Uit Hongarije. — (Vervolg van de berichten in No. 10).

De belangstelling in de theologische Literatuur laat bij ons veel te wenschen over. Het kerkrecht en de kerkgeschiedenis, en vooral de stichtelijke predikatiën, die veel worden uitgegeven, kunnen op de levendigste belangstelling rekenen. De exegetische en dogmatische wetenschappen worden stiefmoederlijk bedeeld.
Vandaar is het te begrijpen, dat Professoren noch Uitgevers er toe komen, om werken over genoemde vakken het licht te doen zien, zoodat de studenten in de theologie over het algemeen tevreden moeten zijn met de dictaten. Hoognoodig is bij ons eene Gereformeerde Dogmatiek. Doch de mannen der wetenschap wagen zich evenmin als de eenvoudige dorpspredikanten aan de dogmatische kwestiën, en de buitenlandsche werken daarover worden zeer weinig gelezen.
Het meest noemenswaardige werk over de Dogmatiek is dat van Johann Somosi (gest. 1855), Professor te Sarospatak, dat in 1836 door hem is uitgegeven en uit 1200 bladz. bestaat.
In deze Dogmatiek heerscht de geest van Wegschneider en Brellschneider; de ware leer der kerk is echter onder den invloed van dien geest niet geheel prijs gegeven. Eene andere Dogmatiek is tusschen de jaren 1859—1862 in 3 banden uitgegeven door Gnbor Szeremlei (gest. 1867), die eerst te Weenen «n daarna als opvolger van Somosi te Sarospatak Professor is geweest; deze Dogmatiek is echter in den geest van Hegel geschreven. De andere beoefenaren der Dogmatiek verklaarden dit werk voor zeer duister en vreemdsoortig, vandaar dat het ten eenenmale allen invloed miste. Door een onlangs in ons land opgerichten Protestantenbond, die echter spoedig ophield te bestaan, omdat hij geene begunstigers vond, is eene Dogmatiek van Heinrich Lang in de Hongaarsche taal overgezet en uitgegeven; dit werk deed meer schade dan nut en -werd al zeer spoedig door het Kerkelijk Weekblad van Debreczin — en dat terecht — in het jaar 1878 in zijn 49ste Nummer veroordeeld. Eene eigene zelfstandige Dogmatiek hebben wij dus niet gehad tot op heden; en sedert 1836, toen Somosi zijne Dogmatiek uitgaf, heeft de dogmatische wetenschap zoo groote vlucht genomen, dat genoemde Dogmatiek langzamerhand verouderde en in onbruik geraakte. Daar nu velen de behoefte aan zoodanig een werk gevoelen, zal het u niet bevreemden, dat genoemd Kerkelijk Weekblad in zijn 17üe Nummer van het jaar 1887 met blijdschap de Gereformeerde Dogmatiek van Professor Eduard Dölil begroette en den •vurigen wensch uitte: vmocht toch deze Dogmatiek spoedig in de Hongaarsche laai verschijnen! Mocht zij maar voor die twee millioen Gereformeerden in den lande tot kompas verstrekken op de onstuimige zee der geloofsverdeeldheid."
Er kwam dan ook weldra door onderlinge correspondentie eene beweging, om die Dogmatiek te vertalen , maar het Week-, blad van Sarospatal:, waar in het begin onzer eeuw deze wetenschap werd beoefend, verhinderde zulks. Nu werden drie meeningen geuit: de een wenschte te vertalen de Dogmatiek van Böhl, de ander die van Alexander Hodge, de „Outlines of Theology", omdat diens methode, wegens de opname der andere leerstelsels in dat werk, het liefst wordt gevolgd; eindelijk een derde wilde de Christelijke Dogmatiek van J. J. van Oosterzee in de Hongaarsche taal zien overgebracht, om daardoor aan de dogmatische Literatuur nieuw leven te geven.
De rationalistische partij stelde zich daartegen. Doch, dit is zeker, dat de meesten onzer geloofsgenooten de vertaling van Dr. Böhl's Dogmatiek begeeren.
Zoowel het eene als het andere is echter teneenenmale verhinderd door het optreden van eeneu „letterkundigen wetenschappeljjken Protestantenbond", waarbij velen zich nu willen aansluiten; menigeen kan er evenwel nog niet toe besluiten, uit vrees voor hetgeen er nog uit kan voortspruiten. De Uebrecziners b. v. wensclien, dat deze Bond in zijn program zal opnemen de verplichting tot het uitgeven ook van eene Gereformeerde Dogmatiek. Tevens eischten zij, dat zij, die aan de leer der H. Drieëenheid niet gelooven, van dezen dogmatischen arbeid zouden worden buitengesloten. Stond die Bond nu maar op een degelijk eu principieel geloovig standpunt, dan zou op het gebied van onze theologische Literatuur door gemeenschappelijke samenwerking, een nieuwe bloeitijd kunnen ontstaan. Een dure plicht blijft het echter voor de Gereformeerden, om in dien Bond, en is dat niet mogelijk, dan daarbuiten er naar te streven het oude en Gereformeerde geloof te handhaven eii te verbreiden.
Voor de Gereformeerde Kerk opent zich eene nieuwe toekomst, maar daarmede gaan gepaard nieuwe dure verplichtingen; zij moet zich weten los te maken van alle knellende banden van staatkundige en godsdienstige verwikkelingen. Dat kan zij, want daartoe heeft zij het recht. Zij moet, rustende op de grondwaarheden van het Evangelie, zich weten op te heffen tot de vrijheid, waarmede de Heilige Geest vrijmaakt, om in den feilen kamp tegen het ongeloof te blijven standhouden.
Maar dan dient ook elke inrichting van christelijke liefdadigheid hare vanen fier en vrij te laten wapperen, want geloof zonder de liefde moet ten slotte toch vergaan.
Sluiten wij ons dan nauw aaneen! Laat ons daartoe elkander helpen en sterken! Dat men zich vereenige en elkander trouw ter zijde sta, want de Gemeente van Christus heeft nog zwaarder strijd te strijden dan tot nu toe. Evenwel geen nood, al kost het ook het eigen leven — het Leven draagt de zege weg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen