Over taalen vertaalwerk

door-, drs. K. F. de Bloois

Taalkundige situatie

Iedere stam heeft hier zijn oorspronkelijk woongebied (in het Engels spreekt men „reserves"). De kikuyu wonen ten noorden en noordoosten van Nairobi. De Luo (de stam van de vermoorde minister Tom Mboya) rond Kisumu aan het Victoria-meer, de Kalenjin ten noorden en zuid-westen van Eldoret; de Turkana in het noord-westen van Kenya tot aan de grens met Etiopië en de Sudan; de Lusyia en Bukusu ten westen van Eldoret.

Dit zijn een aantal voorbeelden die van belang zijn met het oog op de Reformed Church, wier leden veelal tot bovengenoemde stammen behoren. Iedere stam heeft zijn eigen taal. Het gebruik van de stamtalen moet niet onderschat worden. Mensen van een zelfde stam converseren gewoonlijk in hun stamtaal. Intellektuelen plegen zich daarnaast te bedienen van het Engels, dat nog steeds de officiële taal is.

Naast de stamtalen en het Engels is er een belangrijke verkeerstaal, het Swahili. Deze eeuwenoude taal ontstond toen Arabische handelaren zich vestigden langs de Oost Afrikaanse kust, en zich langzamerhand vermengden met de Afrikaanse bevolking. Zo ontstond het Swahili, een wezenlijke Bantu taal, maar sterk door het Arabisch beïnvloed. Al naar gelang de Arabieren het binnenland introkken op zoek naar ivoor en slaven verspreidde het Swahili zich landinwaarts tot aan Oost-Kongo. Vele mensen in Tanzania en Kenya bedienen zich van het Swahili in hun kommunikatie met niet-stamgenoten. In Tanzania is het Swahili zelfs nationale taal geworden. De huidige regering van Kenya wil dezelfde kant uit. Een groot deel van de bevolking is hier echter tegen gekant. Verschillende faktoren maken het bijna onmogelijk het Swahili tot nationale taal te verklaren.

In de omgeving van Eldoret speelt het Up-country dialect van het Swahili een belangrijke rol. Mensen van verschillende stammen ontmoeten elkaar hier op zoek naar werk op de vele uitgestrekte farms. Het Swahili — in tamelijk verminkte vorm — diende van begin af aan als kontakttaal.

Kortom de betekenis van het Swahili rondom Eldoret moeten we niet onderschatten. Om praktische en ekonomische redenen moeten we dan ook proberen in ons lektuiurwerk deze taal centraal te stellen. Vele mensen echter in de oorspronkelijke woongebieden spreken weinig of geen Swahili; het laatste kan gezegd worden van vele ouderen en de vrouwen.

Het zal dan ook duidelijk zijn dat — wil de kerk alle mensen bereiken — ook aandacht zal moeten worden geschonken aan een aantal stamtalen. In feite wordt er in de stamtalen niet veel meer dan de Bijbel, een liedboek en een kerkelijk leerboek aangetroffen.

Projekten

Vervolgens een overzicht van de lopende projekten in het kader van het taal-en vertaalwerk. Wat de verschillende talen betreft, we besteden momenteel aandacht aan het Swahili, Engels, Bukusu en Turkana.

Het belangrijkste projekt in het Swahili is de uitgave van een nieuw liedboek bevattende een aantal Psalmen en Schriftgezangen op louter Afrikaanse melodieën, die in de kerken gezongen kunnen worden met behulp van Afrikaanse muziekinstrumenten. In dit projekt worden we bijgestaan door een musicus uit Eldoret, dhr. Kenneth Owuor, die hier zeer populair is vanwege zijn grammofoonplaten met moderne geestelijke liederen. In Tanzania zoekt men het al lang in deze richting. In Kenya dat in alle opzichten — ook in de kerk — sterk westers beïnvloed is — werkt men nog veelal met vertalingen van Engelsen hymnen. Vooral de jeugd toont bijzonder veel belangstelling voor de ontwikkelingen in de kerkmuziek.

Een groot aantal leden van de Reformed Church heeft sinds een aantal jaren een eigen zendingsterrein in de omgeving van de stad bungoma, midden in het woongebied van de Bukusu. Vele mensen daar kunnen zich niet bedienen van het Swahili. Vandaar dat wij een studie maken van het Bukusu met het doel bij de vertaling van onderdelen van het dienstboek en de Katekisima te kunnen assisteren. In februari maakten we een begin met de vertaling.

Het Turkana vraagt eveneens onze aandacht. De sprekers van deze taal, een half-nomaden stam, wonen in het noordwesten van Kenya, ten westen van het grote Lake Rudolf. Sinds kort werkt onze kerk en zending in de omgeving van het plaatsje Lokichar. Het Swahili is nauwelijks doorgedrongen tot in deze uithoek van Kenya. De echtgenote van de zendingsarts Anderson van de Africa Inland Mission, 'n geloofszending, heeft een begin gemaakt met de vertaling van de Bijbel in het Turkana. Op advies van de Bijbelgenootschappen in Nairobi zullen we met haar kontakt opnemen en pogen in de toekomst samen te werken in vertaalprojekten. We hopen in maart een bezoek te brengen bij fam. Anderson om gedurende een aantal weken gezamenlijk aan de taal te werken.

Deze projekten vragen al onze tijd. Bovendien assisteren we daarnaast onze kollega Gideon Mungai in zijn nieuwe funktie als hoofd van de afdeling lektuurverspreiding, over zijn werk hopen we de volgende keer te schrijven.

Wellicht is het eveneens mogelijk één van bovengenoemde projekten uitvoeriger onder de loep te nemen.

Persoonlijk

Het werk in de RCEA bevalt ons uitstekend. Natuurlijk zijn er de fijne en minder fijne dingen, maar zijn die niet overal?

Mijn vrouw en Prans-André varen eveneens wel. In de eerste plaats heeft mijn vrouw haar dagelijkse bezigheden. Bovendien werkt ze op bescheiden wijze mee in het vrouwenwerk en helpt ze mij op het bureau waar dat mogelijk is.

Frans-André — nu een half jaar oud — neemt bijna dagelijks in omvang toe. Hij ligt een groot deel van de tijd in de wagen. te zonnen. Het is een vrolijk jong en we genieten bijzonder van hem.

Tenslotte verzoeken wij U het werk van kerk en zending in het kader van de Reformed Church in Uw voorbeden te gedenken. God geve deze jonge kerk een lichtend licht en een zoutend zout te zijn in de wereld waarin zij staat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen