Ontwikkelingswerker Bueno de Mesquita:

Niet voor ik in de trein van Arequipa naar Puno indommel, stoot een zwaar bewapende militair me per ongeluk aan en ontwaakt de angst, tezamen met mijn ingedutte geest. De trein slingert langzaam de donkere en ijskoude Altiplano op, waar Peru de laatste jaren in toenemende mate wordt geteisterd door terreur en geweld. Militairen op de trein zijn bepaald niet overbodig, de rails worden geregeld opgeblazen. Ik tuur in het donker naar buiten. Daar, achter het zesduizend meter hoge gebergte, ligt de provincie Ayacucho, het zenuwcentrum van de marxistischleninistisch-maoïstische verzetsgroep Sendero Luminoso, het Lichtend Pad, die met grove middelen de bevolking onder druk houdt. Een dag eerder was ik op bezoek bij Kees Prins, coördinator van de Stichting Nederlandse Vrijwilligers in Peru. Prins: ,,Peru is Libanon niet, Lima is geen Beiroet", stelt hij.,,SNV werkt niet in de rode zones zoals Ayacucho, Junin of San Martin, maar in de roze zones, waar het gevaarlijk kan zijn." Maar wanneer is het ergens gevaarlij k?,, Dat weet j e nooit, je kunt ook gewoon pech hebben." Diezelfde week ontplofte er een serie bommen in de binnenstad. Een warenhuis ging in vlammen op. De trein draait verder de hoogvlaktes op, een roze zone, waar het opduiken van het de guerrilla's van hefüchtend Pad" nooit tot de onmogelijkheden behoort. Vandaar dat men mij heeft aangeraden niet met de bus naar Puno te reizen. Een tijdje terug werden buitenlanders uit de bus getrokken, gemarteld en vermoord. Het verhaal roept angst bij me op en vertekent de werkelijkheid als deze trein door het door maan en sterren beschenen landschap rijdt en het gebergte spookachtige contouren aanneemt.

Blokkeren
Maar de volgende dag schijnt in Puno gewoon de zon. Maurik Bueno de Mesquita maakt een ontspannen indruk. Hij werkt als landbouwkundig consult al zo' n twaalf jaar in Peru en heeft het er als medewerker van SNV zeer naar de zin. Hij wijst op de kaart de rode zone aan. De gebieden waar de Sendero Luminoso (Lichtend Pad) zich ophoudt, zijn met opzet gekozen, legt hij uit. Zo blijft er een eventuele vluchtroute van Ayacucho naar Bolivia (in Taks) en is er verbinding met de " narcos'', de cocaïnehandelaars, die in ruil voor wat geld op gewapende bescherming kunnen rekenen. Het Lichtend Pad streeft naar de totale ineenstorting van de Peruaanse economie en probeert daarom ook de toevoer van voedsel naar de steden te blokkeren. Dat lukt niet overal. Maar twee van de drie hoofdverkeerswegen naar Lima staan bij voorbeeld niet geheel onder controle van de autoriteiten. De zuidelijke regio José Carlos Mariategui (genoemd naar een marxistisch filosoof) waar Puno in ligt, is geopolitiek erg interessant. Het ligt in de hoek met Bolivia en Chili en is het verbindingsgebied tussen het noordelijke oerwoud en de kustzone. Vandaar dat Sendero Luminoso er permanent aanwezig is.

Angst
Bueno de Mesquita woonde tot vorig jaar buiten Puno op een boerderij. Hij kreeg het er steeds benauwder. ,,'s Nachts hoorde ik geluiden rond de boerderij, de hond sloeg aan en iemand zei: Het lij kt wel of er mensen lopen. Wat doe je dan? Je kunt je spullen niet pakken, je kinderen en je vrouw liggen te slapen... Achteraf bleek dat iemand dronken was, of verdwaald, maar het kon net zo goed een verkenner geweest zijn van een club van vijftien man, gemaskerd en wel." Wat zouden ze bij u te zoeken hebben? ,, Dat weetje nooit. Je bent in hun ogen een handlangervan het imperialisme. Je houdt ze af van de revolutie. Daar komt bij dat de boerderij op een in- en uitvalsweg naar Puno ligt. Als je elkaar toevallig tegenkomt is er geen dialoog meer mogelijk. Een overwinnend leger overlegt niet, zo zegt het Lichtend Pad." De angst voor aanslagen nam toe nadat vrienden en collega's door de guerrillabeweging werden gedood. Drie jaar geleden een decaan aan de faculteit van bodem- en landbouwonderzoek, daarna een overheidsfunctionaris van de Agrarische Bank tijdens een van zijn veldbezoeken, gevolgd door een ingenieur en een journaliste. De vrouw was op weg naar een bosbouwproject in Huancavelica, uit de auto gehaald en vermoord. De Mesquita: ,,Watmoetik daar dan mee? Gaat het om mij, om wat ik opgebouwd heb, of kan ik dan maar beter weggaan?''

Tien per dag
Het is even stil in het huis. Bueno de Mesquita wil niet te veel aandacht voor z' n eigen situatie en wijst op de moeilijke situatie van de boeren. ,,Erzijn nog steeds zo veel arme boerenleiders die het lef hebben om voor de bevolking op te komen, die tussen twee vuren zitten, de para-militairen en de sendero's." En dan zijn er natuurlijk de 18.000 Peruanen die de laatste vijfjaar gesneuveld zijn, negen a tien per dag. Boeren, soldaten, ambtenaren. Met het aantal moorden neemt de angst in het land toe. Niet alleen bij Peruanen. Twee jaar geleden raakte de Nederlandse ambassadeur in paniek en wilde alle SNV'ers terugtrekken. Het antwoord van SNV Peru was: Blijven en zeer alert zijn. In de roze zones wordt geadviseerd niet meer op het platteland te slapen en niet meer alleen of in grote groepen het veld in te gaan. Bueno de Mesquita wist aanvankelijk ook niet wat hij met die situatie en de daaruit voortvloeiende angst aanmoest.,,Eerst ontkenden we het. Er waren dagen dat m'n vrouw en ik er niet over wilden praten. En als we dat wel deden, ging het heel moeizaam. Voor de kinderen deden we alsof er niets aan de hand was. We ontwikkelden een geheime taal, waarin we spraken over "het pad", over "slechte jongens" of S.L. Maar de kinderen voelden dat onmiddellijk aan en kregen ook steeds meer spanningen."

Bed verplaatsen
Op het werk kon er ook niet behooriijk over gepraat worden. ,,Elkekeeralswe probeerden in gemeenschappelijke analyse tot een debat te komen over veiligheidsmaatregelen, lukte het niet om bij elkaar te komen, was er geen tijd, kon er weer iemand niet. Als je ze persoonlijk sprak was iedereen het met elkaar eens, maar als we bij elkaar waren viel alles toch weer mee. Over emoties, over angst zelf kon helemaal niet gepraat worden.'' Maar zolang er geen dreigbrief onder de deur wordt geschoven, blijft De Mesquita. Geweld, gebrek aan geld en het falen van de groene revolutie betekenen voor hem nog meer noodzaak om z' n werk af te maken. Daarnaast is hij getrouwd met een Peruaanse en ondervindt hij grote steun van z'n vriendenkring. Toch reageert hij geregeld schrikachtig als de hond aanslaat of de buurvrouw thuiskomt. ,,Wieisdat?" Bij elk geluid onderbreekt hij z'n verhaal en vervolgt het pas als hij de reden van het gerucht achterhaald heeft, Peru is geen Libanon en Puno geen Libanese provincieplaats. Toch belt Bueno de Mesquita na elke ontploffing een kennis in de stad om de plaats te traceren en slaapt hij aan de voorkant van z'n huis. De Mesquita: ,,En daarna vraagjejeweeraf, waar heeft de volgende ontploffing plaats, moet het bed niet bij het raam of juist meer naar binnen. Waar leg ik de kinderen en wat moet ik doen in een situatie van geweld..."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen