Buitenlandse catechismi

Buitenlands

We moeten eerlijk stellen dat we alle -onder ons positief gewaardeerde- catechismi te danken hebben aan het buitenland. Ook het vertrouwde leer- en troostboek, de Heidelberger Catechismus, is afkomstig van onze oosterburen… De meeste van deze catechismi zijn ontstaan in de tijd van de Reformatie. De Rooms-Katholieke kerk liet het gewone gemeentelid bewust in onwetendheid. Luther schrijft: ‘De gewone man, vooral in de dorpen, weet volstrekt niets van de christelijke leer en helaas zijn veel geestelijken zo goed als geheel ongeschikt en onbekwaam voor het onderwijs. En toch moeten zij allen christenen heten, zijn ze gedoopt en ontvangen ze het heilig sacrament, hoewel ze noch het Onze Vader, noch het Geloof, noch de Tien Geboden kennen en voortleven als stom vee en als domme varkens’. Om die grote onkunde tegen te gaan, publiceerden de reformatoren en hun medewerkers een ware vloedgolf aan catechismi. Zo kennen we - naast de Heidelberger - de kleine en grote catechismus van Luther, de catechismus van Genève of van Calvijn, de kleine catechismus van Micron, die van Zwingli, Melanchton, Bullinger en om niet meer te noemen de kleine en grote catechismus van Westminster. Deze doorgaans beknopte geschriften (in vraag en antwoord-vorm) waren bedoeld om met name jongeren te onderwijzen in de leer die naar de Godzaligheid is. Dat onderwijs moest plaatsvinden in de gezinnen, de scholen en door middel van de kerkelijke catechese. Een bijzondere vorm van kerkelijke catechese vormde de leerdienst waarin de catechismus leidraad is voor de prediking. Het zal de vraagsteller duidelijk zijn dat in de tijd van ontstaan er veel minder communicatie was, er verschillende fronten waren waartegen men het ware geloof beleed en helaas, helaas er geen volledige overeenstemming was. Daardoor hebben alle catechismi hun een eigen ‘kleur’ gekregen. Tegelijk is, onder meer door de uitgave van bovengenoemd boek, ook de rijkdom van andere catechismi en belijdenisgeschriften gaan leven. Graag brengen we deze Schriftuurlijk-bevindelijke geloofsleer onder de aandacht van onze lezers.

Binnenlands

In ons land werden na de Reformatie verschillende catechismi in de gemeenten gebruikt. We hebben het middellijk aan Petrus Datheen te danken dat de Heidelbergse Catechismus in Nederland zo’n grote plaats kreeg. Behalve zijn warme pleidooi voor deze catechismus, zorgde hij ook voor een Nederlandse vertaling. Het convent van Wesel in 1568 waar zo’n zestig personen aanwezig waren - predikanten en vooraanstaande gemeenteleden die uitgeweken waren uit de Nederlanden - aanvaardde de Heidelberger als een Formulier van Enigheid. Latere synoden, bijvoorbeeld de Provinciale Synode van Holland en Zeeland in 1574, bepaalden dat men ‘eenderleij catechismus’ zou gebruiken. Men oordeelde over de Heidelbergse Catechismus: ‘er kan moeilijker een bondiger, bekwamer, volmaakter catechismus opgesteld worden, zowel naar het begrip der volwassenen als naar dat der jongeren’. Op de synode van 1586 werd uitgesproken dat de kerken op zondag in de middagdienst deze catechismus zouden gebruiken. Ook de Dordtse synode van 1618/1619 stelde vast dat de opstellers van de Heidelberger (Ursinus en Olevianus) ‘mannen geweest zijn, die bijzonder bekwaamd waren door de Heilige Geest’. Er wordt wel gezegd dat deze catechismus alle goede eigenschappen van de stromingen der reformatie bevat: ‘Hij kan in eigenlijke zin als bloeisel en vrucht van de gehele Duitse en Franse hervorming worden gezien. Hij heeft de innigheid van Luther, de klaarheid van Melanchton, de eenvoud van Zwingli en de vurigheid van Calvijn tot een eenheid versmolten’. De Heere geve hartelijke liefde tot dit troostboek, allermeest de bevindelijke doorleving van de drie stukken, de twee wegen en de ene Naam tot zaligheid die we zo Schriftuurlijk, helder en eenvoudig in de Heidelbergse Catechismus omschreven vinden.

VRAAG?

Heb jij/hebt u ook een vraag? Mogelijke vragen over onderwerpen binnen de doelstelling van De Saambinder kun jij/kunt u mailen naar ds. B. Labee of hem per post toezenden (zie colofon). Er volgt - zo mogelijk - altijd een reactie. Echter alleen als de redactie het waardevol acht voor de lezers, volgt een antwoord op jouw/uw vraag in een nummer van De Saambinder.
Graag wel wat geduld. Er liggen nog wel ongeveer zeventig vragen op een reactie te wachten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen