Daniël Tossanus de Oudere en Paul Tossanus (Slot)

De theoloog van denzelfden naam, D a n i ë l T o s s a n u s de Jongere, was een neef van Daniël Tossanus den Oudere. Hij was rector te Bazel, daarna Fransch predikant te Frankendal en eindelijk professor en lid van den kerkeraad te Heidelberg, waar hij den 3d t n October 1655 stierf. Er zijn verscheidene voortreffelijke Latijnsche redevoeringen van hem in druk verschenen, waaronder eene over de stichting, verwoesting en herbouwing van de stad Heidelberg, alsook eene lijkrede op Johannes Buxtorf.
P a u l T o s s a n u s , de zoon van Daniël Tossanus den Oudere, was evenals zijn vader een Gereformeerd theoloog. Hij werd den 27s , t" September 1572 te Montargis geboren, en stierf in 1634 te Heidelberg. Hij heeft zich verdienstelijk gemaakt als uitgever van een Bijbelwerk en als wetenschappelijk exegeet. Hij studeerde te Heidelberg, Altdorf, Genève en Leiden. Hierop werd hij tot rector te Deventer beroepen en drie jaren later als zoodanig te Amsterdam. Eene reis naar Engeland, aan welks beroemde hoogescholen te Oxford en Cambridge hij zijne kennis vermeerderde, werkte zeer voordeelig op zijne theologische grondstellingen. Na zich nog in Maart 1599 te Bazel den titel van doctor in de theologie te hebben verworven, nam hij in 1600 een beroep naar de Waalsche Gemeente te Frankendal aan. Van daar kwam Tossanus in 1608 als predikant der kloosterkerk en medelid des kerkeraads naar Heidelberg. In 1618 vinden wij hem met Abraham Scultetus en Hendrik Alting als Paltsisch afgevaardigde op de oecumenische Synode der Gereformeerden te Dordrecht, waar hij zich als een bijzonder krachtig tegenstander van de Arminianen doet kennen. Sinds 1613 is hij te Heidelberg ook als professor in de dogmatiek aan de hoogeschool werkzaam. De verwoesting der Paltsische residentie door Tilly in September van het jaar 1622 dwong hem tot de vlucht. Hij vond hierop met Johan Filips Pareus eenen nieuwen werkkring te Hanau, waar de regentes Catharina Belgica, die voor haren minderjarigen zoon, graaf Filips Maurits, regeerde, hem beriep aan de hoogeschool, door haren overleden gemaal, graaf Filips Lodewijk II, in het jaar 1607 gesticht, die zij weder tot bloei trachtte te brengen. Tossanus had hier, voor zoover het in deze onrustige tijden mogelijk was, eenen gezegenden werkkring als professor in de theologie tot het jaar 1631, toen hij naar Heidelberg terugkeerde.

Hier volge nog eene opsomming van de voornaamste in druk verschenen werken van Daniël Tossanus den Oudere en diens zoon Paul.
Behalve de vroeger reeds genoemde geschriften van Daniël Tossanus (den Oudere) verdienen de volgende nog opzettelijke vermelding. Tegen den universalist Samuël Huber schreef hij in 1592 een strijdschrift getiteld: „Des Schwindelgeists eigentliche Merckzeichen in dem unruhigen Mann Sam. Huber, der sich wider den ewigen vnd gerechten rath Gottes zu einem fiirsprecher der verworffenen vnd verdampten mit groszer vngestiimme auffgeworffen. Neustadt an der Hardt." Van de geschriften, tegen den ketterscheu Kaspar Schwenkfeld in het licht j gegeven, is het voornaamste en meest karakteristieke: „Griind'icher notwendiger beweisz, dasz die heutige Secten vnd spaltungen einen liebhaber der Warheit von der Christl. euangelischen Religion nicht abhalten sollen" (Heidelb. 1575).
De meeste werken van Daniël Tossanus hebben nog heden groote waarde; zoo zijne commentaren op de Boeken des Nieuwen Testaments en zijne verklaring van de Klaagliederen van Jeremia, zijn „Synopsis de Patribus" e. a. Verscheidene verschenen in eene Engelsche, Hollandsche of Fransche vertaling. In het Fransch heeft hij zelf eenige stichtelijke geschriften uitgegeven, onder welke vooral zijn voortreffelijk, ook in het Duitsch verschenen gebedenboekje: „L'exercice de 1'ame fidéle" der vermelding waardig is.
Het aantal geschriften van Paul Tossanus is niet groot. Maar hetgeen hij schreef, heeft groote waarde, deels ook nog voor onzen tijd, uitgezonderd de polemische geschriften. Vóór alles dient de Latijnsche biographie zijns vaders genoemd te worden, vervolgens het reeds genoemde Bij belwerk, dat hij in het jaar 1617 te Heidelberg in folio-formaat uitgaf. Het is de vertaling van Luther met voortreffelijke verklaringen van den schrijver en eene woordelijke overzetting van alle plaatsen, die Luther niet juist heeft weergegeven. Dit werk was onder de Gereformeerden in Duitschland langen tijd zeer gewild, zooals de vele drukken bewijzen, die het beleefd heeft. In de Bazelsche uitgaven verscheen het met toevoegingen o. a. uit de kantteekeningeu van den Nederlandschen Statenbijbel. Ook te Marburg en te Frankfort werd het weder uitgegeven. De laatste uitgave was die van den Pruisischen hofprediker Herman Pförtner te Minden (1716). Ook door andere werken bevorderde Paul Tossanus de Bijbelstudie, o. a. door zijn „Syllabus dictionum hebraicarum quae universo sepher tehillim continentur" (Basil. 1615), alsmede door eenen index op het Latijnsche Bij belwerk van Tremellius en Junius. Ook zijn in 1624 te Hanau verschenen „Index locorum communium et propriorum nominum in totis Bibliis" is hieronder te rekenen. De klassieke philologie heeft hij bevorderd door zijne „Phraseologie Terentiana" (Oppenh. 1613). Het nageslacht is hem echter bijzonderen dank verschuldigd voor de uitgave van de voortreffelijke schriftelijke nalatenschap zijns vaders.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen