Watchmann Nee

Terwijl in andere delen van de wereld de macht van het communisme snel afbrokkelt, is dat in China nog nauwelijks het geval. Wij weten betrekkelijk veel van het lijden van christenen onder het communistische bewind in de voormalige Sowjet-Unie, maar betrekkelijk weinig van de lotgevallen van de christenen in China gedurende diezelfde tijd. Wel weten we dat de communistische overheid er alles aan gedaan heeft om de christelijke kerk in haar invloedssfeer te trekken en haar leiders onschadelijk te maken. Watchman Nee was hiervan het slachtoffer. Samen met vele duizenden anderen.

Gongslag
Watchman Nee wordt geboren op 4 november 1903 in Swatou, in de Zuid-Chinese provincie Kwangtoeng. De naam waaronder hij bekend werd is een Engelse vertaling van de Chinese naam Ni Tosjeng, wat gongslag of alarmsignaal betekent. Deze naam zal hij pas later (naar goed Chinees gebruik) aannemen, wanneer hij al een leider in de christelijke gemeente is geworden. Zijn ouders en grootouders waren christenen. Dat kon omdat China in de 19e eeuw door het Britse rijk was opengebroken, waarna de christelijke zending op gang kwam. Men schat dat in de eerste helft van de 20e eeuw ongeveer één procent van de bevolking het christelijk geloof beleed. Ongeveer de helft van hen was rooms-katholiek, de andere helft protestant. Ondanks zijn christelijke ouders ontvangt Watchman een klassieke Chinese opvoeding. Dat wil zeggen onderwijs in de boeken van de oude Chinese wijsgeer Confucius. Zijn opvoeding wordt voltooid op een westerse, Engelse middelbare school, in Anglicaanse sfeer. Het zijn in politiek opzicht roerige jaren. De eerste twee decennia van de twintigste eeuw zijn niet alleen voor Europa een veelbewogen periode; niet minder is dat voor China het geval. De Britse invloed, de verloren oorlog met Japan en de binnenlandse onlusten leiden tot de val van de keizer. In 1912 wordt China een republiek.

Bekering
De revolutionaire invloeden zijn sterk en ook Watchman heeft ze ondergaan. Maar de weg die hem al verder van het christelijk geloof afvoert, wordt doorkruist wanneer hij in een evangelisatiesamenkomst de evangeliste Dorajoe hoort spreken. Hij wordt diep geraakt, is zeer verslagen over zijn zonde en komt op een radicale manier tot bekering. Zijn doop vindt plaats in 1921. De bekering van Watchman betekent voor hem tegelijk de afsluiting van de weg naar een wetenschappelijke carrière. Daartoe is hij zeker in staat, want hij sluit zijn studie af met de hoogste resultaten. In de jaren erna legt hij zich toe op studie van de Bijbel, evangelisatiearbeid en prediking. Hij maakt zich daarbij geheel los van de Anglicaanse kerk. De protestanse kerken die vanuit de Angelsaksische wereld in China zijn gesticht, zijn naar zijn mening veel te veel "Engels" gebleven. Dit brengt hem ertoe eigen bijeenkomsten te organiseren, die meer zijn afgestemd op de aard van het Chinese volk. Zo ontstaat er een vrije gemeente in Sjanghai, de havenstad waar Watchman vele jaren zal wonen. De gemeente vertoont veel overeenkomst met de gemeenten die in ons land bekend staan als de "Vergadering van gelovigen". In Engeland spreekt men van de "Plymouthbrethren."

Plaatselijke gemeente
In de jaren twintig groeit Watchman Nee uit tot een bekend prediker. Zijn opvattingen zijn moeilijk op een systematische wijze weer te geven. Hij schrijft maar één boek: The spiritual man (De geestelijke mens). Zelfs voor het uitgeven van dit werk is hij huiverig, omdat hij het eigenlijk nog te systematisch vindt. Hij vreest dat men het geestelijk leven uit zijn boek zal willen leren in plaats van uit de Schrift en door de Heilige Geest. Alles wat we verder van hem hebben, zijn de weergaven van toespraken, preken en lessen, die in verschillende boeken zijn gebundeld. Hier ligt een overeenkomst met Kohlbrugge, die we ook nagenoeg uitsluitend kennen uit zijn preken. Op de overeenkomst tussen beiden komen we nog terug. Om de rest van zijn levensloop te kunnen begrijpen, zullen we in ieder geval zijn gedachten over de kerk moeten kennen. Al heel snel na zijn bekering constateert Watchman Nee dat de protestantse zending en de kerken die daaruit in China zijn ontstaan, geheel op westerse leest zijn geschoeid. Ook door westerlingen worden bestuurd. Daarnaast ontdekt hij dat in de Bijbel alle nadruk valt op de plaatselijke gemeente. In de gemeentevorming wil hij zich uitsluitend op de Bijbel baseren. Zijn gemeente in Sjanghai, van zuiver Chinese oorsprong, wordt eenvoudig "de samenkomst aan de Naniangweg" genoemd.

Strenge tucht
De gemeente wordt bestuurd door oudsten en er wordt een tamelijk strenge tucht gehandhaafd. Een aardig detail is dat Watchman, op grond van een zich uitsluitend en radicaal baseren op de Bijbel, in zijn gemeente de hoofdbedekking van de vrouw invoert. Daarvoor moet een speciaal kapje worden gemaakt, want deze hoofdbedekking is in China onbekend. Zijn prediking is bijbels en praktisch. Hij beperkt zich in zijn preekarbeid niet tot Sjanghai, maar evangeliseert ook op vele andere plaatsen in het land. Verspreid over China ontstaan in de jaren dertig honderden gemeenten die op de leest van Watchman Nee zijn geschoeid en die worden aangeduid als "De Kleine Kudde". Bovendien is hij een veel gevraagd spreker op conferenties van christelijke werkers. Daardoor krijgt hij ook buiten zijn eigen kring grote invloed. "De Kleine Kudde" wordt een begrip in China.

Geen sektariër
De gedachten van Watchman Nee over kerk en gemeente lijken op die van de Plymouthbrethren in Engeland. Hij heeft de geschriften van hun grote voorman J.N. Darby (18001882) ook gelezen, maar is zelfstandig tot zijn opvattingen gekomen. Er ontstaat wel contact tussen Watchman en de darbisten in Engeland. Ze halen hem zelfs een keer naar Europa, aan het eind van de jaren dertig. Dat contact wordt echter op een pijnlijke wijze weer verbroken, als blijkt dat de Chinese prediker orthodoxe christenen met andere opvattingen niet wil mijden. Iets wat de "broeders" wel van hem vragen. Hieruit blijkt duidelijk dat Watchman Nee niet een sektariër is, die zijn eigen groep als de enige echte gemeente van Christus ziet. Hij legt er in zijn prediking ook steeds de nadruk op, dat we geen eigen opvattingen en meningen er op na moeten houden, maar door de verlichting van de Heilige Geest de bijbelse principes moeten ontdekken. Voor reformatorische christenen is duidelijk dat aan het principe van de vrije plaatselijke gemeente, die ook geen geloofsbelijdenis kent, nadelen zijn verbonden. Anderzijds valt te constateren dat het streven van Watchman Nee in de voorzienigheid van God een plaats heeft gehad. Na de machtsovername door de communisten in 1949, onder leiding van Mao Tse Toeng, was het bijzonder moeilijk om greep te krijgen op de gemeenten van "De Kleine Kudde".

Gevangenschap
Als evangelisch en zeer bevindelijk christen is Watchman Nee uitgesproken apolitiek. De titel van één van zijn geschriften luidt: „Heb de wereld niet hef." Al zijn streven is erop gericht om de christelijke gemeente te wapenen voor de strijd van het geloof in de wereld. China is in deze periode opnieuw in rep en roer. Sinds 1925 is er de opmars van de communisten en sinds 1931 die van de Japanners. Na de val van Japan woedt er een burgeroorlog, van 1946 tot 1949, die eindigt met de overwinning van de communisten. Watchman Nee voorziet een tijd van grote benauwdheid voor de christenen. Dat noopt hem om er alles aan te doen de gemeenten en de voorgangers te wapenen door bijbels onderwijs. Daaraan komt een eind wanneer de communistische regering in de jaren vijftig door middel van de zogenaamde "Drie-Zelf-Beweging" de georganiseerde christelijke kerken infiltreert, overweldigt en ontmantelt. Wij hebben er geen voorstelling van wat voor een verschrikkelijke tijd dat geweest is voor de Chinese christenen. De leider van "De Kleine Kudde" wordt in 1952 gevangen genomen. Hij laat zich echter niet intimideren, maar mag het geloof behouden. En dat gedurende een periode van gevangenschap van twintig jaar! In die tijd is hij verstoken van elk contact met zijn vrouw (kinderen hebben zij niet). Zelfs een Bijbel bezit hij niet meer.

Bevindelijk
De prediking van Watchman Nee is bijbels, orthodox en zeer bevindelijk. Moeilijk is het om haar precies te omschrijven. Dat komt doordat hij als Chinees niet wortelt in de reformatorische traditie, hoewel hij er blijk van geeft veel te hebben gelezen van Angelsaksische christelijke schrijvers. En niet alleen van darbisten. Je krijgt de indruk dat zijn opvattingen in de eerste plaats gevormd zijn puur door zijn eigen bijbelonderzoek in de jaren na zijn bekering. Dat strookt ook met zijn opvatting dat de Schrift de enige bron is van geloof De Bijbel wordt door hem op een fundamentalistische manier gelezen. Dat wil zeggen dat elke vorm van Bijbelkritiek totaal ontbreekt. Het wil ook zeggen dat Watchman Nee de Bijbel soms al te schematisch leest, waardoor niet altijd aan alle bijbelwoorden recht wordt gedaan. Sterke nadruk legt hij bij het Bijbellezen op de verlichting door de Heilige Geest die nodig is. Eén van de belangrijkste teksten uit het Oude Testament is voor hem de bekende tekst uit Psalm 36: „In Uw Ucht zien wij het hcht".

Bekering en geloof
Zijn opvatting over de eschatologie (de leer van de laatste dingen) komt overeen met die van de darbisten. Dit blijkt bij voorbeeld in zijn uitleg van het bijbelboek Openbaringen. Thema's als "de wederkomst" of "het Duizendjarig Rijk" spelen overigens nergens in zijn werken een dominerende rol. Integendeel, je kunt preken van hem lezen zonder deze thema's zelfs maar op het spoor te komen. Alle nadruk valt op bekering en geloof Hetzelfde kan worden gezegd voor wat hij leert over de Heilige Geest. Daarin zijn zeker overeenkomsten aan te wijzen met de opvatting van de pinksterbeweging, maar in zijn prediking valt geen enkele nadruk op de zogenaamde geestesgaven. Wel legt hij veel nadruk op het werk van de Heilige Geest in het hart en leven van de kinderen van God. Op diepe wijze ontvouwt Watchman Nee wat bekering en geloof inhouden. Hoewel hij niet uit de reformatorische traditie voortkomt, is hij wat dit thema betreft er wel mee verbonden. Zijn inzichten worden op dit punt geheel bepaald door Paulus' brief aan de Romeinen. "Het normale christelijke leven", het bekendste en ook in het Nederlands vertaalde boek van Watchman Nee, bevat dan ook een serie lezingen over de Brief aan de Romeinen. Op een diepe wijze predikt hij hierin centrale bijbelse en reformatorische waarheden en inzichten. Menigmaal doet hij denken aan Luther en Kohlbrugge. Met name kan worden genoemd zijn spreken over de volslagen onmacht van de mens die onder de macht van de zonde is, de waarde en de toereikendheid van het offer van Christus en het verbonden zijn van de gelovige met Christus.

Harde strijd
Opvallend is ook de diepgang als de Chinese prediker Paulus' leer van de oude en de nieuwe mens uitlegt en toepast. De levensgang van een christen zal volgens hem pas recht en vast worden, wanneer hij heeft leren luisteren naar de apostel. Voor Kohlbrugge is het volle licht opgegaan uit Romeinen 7 vers 14. Voor Watchman Nee gebeurt dat uit Romeinen 6 vers 11. „Alzo ook gijlieden, houdt het daarvoor dat gij wel der zonde dood zijt, maar Gode levende zijt in Christus Jezus onze Heere." Hij vertelt dan van zijn harde strijd met de zonde gedurende zeven jaar. Hij kon maar niet bevatten en geloven dat hij dood was voor de zonde in Christus Jezus. Hij ondervond het tegendeel. Wanhopig zat hij bij de pakken neer. „Toen kwam er een morgen, één die ik nooit zal vergeten, waarop ik het Woord van God zat te lezen en bad: Heere, opent U mijn ogen. De verhoring kwam als in een flits. Ik zag dat ik één was met Christus. Ik zag dat ik in Hem was en dat Zijn dood daarom mijn dood was. Ik zag dat mijn dood in het verleden lag en niet in de toekomst. Dat mijn dood even werkelijk was als de Zijne, omdat ik in Hem was toen Hij stierf Het was alsof het licht doorbrak..."

Vaste rots
Zijn uitwerking van de leer van de oude en de nieuwe mens is soms ietwat te schematisch. Evenals zijn leer over de mens in de driedeling lichaam-zielgeest. Maar de geestelijke lessen die hij ermee onder woorden tracht te brengen zijn diep en waardevol. Nooit laat hij de christen vastheid zoeken in zijn eigen beslissing of in het eigen gevoelsleven. Als het licht in je ziel opgaat, ontdek je de vaste rots Christus. En vervolgens blijft een christen levenslang op de tuchtschool van de Heilige Geest. Watchman Nee heeft dat persoonlijk ondervonden. Met alle smart die daarbij hoort. Maar ook met alle heerlijkheid die de Heere zo openbaart. In 1972 sterft hij in zijn kerker en wordt hij van zijn post afgelost. Na een leven van toewijding, dat gestempeld is door zijn leus: „Ik wens niets voor mijzelf, ik wens alles voor de Heere." Een aantal boeken van Watchman Nee is in het Nederlands vertaald en uitgegeven bij Gideon. Ook de biografie "Against the tide, the story of Watchman Nee", geschreven door A.l. Kinnear, is in het Nederlands verkrijgbaar. In het Engels zijn vele titels voorhanden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen