een uitholling van de kerkelijke prediking. Op de achtergrond zag Aalders de theologie van de Zwitserse theoloog Karl Barth, wiens optreden hij vergeleek met een ijsbreker, die een stremming opheft en een vrije doorvaart mogelijk maakt. Men hoeft het niet in alles met hem eens te zijn, om toch voluit te erkennen dat hij het woord van Groen van Prinsterer dat ‘het belijden is het uitkomen voor de waarheid op het punt waar de verdediging bezwaar heeft, waar het belijden met lijden vergezeld is’ bewogen en met bezieling heeft gepraktiseerd. Hij ging tegen de geest van de tijd in.

Crisis
Een van de zaken die hem sterk bezighield en waarover hij meerdere keren zijn verontrusting heeft uitgesproken, is de druk die er in deze seculiere wereld kwam te staan op huwelijk en gezin. De titel van zijn lezing op de jaarlijkse conferentie van de Vrienden van Kohlbrugge in 1981 – dus bijna 25 jaar geleden! – spreekt boekdelen: Huwelijk en gezin in de draaikolk van de tijd. Hij aarzelt niet om in verband met de bedreiging van huwelijk en gezin te spreken van een revolutionaire tijd. Als symptomen noemt hij: het steeds algemener worden van de ontbinding van de huwelijksband bij zowel jongeren als ouderen; het samenwonen zonder het aangaan van een huwelijk; de verbreiding van het verschijnsel van homofilie en lesbyïsme; de schaamteloosheid in het uiten van perverse vormen van seksualiteit; de seks-winkels, pornofilms en naturistenkampen; het feminisme. En het meest ontstellende ervan achtte hij de aanpassing en tolerantie ertegenover óók binnen de kerk.

De vraag laat zich niet onderdrukken, hoe het mogelijk was dat deze revolutionaire storm was losgebroken. Hij wijst erop dat zich na de Tweede Wereldoorlog grote politieke en maatschappelijke veranderingen hebben voltrokken. Een van de gevolgen was het openbreken van huwelijk en gezin. De beslotenheid en beschutting van voorheen waren sinds 1945 weggevallen. Ook noemt Aalders de toenemende uithuizigheid door het autobezit, het hebben van een tweede woning, toenemende invloed van krant, radio en vooral televisie. En omdat wij op die storm niet voorbereid waren, waren wij er ook niet tegen bestand. Omdat huwelijk en gezin volstrekte prioriteit hebben ten aanzien van kerk, staat en cultuur, is de hele samenleving in een identiteitscrisis terecht gekomen. Het is in dit klimaat dat huwelijk en gezin meer gezien worden als een maatschappelijke overeenkomst, dan als een goddelijke genadegave; meer als een tijdgebonden, historische instelling, dan als een heilige scheppingsorde.

Trouwverbond
Voor de man-vrouw verhouding is de scheppingsgeschiedenis (Genesis 1–3) fundamenteel. Het huwelijk gaat terug op de scheppingsorde. En die bijbelse orde van huwelijk en gezin is in de geschiedenis als christelijk erfgoed overgeleverd. Aalders zegt in dat verband dat huwelijk en gezin niet voortkomen uit de natuur met haar vitale driften en ook niet uit de maatschappelijke verhoudingen in oudheid of middeleeuwen. Ze zijn gegrond op het verbond tussen God en Zijn volk en gemeente. En een verbond is altijd een vrijwillige verbintenis van twee partijen en berust daarom op de trouw aan een gegeven woord. Een verbond kan dan ook nooit zijn: overheersing van de één over de ander, machtsmisbruik en uitbuiting, miskenning en onderdrukking. Het is volledige gezamenlijkheid en bereidheid tot inbreng van de gehele persoon met al haar gaven en mogelijkheden. Het huwelijk weerspiegelt de wijze waarop de Heere met Zijn volk omgaat. Met het oog op het huwelijk kan Paulus in Efeze 5:32 spreken van een verborgenheid die groot is, ziende op Christus en de gemeente. Als dat geheimenis niet meer wordt verstaan, het mysteriekarakter teloor gaat, gaat het mis. Want dan is er geen verweer meer tegen de boze machten en natuurdriften, die huwelijk en gezin van binnenuit en van buitenaf bedreigen.

Dan worden huwelijk en gezin gedegradeerd tot gegevens van de natuur, die zich bij gewijzigde omstandigheden moeten aanpassen. Maar huwelijk en gezin laten zich niet als tijdgebonden structuren door menselijke eigenmachtigheid veranderen. Dat dit wel gebeurt, is het gevolg van een jarenlang uithollingsproces dat zich sinds jaar en dag heeft voltrokken. Er was de ondankbaarheid, de onverschilligheid, de verveling, gevolgd door het zoeken van nieuw avontuur, nieuwe prikkels, nieuwe mogelijkheden en dan de officiële bekrachtiging van de mislukking in een scheiding. Hoe veelvuldiger en algemener dat uithollingsproces is, hoe meer in de kerk, in de samenleving huwelijk en gezin aan waarde, respect en wijding inboeten en rijp worden voor revolutionaire veranderingen in de man-vrouw verhouding. Voegen we daarbij de emancipatiegolf van de laatste decennia, dan mag duidelijk zijn waaruit de huidige noodsituatie is voortgekomen.

Remedie
Kan er nog een omkering komen in deze situatie? Is er nog uitzicht? Men zou er inderdaad vertwijfeld over kunnen zijn, zegt Aalders, zo wij niet geloofden. Hij verwijst daarbij in de eerste plaats naar de geschiedenis van de bruiloft te Kana, waar Jezus het beginsel der tekenen heeft gedaan en Zijn heerlijkheid heeft geopenbaard (Joh. 2:11). Wanneer Christus Zijn heerlijkheid openbaart, wil dat zeggen dat er goddelijk licht in het mensenleven binnendringt, dat de aardse dingen hemelse glans krijgen. Het wonder van water in wijn op de bruiloft in Kana was het beginsel der tekenen. Welnu: daarop beroept het geloof zich. Het klampt zich aan de Heere Christus vast, legt Hem de nood voor en wacht op grond van dat Woord op Hem en op de openbaring van Zijn heerlijkheid. Die openbaring, die heerlijkheid zal het verdorde en verlepte huwelijk en gezin nieuwe glans geven.

In de tweede plaats verwijst Aalders naar Luther. Wat heeft hem bewogen in de zomer van het jaar 1525 te trouwen? Het was de tijd dat de ontevreden boeren onder invloed waren gekomen van de ophitsende verkondiging van Thomas Müntzer en in opstand kwamen tegen de vorsten. Het was een geweldige chaos. Luther probeerde nog wel de menigte met zijn woord te kalmeren, maar dat lukte niet. Toch raakte hij niet in paniek. Hij leefde in de vaste overtuiging dat Christus de wereld overwonnen heeft. Alle overwinningen van de chaosmachten zijn schijnoverwinningen. Luther schrijft dat op 3 mei 1525. Zes weken later treedt Luther dan in het huwelijk met Catharina von Bora. In een van zijn brieven geeft hij de reden aan: het is om de duivel en de chaosmachten te trotseren en om de door God gegeven orde daartegenover in het licht te stellen. Met zijn huwelijk, aldus Aalders, richt hij publiekelijk een teken op van gehoorzaamheid aan en dankbaarheid voor Gods ordeningen. Met deze daad roept hij ieder op om de chaos te weerstaan en te helpen de bedreigde orde te herstellen. Want leven op deze aarde is slechts mogelijk binnen de omheining van de goddelijke wet. De wetteloosheid is de dood!

In de derde plaats wijst Aalders nog op het 19e eeuwse réveil. Daar klonk het gevleugelde woord: tegen de revolutie het Evangelie. Aalders ziet het réveil als een opwekkingsbeweging, waarin men opnieuw beleefde de heerlijkheid van de goddelijke orde in huwelijk en gezin in kerk en staat en maatschappij. Het was de herontdekking van de scheppingsorde tegenover de vrijheidsanarchie. En zo kregen huwelijk en gezin, kerk en staat een nieuwe glans. Met het oog op de situatie van vandaag vraagt Aalders zich dan af of zo’n teken waarin Christus Zijn heerlijkheid openbaart, ook thans niet mogelijk zou zijn. Zou ook heden of morgen de man-vrouw verhouding in onze op drift geslagen samenleving niet vanuit de goddelijke oorsprong vernieuwd kunnen worden? Dat mag ons gebed zijn. En hoe zal erom gebeden worden, als niet eerst bij ons het water tot aan de lippen gestegen is en wij ons bestaan bedreigd zien door een vrijheid zonder orde, die noodzakelijk moet voeren tot anarchie? Zou daar het wachten op zijn? Hoe dan ook: Christus is gisteren en heden Dezelfde en tot in eeuwigheid.

Zo sprak en schreef dr. W. Aalders. Hij spreekt nog nadat hij gestorven is. Laten we deze stem niet het zwijgen opleggen, maar ter harte nemen. Omdat ook onder ons huwelijk en gezin in ere gehouden worden. De tijdgeest – die ook aan ons niet voorbijgaat – zullen we hebben te weerstaan. Zo wij slechts geloofden!

P.S. Voor dit artikel is geput uit de volgende geschriften van dr. W. Aalders: De tijdgeest weerstaan; De grote ontsporing; Een correctie op de tijd; Man en vrouw in een revolutionaire tijd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen