Eenheid in Christus - Eén van denken, één van gevoelen

Tijdens het gesprek over binnenkerkelijke eenheid op de synode werd op een gegeven moment het volgende naar voren gebracht: als – bijvoorbeeld op een classisvergadering – de geloofsbrieven van elkaar geaccepteerd worden, is daarmee toch duidelijk dat we op hetzelfde fundament staan. Die geloofsbrieven zeggen immers dat we hetzelfde onderschrijven. En op zich is dat helemaal waar. Op die geloofsbrieven staat expliciet dat we staan op het fundament van “Gods Woord, aangenomen Formulieren van Enigheid, Dordtse kerkorde en verdere Synodale bepalingen (!) van onze Kerken” en dat we dienovereenkomstig willen besluiten.

Toch stel ik hierbij een vraag. Wat nu als je tegelijk van elkaar, niet alleen maar vermoedt, maar ook weet, dat je over tal van zaken, zaken die altijd als fundamenteel werden gezien, verschillend denkt? Te denken valt aan onderwerpen als: visie op het verbond (m.n. als het gaat over de doop), kinderen aan het avondmaal, binding aan de belijdenis, bereidheid om het ondertekeningsformulier te ondertekenen, visie op ongehuwd samenwonen, visie op homoseksuele praxis, en visie op vrouw en ambt en soms ook over het bestaan van de hel.

En daar komt dan bij dat er niet alleen de constatering is dat er over genoemde onderwerpen verschillend gedácht wordt, maar ook dat er geen bereidheid meer is om daarover samen te spreken via de kerkelijke weg.

Dit komt ook aan het licht bij het afleggen van kerkvisitatie. Als (delen van) het bovenstaande aan de orde gesteld wordt (worden), blokkeert het gesprek nogal eens.

Een bijkomende zaak bij deze dingen die mij hoe langer hoe meer met zorg vervult, is de manier waarop de samenwerking met GKV en NGK zich ontwikkelt. Voor alle helderheid: de samenwerking is iets wat door achtereenvolgende synodes voluit gestimuleerd en gefaciliteerd is. Ik zeg hier dan ook niets over die samenwerking op zich. Maar wij kunnen allemaal met eigen ogen constateren dat genoemde kerken op meerdere terreinen hun eigen koers varen. En natuurlijk, wie zou hen het recht daartoe willen ontzeggen? Maar het gebeurt wel in een situatie van een zich uitbreidende samenwerking met CGK-gemeenten. Dit zorgt ervoor dat de CGK via een oneigenlijke route geconfronteerd wordt met fundamentele veranderingen op belangrijke onderdelen, zonder dat daar in gezamenlijkheid via de kerkelijke weg binnen het eigen kerkverband over gesproken is en toestemming voor ontvangen is.

Ik zie dit alles als een heel zorgelijke ontwikkeling die in strijd is met art. 31 van de Dordtse kerkorde. Waarom noem ik in dit verband nu art. 31? Mijn antwoord is: omdat in art. 31 het hart van de kerkorde klopt. Art. 31 stelt ons de juiste norm: “Gods Woord is de beslissende instantie, en alle menselijke beslissingen en overwegingen in de kerk die daarvan afwijken, hebben daarvoor te wijken. Want Christus regeert Zijn kerk.”1

Een bekende uitspraak is – en hij wordt zelfs bij de constatering van alles wat ik hierboven opsomde aan zorgelijke verschillen nogal eens vrijmoedig gebezigd –: ‘Eenheid is toch gegeven in Christus!’. Wel, ik onderschrijf dat uiteraard. Alleen, ik stel daarbij wel de vraag: wat houdt die eenheid in Christus dan in? Betekent eenheid in Christus ook niet dat je je samen voegt onder het gezag van Christus? Hij is toch de enige Bisschop en de Koning van de Kerk?

Het is toch ook in dat kader dat Paulus in 1 Korinthe 1: 9-13 oproept om hecht aaneengesmeed en één van denken en één van gevoelen te zijn. Om er meer nadruk aan te geven verwoordt Paulus zijn vermaning in vijf (inhoudelijk in dezelfde richting wijzende) punten: 1. Eensgezind in het spreken. 2. Geen scheuringen. 3. Hecht aaneengesmeed. 4. Eén van denken. 5. Eén van gevoelen.

Het resultaat van het ‘niet meer eensgezind spreken’ (niet meer ‘hetzelfde zeggen’ = belijden!) is dat er sprake is van ‘schismata’ (scheuringen/meningsverschillen) en dat er verdeeldheid komt (vgl. 1 Kor. 11: 18). En om dit dan te voorkomen, roept Paulus ertoe op om één van denken en één van gevoelen te zijn. De oproep tot eensgezindheid (vgl. Rom. 15: 5; Fil. 1: 27; Fil. 2: 2,3) is gebaseerd op het feit, dat de gelovigen samen het ene lichaam van Christus vormen (1 Kor. 12: 12) en allen met de ene Heilige Geest zijn vervuld (1 Kor. 12: 13).

Eenheid in Christus houdt dan toch ook in dat je Christus gehoorzaamt? Christus Die het heil voor de gemeente verdiend heeft, vraagt van die gemeente toch ook duidelijk gehoorzaamheid en navolging? En wat die gehoorzaamheid aan en navolging van Christus inhoudt, dan ontlenen we toch aan de Schrift? Die Schrift die we gezamenlijk lezen, waar we een gezamenlijke hermeneutiek bij hanteren (‘één van denken en gevoelen’), die we ook gezamenlijk uitleggen (‘één van denken en gevoelen’) en waar we ons ook gezamenlijk aan houden (één van denken en gevoelen). Er is ons veel, zo niet alles gelegen aan het gehoorzaam gaan van de weg achter Christus aan. Als we beginnen dat niet te doen, dan vrees ik dat er over niet al te lange tijd nog fundamentelere zaken op de tocht komen te staan. Laten we alstublieft niet zo hoogmoedig zijn door te denken dat óns dat als ‘nazaten van de Afscheiding’ niet kan overkomen (zoals ik iemand in mijn jeugdjaren een keer stellig hoorde beweren).

Bij dit alles is de weg die onze kerken altijd gegaan zijn de volgende. En dat zie ik als heel fundamenteel. Wat we ooit gezamenlijk hebben vastgesteld t.a.v. wat volgens ons de weg is die Christus ons wijst op velerlei terrein, daar conformeren we ons aan. En als het soms zo is dat er hier en daar twijfels rijzen en/of andere inzichten ontstaan, dan stellen we die via de kerkelijke weg aan de orde. En als via die kerkelijke weg die andere gezichtspunten als waardevol en als juist worden gezien – en dat is niet en nooit onmogelijk (!) – dan besluiten we gezamenlijk tot een andere lijn. Ook dat is nu juist in art. 31 K.O. geregeld! “Artikel 31 erkent de feilbaarheid van de beslissingen in de kerk.”1 Maar zolang we in meerderheid niet inzien dat het tot een andere lijn dient te komen, houden we ons – ook al lijd je daar persoonlijk pijn bij – aan dat wat we gezamenlijk vonden en vinden. Daar hebben wij allen voor Gods aangezicht onze handtekening onder gezet! En zegt de Heere Jezus Zelf niet: “Laat uw woord ja echter ja zijn.” (Matth. 5: 37, zie ook Jak. 5: 12).

Als die regel in onze kerken niet meer werkt, niet meer gerespecteerd wordt, dan is de basis waarop we kerk zijn naar mijn idee weggeslagen. Dan is het onderlinge vertrouwen weg. En dan valt te vrezen dat de boel breekt. En die werkelijkheid zijn we, vrees ik, heel dicht genaderd. En als dat zou gebeuren dan zijn de gevolgen ervan niet te overzien.

Het is m.i. vijf voor twaalf. Wat de oplossing is weet ik niet. Of eigenlijk, ik weet het ook wel, maar ik vraag me af of er nog de bereidheid is om die oplossing als de oplossing te zien. Er is maar één weg, en dat is dat we ons dienen te conformeren aan art. 31 K.O., waarin, nogmaals, het hart van de Dordtse kerkorde klopt. Als dat niet gebeurt, dan heb je geen basis meer.

Als we ons wel conformeren aan art. 31 K.O., is het wel zo dat grote voorzichtigheid, beter: een geestelijke houding gewenst is, vooral ook wel op de bredere kerkelijke vergaderingen. Ik haal een zin aan van prof. Selderhuis: “De kerk is geen club waar wij onze experimenten op loslaten en ook niet een kluis waarin wij onze tradities bewaren, maar het is het lichaam van Christus.” Alle ‘groepen’ (vergeef me het woord) in de kerk dienen bij alles waar ze voor staan, zich terdege af te vragen of dat wat ze willen veranderen of dat was ze willen bevriezen wel werkelijk met Gods Woord in de hand te verdedigen is.

Persoonlijk zou ik, als werkelijk geconstateerd moet worden dat er geen basis meer is voor het bestaan van de Christelijke Gereformeerde Kerken, dit als een groot verlies zien. Binnen het palet van kerken dat bestaat, neemt de CGK m.i. een plek in die heel waardevol is. Dit zie ik zelf niet als een kerkistische opmerking. Integendeel. We hebben als CGK nooit de positie van enig ware kerk geclaimd. We hebben geen eigen christelijkgereformeerde theologie of zo. We zijn een ‘christelijke’, nader bepaald ‘gereformeerde’ kerk.2 Het gaat om twee bijvoeglijke naamwoorden bij het woord ‘kerk’. Heel veelzeggend! En als we aan dat gereformeerde, en daarmee aan het christelijke gaan tornen, dan is dat een zeer zorgelijke ontwikkeling.

We leven in een synodejaar. Wat zal het ons brengen? Ik zie het met zorg tegemoet. Welk gezag dichten we de synode nog toe? Welk gezag hééft de synode nog? Ik denk dat het passend is om ons eerst diep te verootmoedigen, en daarna gelovig, geestelijk en vastberaden, met in achtneming van art. 31 K.O., aan het werk te gaan.

Ds. Sok is predikant in Opperdoes.

1 Korinthe 1: 9-13

9 God is getrouw, door Wie u geroepen bent tot de gemeenschap van Zijn Zoon Jezus Christus, onze Heere.

Verdeeldheid in de gemeente

10 Maar ik roep u ertoe op, broeders, door de Naam van onze Heere Jezus Christus, dat u allen eensgezind bent in uw spreken, en dat er onder u geen scheuringen zijn, maar dat u hecht aaneengesmeed bent, één van denken en één van gevoelen. 11 Want mij is over u bekendgemaakt, mijn broeders, door de huisgenoten van Chloë, dat er ruzies onder u zijn. 12 Ik bedoel dit, dat ieder van u zegt: Ik ben van Paulus, ík van Apollos, ík van Kefas, en ík van Christus. 13 Is Christus verdeeld? Is Paulus soms voor u gekruisigd? Of bent u in de naam van Paulus gedoopt?

1 Mr. dr. P.T. Pel, ‘In artikel 31 klopt het hart van de Dordtse kerkorde’, Nederlands Dagblad, zaterdag 17 november 2018, Forum blz. 25.

1 Idem, P.T. Pel.

2 J.H. Velema, Levend Lidmaat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen