Even maar...

450 of 50 jaar?
Hoeveel stukken zijn u nodig te weten…? U kent het antwoord uit uw hoofd: ‘Drie stukken. Ten eerste, hoe groot mijn zonden en ellende zijn. Ten andere, hoe ik van al mijn zonden en ellende verlost worde en ten derde, hoe ik Gode voor zulke verlossing zal dankbaar zijn’. Dat zijn de drie beslist noodzakelijke stukken voor een getroost leven en een zalig sterven. Maar … wat zegt uw hart nu, als het gaat om de doorleving van deze drie stukken, als het gaat over de (volg)orde van dit genadewerk Gods?
Hoe moeten we trouwens de volgorde van deze drie ‘stukken’ opvatten? Is die volgorde bedoeld als een chronologische orde, zodat Gods kind eerst zijn zonde leert kennen, daarna iets van de genade in Christus en van daaruit de ware dankbaarheid? Dit is duidelijk de opvatting van de belangrijkste auteur van de catechismus, Zacharias Ursinus. Hij schrijft daarover: ’De kennis van de ellende is hoogst nodig, niet omdat zij enige troost in haarzelf bevat - want zij is integendeel niet anders dan tot verschrikking en vervaarnis voor de zondaar - maar om deze reden... Zij wekt in ons een begeerte om verlost en getroost te worden. Want zoals bekendheid met de ziekte bij een zieke een begeerte naar de medicijnen opwekt, terwijl daarentegen het niet beseffen der ziekte de zieke naar geen dokter doet omzien: zo staat het nu ook met de zondaar, die zijn ellende niet kent en gevoelt; zo iemand begeert noch zoekt, veel minder verkrijgt hij zijn verlossing. Want God geeft Zijn weldaden uitsluitend op een ernstig en volhardend gebed zoals de Zaligmaker zegt, Matth. 9 vers 12: ’Die gezond zijn hebben de Medicijnmeester niet van node, maar die ziek zijn’(Schatboek I, 27). Tot ver in de 20ste eeuw is dit de algemeen geaccepteerde uitleg van dit scharnierpunt in de Heidelbergse Catechismus. Vrijwel zonder uitzondering aanvaarden alle predikanten tot 1940 dat dít de betekenis van antwoord 2 is. Dat is dan al 400 jaar de structuur van de hele Heidelbergse Catechismus. Echter deze klassieke uitleg wordt de laatste tijd onder kritiek gesteld: ‘Het zou in antwoord 2 er niet om gaan hoe een zondaar tot Christus leert vluchten en Zijn genade leert omhelzen, maar vraag en antwoord 2 legt algemeen uit wat een gelovige ervaart in het genieten van deze troost. De kennis van de ellende is geen voorwaarde voor het verkrijgen van genade maar slechts één van de mogelijke aspecten van het geestelijk leven van een gelovige. Het is een mogelijk element in de geloofskennis en niet noodzakelijk. En zeker niet het éérste wat een zondaar beleeft als hij tot Christus komt.’ Tot zover de nieuwe uitleg, die dus geen 450 jaar oud is, maar slechts 50 jaar. Theologen die de Heidelbergse Catechismus op deze manier uitleggen zijn o.a. dr. K. Schilder, dr. G. Woelderink, dr. C. Graafland en dr. W. Verboom. Deze nieuwere uitleg van vraag en antwoord 2 werkt door in de hele benadering van ons Troostboek. Ze brengt op een dwaalspoor. Doordat men denkt Christus te kennen, zonder dat men eerst door God en voor God verootmoedigd wordt. Laten we toch het lied van Heidelberg zingen zoals het al eeuwen klonk. Met ons hart!

v.A

P.S. Het bovenstaande is grotendeels ontleend aan ‘De eenvoudige Heidelberger, een korte geschiedenis van de catechismuspreek in Nederland, door prof. dr. A. Baars, Apeldoornse studies nummer 59, TUA 2012. Met name hoofdstuk 4 ‘pastorale en geestelijke leiding’. In drie artikelen heeft ds. P. Mulder in De Saambinder aan deze belangwekkende studie onlangs aandacht geschonken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen