‘Het ambt van ouderling’

Broeders, van de cynicus wordt gezegd, dat hij niet gelooft aan de oprechtheid of goede bedoelingen van mensen. Hij lacht allen vierkant in het gezicht uit, die dat wel geloven. Hij drijft er gewoon de spot mee. Dat houdt dus in, dat hij gelooft in de onoprechtheid en de kwade bedoelingen van zijn medemens. Inderdaad, dat is zijn levensdevies. ‘Was dan Paulus een cynicus?’ vraagt u als Bijbellezer. Ik begrijp uw vraag. U kent uw Bijbel en u weet dat Paulus in Romeinen 3:9 ev. Psalm 14 voor een groot deel citeert. In die Bijbelgedeelten staan schokkende opmerkingen zoals: ‘Er is niemand rechtvaardig, ook niet een; er is niemand die verstandig is, er is niemand die God zoekt; allen zijn zij afgeweken, te zamen zijn zij onnut geworden; er is niemand die goed doet, er is ook niet tot een toe’ (Romeinen 3:10-12). Vlijmscherpe woorden, die voor geen tweeërlei uitleg vatbaar zijn. Toch mogen wij Paulus geen cynicus noemen. Wij mogen dat niet, omdat bij hem het sarcasme van de cynicus ten enenmale ontbreekt. De cynicus gebruikt de woorden van de apostel zonder er leed, verdriet of schaamte over te hebben. Hij gebruikt ze om de mens te ontkleden en de spot met zijn schande, zonden of misstappen te bedrijven. Denk, broeders, in dit verband even heel concreet aan Cham, de zoon van Noach. Wat deed deze zoon toen hij zijn vader naakt in zijn tent aantrof? Sloeg hij zijn ogen verlegen en beschaamd neer? Wanneer u hem in de tentopening eens goed had aangezien, dan had u iets in zijn ogen zien opvlammen.

Zoals u weet, heb ik u vaker op de ogen van de ander gewezen. Onze ogen geven weer wat in de ‘binnenkamer’ aanwezig is. De mens is eindeloos bezig zichzelf te verhullen, maar de ogen onthullen wat men zo graag had willen verhullen. De ogen van Cham spraken boekdelen. Nee, u zag in zijn ogen niet de vlam van de liefde branden, maar u zag de vlam van spot en verachting en leedvermaak! U moet van de cynicus geen mededogen verwachten. Hij laat u als een blok vallen en zou u nog het liefst een trap na geven. De jongste zoon van Noach ging na de confrontatie met zijn naakte, dronken vader niet haastig naar zijn tent om een kleed te halen om de schande van zijn vader toe te dekken. ’t Kwam zelfs niet in hem op om zo te doen; of beter gezegd: Hij liet zulk een gevoelen gewoon niet toe in zijn leefwereld. Barmhartigheid of innerlijke bewogenheid treft u in het door cynisme getekende hart niet aan. Zijn hart is koud, hardvochtig en altijd vervuld met wrok- en wraakgevoelens.

De diepste oorzaak daarvan is dat de cynicus zich eigenlijk altijd miskend heeft gevoeld en daarom altijd loert op een misstap of een val van de ander. Vooral van die persoon van wie hij voelt dat die hem in moreel en godsdienstig handelen de baas is. De cynicus is in de kern van zijn persoonlijkheid een immoreel mens. Heinrich Himmler, een gewezen wiskundeleraar, liet met wiskundige precisie in Auschwitz een crematorium bouwen dat dagelijks duizenden joden kon ‘verwerken’. Zo werkte hij mee om het joodse vraagstuk op te lossen! Over cynisme gesproken! Cham ging naar zijn broers en vertelde hun wat hij gezien had. En toen? Hebben zij toen van het hele geval een ‘dijenkletser’ gemaakt? Nee! De twee broers van Cham namen een kleed en gingen ermee naar de tent van hun vader. Ze hebben het tentdoek opgeslagen en zijn achterwaarts de tent binnengegaan om het naakte lichaam van hun vader te bedekken. Ze hebben niet stiekem nog even gekeken en in hun vuistje gelachen. Daar begreep Cham de cynicus helemaal niets van. Hij had iets heel anders verwacht. Hij had natuurlijk vanuit zijn cynische optiek verwacht, dat zijn broers mee waren gaan spotten. En nu dit! In plaats van de spotlach de afgewende blik en de milde handen. Cham haalde bij lange na dit niveau niet, omdat hij volstrekt gevoelsarm is. Hij wil de schande en de ellende van zijn slachtoffers niet toedekken met de mantel der liefde, maar juist uitvergroten. Hij kan dat en hij doet dat ook met een wreedheid die beklemmend is. De cynicus wil geen warme deken voor de ander zijn. Dat verafschuwt hij. Zijn cynisme weerhoudt hem ervan om de wonden van de gevallen zondaar met helende balsem te verzorgen.

Paulus gebruikt in de Romeinenbrief diep ontdekkende woorden. De apostel heeft van Gods Geest ontzaglijk veel geleerd. Hij was eerst te vroom om slecht te zijn. Hij stond als een rijke jongeling op deze aarde. Hij meende oprecht te zijn en dat zijn bedoelingen goed waren. God moest toch wel blij zijn met zo’n keurige man. Gods Geest echter daalde met hem de afgronden van zijn verloren bestaan in en toen waren zijn gerechtigheden geen gerechtigheden meer, maar blinkende zonden. Toen zag hij in zichzelf geen oprechtheid meer en kon hij ook niet geloven dat hij met goede bedoelingen bezig geweest was. Hij kon maar tot een conclusie komen en dat was deze: dat zijn godsdienst stoelde op de wortel van de aanbidding van zichzelf. De psychologie van de godsdienstige en vrome mens leverde schokkende resultaten op. Aan de hand van Gods Geest had hij af mogen rekenen met zijn godsdienstig bedrijf om in Christus’ arbeid te mogen rusten. Paulus was geen cynicus, maar een ontdekt mens die de gerechtigheid van Christus als een warm kleed op zijn naakte en schuldige ziel had mogen ervaren.

Wordt vervolgd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen