Dicaten dogmatiek. Locus de Deo - pagina 148

Locus DE Deo (Pars Prima).

130

mindere

of

mindere

der

ruigheid

van

snelheid

moet het verschil

rent,

maar wortelt ding

het

in

dit

licht

De

en dat ding.

en vloeit voort

in

Daarom

aanwezig.

zelf

Het

krijgt.

meerdere of

lichtstraal

constant hetzelfde

blijft

;

dus

het aantal der trillingen wel ontstaan door het onderscheid

in

de oppervlakte van

in

waardoor de

oppervlakte,

trilling

kleur

is

dus volstrekt

niet indiffe-

een wezenlijk verschil en onderscheid,

uit

toen van lieverlee de voorstelling van

is

de substantie gewijzigd.

Reeds de

de Middeleeuwen sprak men van zekere „qualitates occultae", die

in

hebben en die de

zou

substantie

Welke ze waren, kon men waren en het eigenlijke van

niet

het

wezenseigenschappen waren.

eigenlijke

zeggen

;

aanwezig

alleen wist men, dat ze

wezen uitmaakten,

wezen kenmerkten

het

en er zijn karakter aan leenden.

Het eerst tesius,

en

der

cogitatio.

pen

zij

Hij

Maar

Cogito, ergo sum. dat

was daartoe gekomen door

en

cogitatio

tot

hij

algemeen

In het

en die denkt,

dus de eerste begrip-

zijn

Onder deze twee begrippen worden

extensio.

Zoo komt

die der extensio

nl.

logische redeneering.

niet mijn geheel, alleen mijne ziel denkt,

een lichaam aan zich heeft.

gebracht.

opgenomen door Car-

concludeerde, dat er tweeërlei substantie was,

die

die

toen de kwestie van de substantie weer

is

de

stelling

Deus

:

alle

andere

cogitatio est.

sommige gereformeerde dogmatieken vindt men dezelfde uitdrukking en men bijv. ook, dat de engelen „eene denking" zijn. Dat wil dan zeggen

[In

leest

eene cogitatieve substantie, naar het systeem van Descartes.]

Spinoza

zag

tot

een

éene substantie,

slechts

Spinoza's

achtte

men met dualisme van

dat

nl.

„God", maar die twee eigen-

redeneering

niet

meer dan „een doekje voor het

bloeden", wijl dan toch het dualisme bleef, en vroeg daarom cogitatio en extensio

gemeen

kracht, en die openbaart zich

Kant kwam deze

bij

conclusie

opbouwen,

is

:

geest en stof

de extensieve en de cogitatieve qualitas.

bezit, nl.

Leibniz

in,

den samenhang van het geheel en concludeerde daarom

in

van

bestaan

schappen

spoedig

zeer

geen inzicht kreeg

zoowel

wat wij

:

kracht.

De

de cogitatio

in

nader onderzoek

Alles

niets

Antwoord

?

zijn

in

Wat

:

als in

wij

waarnemen en waaruit

Daarom onderscheidde

weten wij

over dat Fichte

uoC/uiuov te

dus

de extensio.

wij

onze begrippen

dan eene subiectieve operatie van den menschelijken geest,

waarnemen, en

het

laatste

is

„Kritik der reinen Vernunft" tot

waarbij alle waarborg ontbreekt, dat er eene adaequate, identieke

beantwoordt.

aan de

is

eenige substantie

het

hij

v;CjUiv:v,

volgens hem,

niets,

tusschen het

<pxtvó/név:u,

das

Ding an

zelfs

hebben wij ons van

und

für

realiteit

aan

het ding zooals sich.

Van dat

alle elocutie

onthouden.

oordeelde aldus: Kant spreekt van het

vsC/xevsv,

maar dat

is

een pas

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen