Kan gebruik van antibiotica schaden?

Antibioticazijn middelen die een bacteriedodende werking hebben. Oorspronkelijk zijn ze afkomstig uit de natuur. Ze worden namelijk geproduceerd door schimmels en gisten. Naast antibiotica kennen we andere infectiebestrijdende middelen, die helemaal chemisch van oorsprong zijn, de zogenaamde chemotherapeutica. In de praktijk is het niet zo belangrijk een streng onderscheid te maken tussen deze twee soorten. Het gebruik van chemotherapeutica, waarvan sulfa het bekendste middel is, is ouder dan dat van de antibiotica, waarvan penicilline de eerste vertegenwoordiger was. In de jaren' 30 bleek sulfa het eerste chemische middel te zijn dat iri staat was om ziektekiemen te doden. De behandeling met sulfa gaf echter erg veel bijverschijnselen, zodat het altijd een middel van tweede keus is gebleven naast penicilline, dat bovendien veel effectiever was.

Afweging maken
De ontdekking van penicilline door Fleming in 1928 heeft een ware omwenteling in de geneeskunde teweeggebracht. Fleming ontdekte eigenlijk min of meer bij toeval de bacteriedodende kwaliteit van de groene schimmel penicillium. De industriële produktie en het wereldwijde gebruik van antibiotica zijn pas na de Tweede Wereldoodog goed op gang gekomen. Naast betere hygiëne. betere voeding en betere huisvesting, hebben deze middelen ertoe bijgedragen, dat de sterfte aan infectieziekten sterk is verminderd. Aanvankelijk leken het wel wondermiddelen, maar later bleken er naast de enorme voordelen toch ook wel bezwaren te kleven aan het veelvuldig gebruik ervan. Het zijn daarom ook geen medicijnen die maar klakkeloos toegepast mogen worden. We moeten de voordelen telkens weer afwegen tegen de nadelen. Koorts en griep vormen bij voorbeeld op zichzelf geen reden om antibiotica te gebruiken. Veel koortsende ziekten, vooral bij kinderen. zijn virusaandoeningen, waartegen deze middelen niet helpen, aangezien ze alleen bacteriën doden en geen vat hebben op virussen.

Resistentie
Nu kan de beslissing om wel of geen penicilline voor te schrijven best moeilijk zijn voor de arts, vooral als hij onzeker is over de diagnose en onder druk gezet wordt door de patiënt. Toch moet hij terughoudend zijn in zijn voorschrijfgedrag, omdat er vooral de laatste jaren een toenemend aantal problemen verbonden is aan het gebruik van antibiotica. In de eerste plaats is er het probleem van de resistentie. Dit betekent, dat een aantal bacteriën ongevoelig gaat worden voor penicilline en daarmee verwante middelen. De bacteriën gaan na verloop van tijd uit zelfbehoud een stof produceren die pencicilline afbreekt. Soms berust de resistentie op een verandering in de celwand van de bacterie, zodat penicilline er niet meer in kan doordringen. Extra vervelend is, dat deze eigenschap overgedragen kan worden op de 'nakomelingen' van de bacterie, en zelfs op een totaal ander soort. Het probleem van de resistentie doet zich vooral voor binnen de ziekenhuizen. Als iemand een ernstige infectie krijgt, is het daarom zaak zo snel mogelijk via laboratoriumonderzoek (door het inzetten van'' kweek'') na te gaan welke bacterie in het spel is en voor welk antibioticum deze gevoelig is. Zonder meer een gebruikelijk middel voorschrijven kan in ernstige gevallen een dodelijke afloop hebben! Hoewel er steeds meer antibiotica ontwikkeld worden, neemt de resistentie ertegen onrustbarende vormen aan. Overigens is het niet zo, dat de patiënt immuun wordt voor penicilline (zoals vaak gezegd wordt), maar de bacterie. Maar dit zal u uit het bovenstaande nu wel duidelijk zijn.

Allergische reactie
Een andere frequente bijwerking van antibiotica is het ontstaan van overgevoeligheid. Het lichaam gaat zich verweren tegen die vreemde stof, wat zich uit in een allergische reactie, zoals jeukende uitslag, pukkeltjes en opgezette ogen, handen en voeten. Zeer ernstig is een allergische shock, die levensbedreigend kan zijn. Het is belangrijk de arts in kennis te stellen van iedere overgevoeligheidsreactie, zodat een eventuele volgende keer een ander middel voorgeschreven kan worden. De keuze van de arts kan echter helaas extra beperkt worden, doordat er niet alleen sprake kan zijn van overgevoeligheid voor één soort antibioticum, maar voor verschillende tegelijk. Verder zijn alleriei sm.eersels waarin antibiotica zijn verwerkt, er berucht om, dat ze allergische reacties kunnen veroorzaken. Het werkzame geneesmiddel dringt narnelijk via de huidbloedvaten het lichaam binnen en kan in een aantal gevallen bepaalde cellen van ons afweersysteem activeren. Soms kunnen we via voedingsmiddelen, zoals vlees, antibiotica binnen krijgen, zonder dat we het weten. Zo kunnen we rondlopen met jeukende uitslag en bultjes, die het gevolg zijn van allergie voor penicilline, zonder dat we dit in de verste verte beseffen.

Behoedzaam
Erzijn nog enkele andere problemen rond het gebruik van antibiotica. In onze darm leven bacteriën, die erg nuttig zijn voor de spijsvertering. Deze worden, naast de ziekmakende bacteriën, ook uitgeroeid. We kunnen daarom bij penicillinegebruik diarree krijgen. Ook produceren deze darmbacteriën onder normale omstandigheden vitamine K, dat een belangrijke functie heeft bij de bloedstolling. Een kuur met een antibioticum kan daarom ook minder goede bloedstolling tot gevolg hebben. Al deze schaduwzijden van het antibioticagebruik maken het nodig, dat we erg behoedzaam omspringen met deze middelen. Zeker bij kinderen moeten we niet iedere koortsende ziekte of luchtweginfectie ermee behandelen, omdat daardoor de afweer tegen alleriei ziektekiemen onvoldoende ontwikkeld kan worden en het kind dus telkens weer'' onnodig'' ziek wordt. Gewoon "uitzieken" is het beste bij alledaagse infectieziekten. De antibiotica moeten we reserveren voor situaties waarin ze echt nodig zijn. Want dan zijn het werkelijk fantastische medicijnen, waar we erg dankbaar voor kunnen zijn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen