Liberale vrijheid

Dikwijls, in het bijzonder wanneer ik in Frankrijk was, heeft de drieslag Liberté, égalité, fraternité me enigszins bevreemd. Men vindt dit devies aangebracht op alle openbare gebouwen, dus ook op de gemeentehuizen.
En omdat Frankrijk, anders dan Duitsland en Nederland, geen driftige samenvoeging van gemeenten kent, is dat aantal groot: men telt er ongeveer 37.000 gemeentehuizen.
Ook op de Franse muntstukken van 1 en 2 euro is het motto aangebracht. Het vindt zijn oorsprong in de revolutie van 1789, een periode in de Franse geschiedenis waarin van ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ helemaal niets te bespeuren viel.
Het was een tijd van onvrijheid, onrecht, haat, dictatuur en willekeur. Ondanks de twijfelachtige afkomst van dit motto wordt het in Frankrijk tot vandaag de dag gekoesterd, al besef ik dat een goede uitleg en toepassing ook positief kan worden gezien.
Liberté is een meervoudig begrip. Vrijheid van drukpers is in het verleden omstreden geweest. Vrijheid van geweten, vrijheid zijn mening te uiten, zijn andere aspecten.
Om welke vrijheid gaat het bij liberté? Om de vrijheid dat men alles kan doen wat men wil?
En waar liggen de grenzen van de vrijheid? Deze vragen doen zich de laatste jaren met nieuwe kracht voor en dat bepaald niet alleen in Frankrijk.
De redactie van Charlie Hebdo gebruikte de vrijheid zonder grenzen. Dat kwam haar duur te staan. En hoe staat het met de vrijheid van de Joden in Frankrijk, in Europa?
Hoe waardevol ‘vrijheid’ ook is voor een volk, zij behoort wel ingebed te zijn in een kader van respect voor anderen. Dat wordt vereist wanneer égalité en fraternité geen lege motto’s zijn.
Oud-premier, dr. mr. J.P. Balkenende sprak destijds van de ‘waardigheid van de samenleving’. Het zal niet mogelijk zijn om in een sluitende wet vast te leggen waar de grenzen van de bedoelde vrijheid precies liggen. Het is een kwestie van cultuur
Wanneer die gekenmerkt wordt door zowel respect als verdraagzaamheid zal van de ‘liberté’ een gepast gebruik worden gemaakt. Wanneer enerzijds het respect ontbreekt of anderzijds de tolerantie, zal de ‘vrijheid’ ontsporen.
Dan krijgt kwetsen, beledigen, haat zaaien vrij spel. Dan wordt liberté voor de een, dwang voor de ander. Ondanks égalité en fraternité.
Wat Nederland betreft is de VVD één van de politieke partijen die het motto van de ‘vrijheid’ in haar partijnaam voert. Maar keer op keer moet gesignaleerd worden dat daar, evenals bij haar verwanten, de vrijheid beperkt is.
Met andere woorden: het liberale vrijheidsbeginsel kan beperkend zijn voor niet-liberalen.
Het bekende voorbeeld is dat van de trouwambtenaar. Iedere trouwambtenaar moet bereid zijn een homohuwelijk tot stand te brengen.
Goed, hij/zij mag daar in zijn gemoed op tegen zijn, als hij/ zij maar bereid is aan de sluiting van een dergelijk ‘huwelijk’ zijn/ haar medewerking te geven.
Zo niet, dan volgt ontslag en, ingevolge een wet die 1 november 2014 van kracht is geworden, kan niemand met gewetensbezwaren tegen deze gestalte van het huwelijk tot trouwambtenaar benoemd worden. Deze wet is er op initiatief van D66 gekomen.
Toen de gemeente Tholen kort voor die datum drie ambtenaren die geen homostellen willen trouwen benoemde, was het commentaar van minister Plasterk (PvdA): ‘niet fraai’ en ‘teleurstellend’. Nederland moet immers een land zonder ‘weigerambtenaren’ (een nieuw woord in onze taal) zijn!

Toen in 2013 een Evangelische Gemeente in Utrecht niet bereid was een zaaltje te verhuren aan de jongerenorganisatie van het COC, sprak het College voor de Rechten van de Mens zijn afkeuring daarover uit, terwijl het Openbaar Ministerie wegens discriminatie strafvervolging tegen haar overwoog. Deze christelijke gemeente wordt dus de vrijheid om ‘nee’ te zeggen betwist.
Aan de liberale opvatting van ‘vrijheid’ moet ieder zich onderwerpen. Daar wordt het leven van Joden en christenen in Europa niet veiliger en eenvoudiger door. Zij erkennen immers een hogere wet en Wetgever.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen