Muziek op een onbewoond eiland

Vroeger kon je via de radio een programma van de BBC ontvangen dat "Deserted Island Discs" heette. Een bekende Engelsman werd gevraagd welke tien grammofoonplaten hij wilde meenemen als hij zou worden afgezet op een onbewoond eiland en hij daar jaren, ja, misschien wel de rest van zijn leven als een moderne Robinson Crusoë zou moeten doorbrengen. De aardigheid voor de luisteraar was natuurlijk dat hij die platen ook in het programma te horen kreeg, tenminste fragmenten daarvan. Goed beschouwd was het een nogal onwaarschijnlijke vraagstelling, tien grammofoonplaten en dan maar hopen dat er een stopcontact op dat eiland was, zo ergens tussen de palmen. O, ja, het zou ook met behulp van batterijen gaan. Maar wat te doen als die opraakten? In ieder geval zou, wanneer Robinson zijn platenkeus had gemaakt, de zaak er niet eenvoudiger op worden. De ondervraagden zaten daar echter niet mee en kweten zich opgewekt van hun taak, wetende dat het maar spel was.

Klassiek
De keuze die de meesten maakten was voorspelbaar: klassiek van Bach tot Mahler. Uit de tijd daarvoor en daarna het men de hoorbare cultuurvoortbrengselen liever thuis. Nu moet ik daarbij wel zeggen dat er in die tijd nog geen sprake was van "oude muziek" en authentieke uitvoeringspraktijk en dat de muziek van de twintigste eeuw nog veel weerstanden opriep. Toch was er af en toe wel eens iemand bij die inplaats van de negen symfonieën van Beethoven diens vijf laatste strijkkwartetten meenam. Geen eenvoudige kost, eerder muziek die tot nadenken stemt. Welnu, voor een onbewoond eiland nog niet zo'n gekke keus... Maar je moet met die late Beethovenkwartetten wel een fervente muziekliefhebber zijn, want zulke muziek steeds maar weer opnieuw horen, lijkt me toch op de lange duur niet opwekkend. Beethoven was stokdoof toen hij ze schreef en hoewel hij precies wist te noteren wat hij innerlijk hoorde moet toch gezegd worden dat de teneur van deze muziek niet bepaald opgewekt is.

Mijn keus
Natuurlijk dacht ik, en naar ik vermoed vele luisteraars met mij: Wat zou mijn keus zijn? Eerlijk gezegd zou ik het niet weten. Want er is zoveel muziek die ik mooi vind en die ik van tijd tot tijd herbeluister, dat ik na een eenmaal gemaakte keuze telkens weer zou zeggen: Nee, die toch maar niet, doe die maar. Daarbij wisselt mijn voorkeur nogal eens.

Eén interpretatie
Veel mensen, en daar hoor ik zelf ook bij, hechten wat uitvoering betreft aan één bepaalde interpretatie die vroeger diepe indruk op hen maakte. Zo hoorde ik eens in de jaren vijftig 's avonds een uitvoering van het Octet opus 20 van Felix Mendelssohn. Het was een buitenlandse zender en wat ik mij herinner is dat het gespeeld werd door twee Boheemse strijkkwartetten. Het was zo'n gedreven, enthousiaste uitvoering dat ik daarna jaren gezocht heb naar een opname waarop deze uitvoering was vastgelegd. Tevergeefs. Het vervelende is echter dat je alle andere uitvoeringen afmeet aan die ene van die bewuste avond. Dus geheel bevredigd ben ik in dit opzicht nooit. Toch zou ik dat Octet zeker meenemen naar mijn eiland, al was het dan in een wat "mindere" presentatie.

Psalm van Schütz
Een stukje religieuze muziek, zou dat ook meegaan? Vast wel, maar dan geen gemeentezang, want zingen kan ik op dat eiland zelf wel. Ook de Urker zangers niet. Nee, op mijn onbewoonde eiland zou een meerkorige Psalm van Heinrich Schütz over het strand galmen. Af en toe wat mensen om je heen is toch ook wel gezellig en Schütz wist zo te schrijven dat je die koren als het ware om je heen voelt staan. Soms vallen ze na elkaar in als bij een canon, op een ander moment barst het geheel los in een lange jubel. Bij Schütz stel ik mij altijd iets hogers voor. Ik zeg het met eerbied en schroom: muziek van Boven. Niet juist natuurlijk, want gelukkig kunnen wij mensen ons daar geen voorstelling van maken. Maar Schütz heeft dat met zijn geloofsoog toch gedaan en hij had de gave van God gekregen om dat gezicht in levende klank om te zetten. Dus een plaat van hem zou ik altijd meenemen. Voor de rest, nogmaals, ik weet het niet. Er is zoveel moois en gelukkig hoefik niet naar dat eiland. Trouwens, Terdege wordt daar vast niet bezorgd...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen