DE MODE

2

A. De omvang van het onderwerp

Het onderwerp “de mode” is erg uitgebreid. Dit zal u duidelijk worden als u de definitie van het woord “mode” hoort. Het woord “mode” komt van een woord, dat eigenlijk een bepaalde manier van doen te kennen geeft en dan in een bepaalde tijd. Als dit goed tot u doordringt dan komt de gehele geschiedenis, die met de mode te maken heeft, voor je aandacht te liggen. Twee honderd jaar geleden dacht men over heel veel dingen anders dan tegenwoordig. De oudere lezers, als ze eerlijk zijn, zullen het nog wel weten uit hun jeugd, dat er toen mensen zijn veroordeeld op grond van zaken, de mode betreffende, waar nu eigenlijk geen mens meer over prakkizeert.

Wanneer men bijvoorbeeld geen eigengebreide zwarte kousen droeg - er was in vele gevallen niets anders - dan werd men beslist voor een “moderne” versleten. De eerste, die het duffde te wagen om kousen te dragen van een enigszins afwijkende kleur, werd beslist met “schele ogen” aangezien.

We hebben het zelf meegemaakt, terwijl wij toch nog niet zóveel jaren tellen, dat we in onze studententijd eigengebreide “grijze” handschoenen droegen, omdat onze vingers te lang waren en onze portemonnaie te dun om andere te kopen. Met deze “wereldse” dingen aan kwamen we een vrouw tegen met eigengebreide zwarte handschoenen, waar alleen maar .en duim ingebreid was. Doch zij gevoelde het als haar roeping om ons daar eens goed op te wijzen, wat zij dan op haar manier grondig deed. lk veroordeel daarom deze vrouw niet. lk geloof, dat zij het echt wel goed bedoelde, doch ik geloof niet, dat er thans nog velen An, die een dergelijke manier van denken nog serieus nemen. De tijden zijn veranderd en wij zijn allemaal meer of minder meegegaan, om de doodeenvoudige reden, dat dit in vele opzichten niet anders kan. Want de materialen, die men vroeger had, worden thans praktisch niet meer gebruikt. Ze zijn geheel “uit de mode” geraakt. Terwijl er andere dingen voor “in de mode” gekomen zijn. Nylon bestond in onze jeugd niet. Nu bestaat er haast niets anders meer, dus ben je genoodzaakt om daar gebruik van te maken. En praktisch iedereen doet dat.

Mode heeft niet alleen met de tijd te maken, waarin we leven, maar ook met de plaats waar we leven. Ik kan zelfs wel zeggen: met het land. Men heeft in de buitenlanden andere zeden en gewoonten dan men in Nederland heeft. Voorzover je het door een buitenlandse reis nog niet met eigen ogen gezien hebt, kun je het weten uit foto’s van vroeger en later tijd, die nu iedereen wel eens krijgt.

Doch in ons land is er ook al veel verschil. Elke provincie kent zijn eigen “dracht”. Zelfs wordt die “eigen dracht” plaatselijk gevonden. De Friese dracht is anders dan de Drentse. De Zeeuwse dracht is anders dan de Gelderse. In Bunschoten kent men weer een andere dracht dan in Staphorst. In Scheveningen gaat men, als het over “drachten” gaat, weer anders gekleed dan in Katwijk, enz. enz......... Deze “drachten” zijn voor de dragers en draagsters, voorzover zij daar nog aan vasthouden, iets heiligs. Kom er niet aan, want dan doe je ergens een aanslag op hun leven. Daartegenover staat, dat als iemand zich in een bepaalde plaats in een bepaalde “dracht” zou kleden hij zichzelf bespottelijk zou maken; ja, in de ogen van velen zelfs een grote zonde zou begaan. Stel u voor, dat ik als geboren Hollander mij in het kleed van een Urker door het land zou gaan begeven, ik kwam daardoor beslist, met foto en al, in de krant, en dan op een voor mij niet voordelige wijze. Ik bedoel maar ......

Over “mode” kun je verder zeer uitgebreid denken. Zelfs wereldwijd! Wij spreken daarom ook wel over de “modewereld”. En die modewereld heeft weer een hoofdstad, die noemen we de “modestad”. De meesten denken daarbij aan Parijs. Hoewel het daarbij natuurlijk niet ophoudt. Want er zijn vele modesteden. Doch laten we Parijs dan maar voor de hoofdstad houden. De modewereld, met al haar steden, heeft ook een koning. Deze wordt dan de “modekoning” genoemd. Koningen wonen doorgaans in paleizen. Nu, daar is ook al in voorzien: “Modepaleizen” kun je overal vinden. Rondom paleizen staan huizen, grote en kleine. Die zijn er in de modewereld dan ook heel veel: grote en kleine “modehuizen”. In de huizen wonen mensen. Dat is in de modewereld ook zo: mannen en vrouwen, kinderen en grijsaards, “modepoppen” worden ze geneten.

De bewoners van de wereld, een stad, plaats of huis, moeten werken. Nu dat gebeurt in de “modewereld” ook. Daarom kom je in de “modewereld” “modeontwerpers” tegen, “modeateliers”, “modefabrieken”. waar de “modemannen en -vrouwen” de gecreëerde modeontwerpen uitwerken, maken.

Ik weet niet of ik met deze opsomming volledig geweest ben, maar ik geloof toch wel in grote lijnen de “modewereld” u te hebben laten zien.

Wanneer u al deze dingen nagaat dan is er in deze “modewinkel(s)” nogal wat te koop. Te veel om op te noemen. Voor elk wat wils. Iedereen kan er terecht en iedereen komt er terecht. Of je nu bij C. & A. gaat winkelen dan wel bij ’n zich oud-gereformeerd noemende modezaak, “wereld en kerk”, “kerk en wereld” kunnen bij beiden wel wAt kopen. Je komt daarom ook in beide soorten zaken beide soorten mensen tegen. En dan geloof ik, dat er bij C. & A. meer kerkmensen komen dan er wereldse mensen komen in een zich oud-gereformeerd noemende zaak, al heeft hij nog zulke goede zwarte kleding en al kun je in een kelderafdeling daar misschien ook wel wereldse kleding kopen. Want C. & A. is tòch voordeliger; het gaat bij beiden uiteindelijk om de verdiensten. Het geld speelt door alles heen een grote rol. Niet alleen bij de verkoper, maar ook bij de koper. En als het dubbeltje een rol gaat spelen dan rollen de z.g.n. principes dikwijls onderste boven. Eerlijk is eerlijk.

Wat je in de “modewereldwinkel” te koop wordt aangeboden, dat is te veel om op te noemen. Als ik echter iets noem, ben ik lang niet volledig, doch ik doe dat alleen om u ook daardoor een indruk te geven van wat er op dit terrein niet komt kijken: Herenmode, damesmode. Mode voor de oude vrouw en voor het jonge kind. Je hebt land- en strandmode. Ook spreekt men van mode voor de dag en mode voor de nacht. Mode op het gebied van schoeisel voor de voeten en mode op het gebied van de bedekking der hoofden. Ook op het terrein van de huizen en de meubelen kan men niet buiten de mode om. Want zoals men honderd jaar geleden de huizen bouwde, zo doet men het thans niet meer. En zoals men nu de meubelen maakt, moet men ze kopen, want andere zijn niet meer in de handel, of je moet willen vallen in de handen van een antiquair, en dan ben je helemaal uit! Of: “in”(?).

Als we tot nu toe over het woord “mode” hebben gesproken, hebben we ons steeds aan de letterlijke betekenis van het woord gehouden. Doch het woord “mode” kan ook figuurlijk worden opgevat.

Zo kunnen er bijvoorbeeld “gebruiken” in de mode zijn. Die zijn ook al weer verschillend al naar gelang de plaats, waar men woont en de tijd, waarin men leeft. Zo zijn op een bepaalde plaats in een bepaalde tijd bepaalde manieren van werken in de mode. Denk maar aan de ambachten. Als je museums bezoekt dan kom je er achter hoe men vroeger het handwerk beoefende. En als het er niet bij gezegd wordt door de gids, die je rondleidt, dan denk je het er toch zelf bij: Dat is nil allemaal “uit de mode”. Tegenwoordig doet men het zo niet meer. Men is de ontwikkeling gevolgd en iedereen heeft zich aangepast en is ook op dit terrein in zeker opzicht “met de mode meegegaan”. Dat moest ook wel, want als men dat niet zou hebben gedaan dan zou men vandaag, in deze moderne tijd, met zijn “stroomversnellingen”, niet meer kunnen bestaan.

Je hebt niet alleen “gebruiken” die op een bepaalde tijd in de rnode zijn en daarna weer uit de mode raken, maar je hebt dat ook op het terrein van de “woorden”. We hebben nu eenmaal met een levende taal te doen. Dat is met een taal, die aan verandering onderhevig is. Bepaalde woorden, die op bepaalde plaatsen in de mode zijn, worden op andere plaatsen helemaal niet verstaan. Men noemt dat “streektalen” en “ streekuitdrukkingen”. Als je als dominee wel eens van plaats verandert dan kom je er achter, dat je in bepaalde opzichten bepaalde uitdrukkingen gewoon moet leren begrijpen.

Zo gaat het ook met bepaalde woorden, die in bepaalde tijden worden gebruikt. Vele manieren van zeggen worden door de jeugd niet meer begrepen. De jongeren bedienen zich van andere woorden dan de ouderen. Je kunt daar “ach en wee” over roepen, de feiten worden er niet door weggenomen. Ook in dit opzicht wordt de mode “gevolgd”. Zonder dat men er erg in heeft, neemt men de moderne manier van spreken over. De één meer en de ander minder, maar helemaal ontkomen doet niemand daar aan. En als u er niet van overtuigd wilt zijn, neemt dan eens een boek ter hand, dat driehonderd jaar geleden geschreven is, zonder dat het in de loop der jaren bijgeschaafd is. En u zult ontdekken, dat u moeite heeft om de taal van toen te begrijpen, waarmede dan onweerlegbaar het bewijs geleverd is, dat men in het verleden anders praatte dan nu en dat men het nu anders doet dan toen.

Na zo wat in deze “modewinkel” te hebben rondgekeken - ik hoop niet, dat het groen en geel voor uw ogen geworden is - gaan we over tot ons volgende punt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen