„Welke problemen we ook tegenkomen, het doel moet bereikt worden!"

Van der Weele senior verklaart zijn uitspraak nader. Hij is afkomstig uit Sint Annaland op het eiland Tholen. Als kind speelde hij veel met zijn schoolkameraden op de schorren langs de kust. Spelenderwijs leerde hij de gedragingen van het water kennen. Om een voorbeeld te noemen, de kinderen ontdekten dat een dam die gebogen tegen de stroom in gebouwd was het water veel langer tegenhield dan een rechte dam.

Zoals veel jongens die aan het water woonden, was hij stellig van plan om zeeman te worden, maar daar is het door omstandigheden nooit van gekomen. In zijn tegenwoordige beroep heeft hij ook altijd met water te maken, zij het op een andere manier. Nadat hij bij een loodgieter werkzaam was geweest, begon hij zo'n twintig jaar geleden voor zichzelf. Een van de taken van een loodgieter was in die tijd het slaan van bronnen voor de drinkwatervoorziening.

Loodgieter

In de loop der jaren is het bedrijf zich steeds meer gaan toeleggen op het grondboren. Het eigenlijke loodgieterswerk neemt nu niet meer de eerste plaats in. Dit soort specialisatie kom je in allerlei bedrijfstakken tegen. Neem bijvoorbeeld de smid. Vroeger deed de dorpssmid alle voorkomende werkzaamheden op dat gebied. Hij besloeg paarden, repareerde landbouwwerktuigen en plaatste kachels, maar maakte ook het smeedijzeren hek voor het nieuwe huis van de 'dokter of de notaris. Nu zijn de smederijen of verdwenen of overgegaan tot specialisatie in een moderne bedrijfstak. De 'één houdt zich bezig met carrosserieIbouw, terwijl de ander zich op construcitiewerk heeft toegelegd.

Ook in het grondboorbedrijf heeft de ontwikkeling niet stilgestaan. Moderne methodes bleken niet tegen te houden. Zo werden de bronnen jarenlang geboord met behulp van een driepotige bok van een meter of vijf hoog. Deze ambachtelijke methode lijkt vrij eenvoudig, maar er komt toch veel vakmanschap bij kijken.

Een grote kennis van de Verschillende grondlagen is onmisbaar. De kennis ontstaat voornamelijk in de praktijk. Zo moet men bijvoorbeeld weten welke laag het beste water leven en kan blijven Ie-' veren. „Zo'n goede laag zit helemaal niet altijd diep, zoals de mensen vaak denken", zo zegt Van der Weele. „Soms kom je een goede laag al op een meter of zes diepte tegen. Op de andere plaatsen moet je dertig, veertig meter diep gaan om hetzelfde resultaat te bereiken. Dat kun je van te voren nooit met zekerheid zeggen, ook niet in dezelfde streek".

„Het is wel zo dat bedrijven die veel water gebruiken, dit zeer diep weg moeten halen. De bron moet dan soms tot meer dan honderd meter diep geslagen worden. Dit was niet zo gemakkelijk met de oude bok. Bij de oude methode laat men een mantelbuis met de hand in de grond zakken. De onderste buis liep iets breder uit. De mantelbuizen varieerden in diameter". Bij Van der Weele werkte men met buizen van tien, vijftien en twintig centimeter doorsnee.

Pulsen

Binnenin die mantelbuis haalde een puls de grond steeds weg. Deze puls was een ongeveer anderhalve meter lange buis, die men steeds in de grond liet stoten. Bij elke stoot vulde de holle buis zich verder met grond'. Éen klepje onderin verhinderde dat de grond er weer uitviel. Met behulp van een lier werd de puls op-en-neer bewogen. De kabel liep via een katrol, die bovenin de bok hing van de lier naar de puls in het boorgat. De lier was aanvankelijk een handlier. Later gebruikte Van der Weele een lier, die door een dieselmotor werd aangedreven.

Als de puls vol was werd hij naar bo' ven getakeld en leeggeschud of -geklopt. Steeds als meiï voldoende gróhd fta!è' weggehaald liet men door een draaiende beweging, met behulp van een paar man, die aan de — aan de buis bevestigde — hefbomen liepen, de mantelbuis weer een eindje zakken. Deze mantelbuis bestond uit een groot aantal stukken. Steeds werd er weer een stuk op de buis geschroefd voor deze in de grond verdwenen was.

Als men op flinke diepte zat, begon de buis vaak te klemmen en wilde dan niet meer zakken. 'Dan moest er naast de draaiende beweging ook hevig aan de mantelbuis geschud worden. Ook als men onderweg ergens in de diepte op een zwerfkei botste, werd deze al schuddend opzij gedrongen. Zoals genoemd gaf een diepe boring problemen. De buis ging dan te veel klemmen.

De Van der Weeles zijn echter niet gewend de moeilijkheden uit de weg te gaan. „Welke problemen we ook tegenkomen, het doel moet bereikt worden!" Dat is de wapenspreuk van de firma. Zo kreeg Van der Weele eens, toen hij nog met de driepoot werkte een opdracht van een fabriek om een bron te slaan. Omdat er veel water verbruikt werd, moest deze bron meer dan honderd meter diep gaan, anders zouden de naburige sprengen en waterinstallaties van particulieren verdrogen met alle nare financiële en andere gevolgen vandien.

Drie etappes
Deze boring werd in drie etappes volbracht. Het eerste stuk werd gedaan met de dikste buizen, die van twintig centimeter doorsnee. Toen de boel te veel ging klemmen en de buis niet verder meer wilde zakken, ging men verder met de vijftien-centimeterbuis, terwijl men de boring met de tien-centimeterbuis voltooide.

Heeft men bij een boring de juiste laag en diepte bereikt en het water is goed van samenstelling, dan laat men een P.V.C.-buis met onderaan een waterfilter zakken. De mantelbuizen worden met meer of minder inspanning naar boven gehesen en het karwei is voltooid. Met de bok duurde het een dag of drie voor men een diepte van 30 à 35 meter bereikt had.

Met de moderne spoelboormethode heeft men deze diepte in twee a drie uur bereikt. Deze nieuwe methode begon zo'n jaar of zes geleden in zwang te komen en de jonge Van der Weele was er direct voor. Senior wilde er echter niets van weten: „Het was altijd goed gegaan en ik vind nog steeds dat je met de oude methode beter zicht op je werk had. Bovendien kostte een nieuwe installatie zo'n 250.000 gulden, compleet met de daarvoor geschikte Unimog. Geen denken aan! Maar je kunt de ontwikkelingen niet tegenhouden. Bij de oude is niet altijd de wijsheid. De .tijd heeft geleerd dat mijn zoon gelijk had."

Verleden jaar stonden de Van der Weeles voor de keus. De mensen begonnen naar de nieuwe methode te vragen en de oude buizen raakten versleten. Men besloot een nieuwe installatie te bouwen. Men was gewend alles zelf te bouwen en deed het nu ook. Bovendien kostte een complete installatie zonder Unimog nog zo'n 160.000 gulden. Theo van der Weele begon een jaar geleden met de bouw.

Zelfgebouwd
Het voordeel van zelf bouwen was dat de prijs veel lager kwam. Arbeidsu meegerekend scheelde dit ongeveer ton met een gekochte installatie. I voordeel was ook dat er veel eigen pi tische ideeën in verwerkt zijn. 1\ maanden geleden kwam de macti klaar. Een knap stukje werk! De aanc vingen zijn hydraulisch. De aftakas de Unimog drijft de oliepompen a Ondanks de hoge werksnelheid ma alles een rustige indruk.

Er wordt gewerkt met drie meter Ia mantelbuizen. Onderaan de buis zit boorkop, die van een groot aantal p ten van gehard staal is voorzien. La de buitenkant van de constant draaiei boorbuis laat men water in het gat si men. Onderin het boorgat wordt dit ter samen met de vrijkomende grond de boorbuis weggezogen. „We kun ook spuitboren, dat gaat nog snel maar met zuigboren kunnen we ger ter boren en hebben we beter zicht oj samenstelling van de lagen", aldus va Van der Weele: „Alleen als er een op kei zoals een zwerkfkei in de weg gaan we even op spuiten over om ding opzij te duwen".

Als het werk voltooid is, worden mantelbuizen me| de lift van de mach hydraulisch naar boven gehesen en i behulp van een luchtsleutel los schroefd. Het grondboren is nu niet z zwaar beroep meer, maar het zal wel wisselend blijven.

Voor de Van der Weeles is het tev hun hobby. Elke grondboorder is tev een beetje amateur-geoloog en -arch loog. „Je komt in de grond de gel dingen tegen", vertelt Van der Weele nior: „Schelpen midden op de Veluw« hier bij Vaassen op elf meter diepte laag van 60 centimeter bosoverblijfse zoals dennenaalden en berkenscho Theo: „In Geertruidenberg waren wc een bouwplaats bezig met de bronma en op zeven meter diepte stootte • graafmachine op een prehistorisch bi met botten van bijna een meter, pr geconserveerd in een veenlaag."

Het werkgebied van de firma ho nif t bij onze grenzen op. Met bronbe len gaan ze een heel eind Duitsland soms tot Keulen toe. Bronbemalen is kunst waar de Duitsers zich zelf we mee bezig houden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen