Woord en beeld

Allemaal vragen rondom beamergebruik tijdens de eredienst. In steeds meer kerken is de beamer in gebruik.
Nog niet zo lang geleden, had ik er nog nooit van gehoord.
“Dat zetten we gewoon op de beamer”.
Dit is de titel van “een werkboekje voor de eredienst”, van de hand van de Barneveldse theologe Geertje de Vries (uitg. Boekencentrum, Zoetermeer).
Het gaat om bezinning op vragen rond beamergebruik in de kerk.
In verschillende kerkgenootschappen in ons land projecteert tegenwoordig een beamer liederen, teksten en beelden. En ook al staan we binnen onze gemeenten hier ver vandaan, toch is het goed deze ontwikkeling te volgen.
Om elkaar op te scherpen! Misschien wel om te waarschuwen.
Ik zal eerst een paar van de in dit boekje genoemde voordelen noemen.
Een beeld spreekt ons gezichtsvermogen aan. Dit zintuig heeft een sterkere werking dan het gehoor. Het schermgebruik geeft de predikant sneller de mogelijkheid interactief met de gemeenteleden te communiceren.
Het “beamteam” van de gemeente kiest zelf een filmpje over bijvoorbeeld Zuid-Soedan, omdat daar zondag voor gecollecteerd wordt. Tijdens de collecte wordt het getoond. De mededelingen, die meestal aan het eind van de dienst worden gedaan, staan nu voor de dienst al op het scherm.
Iedereen kan ze rustig lezen.
De brochure zelf bevat ook heel wat kritische vragen en opmerkingen. Ik lees bijvoorbeeld: ‘Nu we eenmaal zo’n ding hebben, moet alles worden “gebeamd”. Wanneer bijvoorbeeld tijdens een trouwdienst foto’s worden getoond, vervaagt de grens tussen het persoonlijke en het publieke wel heel sterk. Het beeld communiceert op een dwingende manier, die niet altijd gewenst is. De predikant zal zeer zeker de grens tussen het heilige en het alledaagse moeten bewaken. Tijdens een doopdienst gaat het om het symbool, zodat deze handeling met eerbied en aandacht moet worden uitgevoerd.
Hoe verandert de beleving van de kerkgangers tijdens de dienst? Lijkt een preek nu niet veel meer op een college of lezing? Gaat het niet ten koste van persoonlijk contact en verbondenheid? Moet de voorganger concurreren met het beeld op de wand? Hij lijkt wel een ceremoniemeester, die de verschillende onderdelen van de liturgie aan elkaar praat. Men luistert nog wel naar de stem, maar mist de mimiek, gebaren en lichaamstaal van de predikant’. Tot zover dit werkboekje.

Kerk en eredienst
De technische ontwikkelingen gaan snel. Ook in onze gemeenten. Misschien soms wel te snel. Laten we ook ten aanzien van de verhouding woord en beeld waakzaam blijven. Er is tussen die twee eerder een contrast dan een combinatie, zo zal uit het vervolg van dit stukje blijken.
Onze jongeren zijn nog veel meer gewend aan het beeld dan ouderen. Iedere kerkenraad en iedere gemeente zal eigen afwegingen moeten maken.
Wat doen we wel en wat niet? Gebruiken we het scherm tijdens de catechisatielessen? Houden we het bij dia’s tijdens een zendingsmiddag voor ouderen in de zaal? Bekijken we een PowerPoint-presentatie, bij het opstarten van de Jeugdbondactie voor jongeren?
Waar leg je de grens? Kom je niet van het een in het ander? Waar eindigt het? Wat heeft écht meerwaarde? Allemaal vragen die beantwoord moeten worden. Waarin afwegingen moeten worden gemaakt. Op verantwoorde wijze.
Persoonlijk zou ik voorzichtig willen zijn. Zeker als we Zondag 35 ernstig tot ons laten doordringen. De Heere wil Zijn christenen door de levende verkondiging van Zijn Woord onderwezen hebben. En niet door stomme beelden... Dus, als het gaat om een beamer in de kerk tijdens de eredienst, is het helder: nooit aan beginnen! Laat het Woord aan het woord.
Het geloof is uit het gehoor. Spreekt ook Psalm 78 niet over het opendoen van de mond, over het oor, over vertellen en horen? Juist als het in deze Psalm gaat om de overdracht van de waarheid aan onze kinderen.
Niet de beamer, maar de Bijbel moet in de eredienst centraal blijven staan.
Bezinning op en mediteren over ‘Mijn ziel is immers stil tot God’ verdraagt geen snelle beelden. Leren luisteren, leren om stil te zijn, juist in deze jachtige tijd, leren lezen, leren bidden, allemaal zaken die van groot belang zijn. Regelmatig horen wij onze predikant zeggen ‘in de stilte en beslotenheid van dit Godshuis’. Het is een heilige plaats, denk maar aan wat de Heere Jezus doet in de tempel. ‘Mijn huis is een huis des gebeds’. Dan moet er veel wijken!
Laten wij en onze kinderen de Bijbel, zo mogelijk met kanttekeningen, maar blijven gebruiken tijdens de dienst. Wat is het mooi om te horen hoe de Heere Jezus Zelf heeft gepreekt in Nazareth. ‘En als Hij het boek toegedaan en den dienaar wedergegeven had, zat Hij neder; en de ogen van allen in de synagoge waren op Hem geslagen’ (Luk. 4:20). Een eerbiedig zitten, nadat Hij staande uit het boek van Jesaja heeft gelezen. Een aandachtig luisteren, kijkend naar de Spreker! Wat is het mooi, om dan ook even de hoofdstukken uit Jesaja erbij te kunnen nemen. Of met de predikant een bijpassende kanttekening mee te lezen. Het gaat op de zondag om de bediening van het Woord en de werking van Gods Geest. Niet door kracht, noch door geweld.
In Markus 4 lezen we over de gelijkenis van het zaad. ‘En als de vrucht zich voordoet...’. Het mag onze bede zijn en blijven of de Heere Zelf deze vruchten van geloof en bekering blijft werken. Laten we deze noties niet verschuiven. En zeker niet laten verdringen door het overheersend gebruik van moderne middelen.

Barneveld, A. Karens

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen