GENERATIEKLOOF IN DE EREDIENST?

PROBLEEMVELD

Wie zijn oor te luisteren durft te leggen bij jongeren over de vraag hoe zij de gereformeerde eredienst ervaren, kan heel verschillende geluiden horen. Daartussen bevindt zich een vrij sterk geluid dat de liturgie in de gereformeerde traditie niet aansluit bij de leefwereld van jongeren. Wie zijn oor echter te luisteren legt bij ouderen, kan onder hen de angst tegenkomen voor (nog meer) verandering in de eredienst. Dit probleemveld keert met regelmaat terug in veel van onze kerken-raadsvergaderingen. In de overtuiging dat kinderen, jongeren en ouderen bijeen horen in één eredienst wil ik in dit artikel enkele overwegingen geven, die wellicht kunnen helpen bij het vormen van een begaanbare weg met alle gemeenteleden.

NEGEREN?

Het is natuurlijk mogelijk om vragen over de vitaliteit van de gereformeerde eredienst te negeren. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat er niets mis is met deze eredienst waarin de Woordverkondiging in het centrum staat, maar meen ik te-gelijkertijd dat er veel vragen leven die wij niet mogen negeren. Het gevaar van negeren is niet alleen dat wij een deel van de gemeente met hun vragen in de kou laten staan, maar ook dat wij het betrokken zijn van het andere deel van de gemeente niet meer kritisch evalueren. Immers ook leden die geen kritiek hebben op de gereformeerde eredienst, kunnen in die eredienst met een verkeerde houding aanwezig zijn. Of mogelijk zijn juist ook de minder kritische leden erg ontrouw in het bezoeken van de eredienst.

DIEPERE KLOOF

Naar mijn overtuiging ligt de oorzaak van de ervaren kloof in de eredienst in een diepere, geestelijke kloof, die ook te maken heeft met ons postmoderne en individualistische tijdperk. Een tijd waarin de leefwerelden van jongeren en ouderen verder uit elkaar zijn komen te liggen dan ooit en waarin veel mensen gericht zijn op het vervullen van hun eigen behoeften. Mensen van alle leeftijden kunnen het vaak moeilijk verdragen wanneer zij kritisch worden aangesproken in hun eigen leefwereld. Daarbij komt het ook geregeld voor dat er weinig te merken is van een verwachtingsvol leven. Dit alles zorgt voor een kloof die veel dieper ligt dan een generatiekloof in de eredienst. De eigenlijke kloof heeft te maken met het verstaan van het evangelie van het kruis. De breuklijn van die kloof loopt niet tussen jongeren en ouderen, maar via een heel ander pad door de gemeente heen. Zowel jongeren als ouderen kunnen aangeraakt zijn door de idee dat de eredienst hen moet bevestigen in eigen religieuze gevoelens.

Simeon en Anna

Ik leg de laatste hand aan dit artikel kort nadat ik heb gepreekt over Luc. 2:36–38. Tijdens die preek heb ik de uitspraak gedaan dat een gemeente met veel mensen als Simeon en Anna vanzelf ook aantrekkingskracht heeft op jongeren. Die uitspraak wil ik graag staande houden. Waar de middengeneratie en de ouderen door genade hebben leren leven uit de verwachting van de vertroosting van de wederkomst van Christus, zal dat veel indruk maken op jongeren die leven in een wereld die voortdurend aan verandering onderhevig is. Er zijn veel jongeren die hunkeren naar echtheid, die ook in de eredienst willen luisteren naar een verkondiging die ze kunnen begrijpen en rechtstreeks vanuit het Woord van God ingaat op hun leven. Wij zullen die jongeren moeten voorgaan in een heilbegerig bezoeken van de erediensten vol verwachting van het werk van de Heilige Geest tijdens de bijeenkomst van de gemeente rondom het Woord van Christus. Waar jongeren en ouderen zo gezamenlijk de eredienst bezoeken, zullen allerlei vragen om nieuwere vormen in een ander licht komen te staan.

INVESTEREN

Er is dus wel degelijk iets aan de hand, waar kerkenraden aandacht aan dienen te geven. Wanneer wij echter heel gemakkelijk aan het veranderen gaan, doen wij aan symptoombestrijding waarvan we zelf niet weten waar het zal eindigen. Misschien ongewild, komt dit dan toch neer op een ‘opleuking’ van de eredienst, die in de toekomst steeds maar bijgesteld zal moeten worden om mensen vast te houden of nieuwe mensen te trekken. Het lijkt me beter om aan de andere kant te beginnen. We zullen door middel van intensieve catechese moeten investeren in het inzichtelijk maken van onze eredienst voor jongeren. Overigens komt het mij voor dat ook de middengeneratie en ouderen op dit gebied behoefte hebben aan onderricht. Daarbij dienen wij ook in de eredienst ons best te doen om klassieke elementen als bijvoorbeeld votum, groet en zegen begrijpelijk te maken voor alle aanwezigen. We dienen op te passen voor ingesleten termen of een ingesleten toon in de stem. Wanneer bijvoorbeeld de Schriften in de eredienst geopend worden, moet het voor jongeren en ouderen duidelijk zijn dat de HERE spreekt. Het is ook beslist noodzakelijk dat predikanten moeite doen om in de erediensten en tijdens de preek elementen te hebben die rechtstreeks uitgesproken worden in de richting van kinderen en jongeren. En laten wij dit dan bij voorkeur niet al-leen bij terechtwijzing, maar ook bij bemoediging doen. Daarbij mogen wij zeker de catechismusdiensten niet vergeten. Juist vanuit de catechismus kan ingegaan worden op actuele geloofsvragen. Dat vraagt tijd, studie, doordenking en kennis van de leefwereld van jongeren en ouderen, maar daarmee kan dan ook temeer het Woord van de Here dichtbij mensenlevens gebracht worden. Daarnaast is het heel belangrijk dat wij investeren in tijd voor het spreken met jongeren over de eredienst.

BETREK IEDEREEN ERBIJ IN DE EREDIENST

Met een zekere regelmaat kan er eens een dienst zijn die echt op kinderen en/of jongeren is afgestemd in de Woordverkondiging. Ook in de keuze van de psalmen en/of liederen kan daar rekening mee gehouden worden, zonder dat het karakter van de eredienst nu totaal wijzigt. En wanneer een gemeente in de lijn van het besluit van de generale synode 2004 ook wel eens een ander lied zingt, waarom zouden jongeren dan de ouderen niet eens voorzingen om vervolgens gezamenlijk in een bijbelgetrouw lied tot de Here te naderen? Maar laten van de andere kant jongeren ook moeite doen om de geloofstaal van de psalmen te verstaan. Bij de begeleiding van erediensten kan ook gezocht worden naar een plaats voor jonge ren die talent hebben om een muziekinstrument te bespelen. Natuurlijk dient dit dan te gebeuren in het besef en met de houding dat het in de eredienst gaat om de eer van de HERE. Voor de betrokkenheid van jongeren kan het ook heel goed wer-ken dat een predikant eens met een groep catechisanten over een tekst nadenkt waaruit hij de volgende zondag hoopt te preken. Jongeren en kinderen kunnen gelegenheid krijgen om tijdens catechisatie of per e-mail gebedspunten aan te dragen. Dit alles kan binnen het kader van de gereformeerde eredienst op zo’n manier gebeuren dat het ouderen, jongeren en kinderen aan elkaar verbindt.

GELOOFSOPVOEDING

De belangrijkste taak is echter voor ouders. In de geloofsopvoeding dient het een vaste plaats te krijgen dat wij onze kinderen en jongeren begeleiden tot het met verwachting binnenkomen van het huis van de Here. Heel belangrijk daarbij is dat we kinderen en jongeren leren met een open bijbel in de kerk te zitten en deel te nemen aan het zingen, aan de schriftlezing en het luisteren met de vinger bij de tekst van het Woord van God. Daaraan voorafgaand is natuurlijk van belang dat kinderen en jongeren thuis leren met het Woord van God te leven. En hoe belangrijk denkt u dat in dit verband ook de schoolkeuze voor onze kinderen is? Hier ligt, waar het ons ambtsdragers betreft, beslist ook een taak om er tijdens huisbezoeken over te spreken.

N IET VAN DEZE TIJD

Wij als gemeenteleden zullen tenslotte samen heel goed moeten begrijpen dat de kerk en het evangelie nooit helemaal in de tijd en cultuur van onze wereld passen. In de kerk wordt ons immers de door het kruis van Christus verworven gerechtigheid verkondigd. Op het persoonlijk daaruit leven en het verwerven daarvan zijn we in onze erediensten gericht. Het valt volgens mij aan alle leeftijden uit te leggen dat dit helemaal niet van deze tijd is en ons allen tegen onze natuurlijke haren instrijkt. Tegelijkertijd moet het aan alle leeftijden uit te leggen zijn dat één of anderhalf uur eredienst, waarin wij vol verwachting gericht zijn op het werk van de drieënige God, ons meer waard is dan duizend uur elders.

Aan het slot van dit artikel moet ik denken aan een jongere die tijdens een eredienst met catechismuspreek intens zat te luisteren. De volgende dag op catechisatie vertelde ze me met een blik vol bewondering dat die mensen van de catechismus zo goed hebben kunnen uitleggen wat de inhoud van de bijbel is. Zo kan het ook! Ze had geen lolly in de mond bij binnenkomst in de kerk, maar een bijbel in de hand.

Drs. J.L. de Jong (1972) is predikant van de gemeente te Nieuw-Vennep

Zaterdag 14 april:

Landelijke ambtsdragersconferentie in Nijkerk.

Onderwerp: ‘Pastoraat bij Calvijn’

in te leiden door prof. dr. A. Baars.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen