De Beginselen der Staatkundig Gereformeerde Partij

Voor Studie en Leidraad

Haar program.

IV.

Het heeft de oprichters van de S.G.P. en de samenstellers van het Staatkundig Gereformeerd Program, van meet af helder en klaar voor ogen gestaan van hoe grote betekenis en van welk een ongemene nuttigheid het was, dat de. beginselen dier partij tot meerdere erkenning in den lande zouden komen.

Zich er ten volle van bewust en er grondig van overtuigd, dat deze beginselen geheel uit Gods eeuwig blijvend Woord geput en daarmede deswege volkomen in overeenstemming waren, hebben zij de bekendmaking en verbreiding daarvan zich ten doel gesteld. En dit niet als iets, dat wel zeer gewenst was, maar dat, nu ja, dan toch niet op de voorgrond behoefde gesteld te worden, dat wel geboden was, maar dat toch slechts iets v/as, waarmede het zo nauw niet behoefde genomen te worden.

Neen, neen, vooral niet in die zin en geest hebben de oprichters van de S.G.P. en de samenstellers van het Staatkundig Gereformeerd Program gedacht en gehandeld, als ware de bekendmaking en erkenning van de S.G.P. maar een nietige bijzaak, een futiele beuzelarij.

Van stonde aan zijn zij er van doordrongen geweest hoe noodzakelijk het was, dat bij de schromelijke onkunde van het geopenbaarde Woord van de levende God en van de daarop op het staatkundig terrein gegronde beginselen meer bekendheid en erkenning onder ons-in velerlei opzicht so onkundig en diep gezonken volk zouden verwerven.

Daarom hebben zij niet op de laatste of in een minder in het oog springende plaats of in een hoek, v/aar dat minder de aandacht zou trekken, hun besliste overtuiging uitgesproken, dat het dure plicht was om de beginselen der S.G.P., dewijl zij het zo waard zijn, onder ons volk met behulp van allerlei gesorloofde middelen meer bekendheid en erkenning te doen verwerven. Jlet spreekwoord luidt toch niet ten onrechte: „Onbekend maakt onbemind".

Zo ook waren de Gereformeerden in de dagen, dat de brandstapels nog tegen hen rookten en de schavotten nog van het bloed hunner mede-getuigen dropen er op uit om door het verspreiden van vlugschriften en aiie andere mogelijke lectuur de Reformatie meer ingang bij de medeburgers van hun stad of dorp te doen vinden.

De geschiedschrijver Prof. Blok en ook andere historici gewagen er in hun geschriften van, dat soms in een enkele nacht een stad als overgoten werd met reformatorische lectuur. Dezen leren ons tevens, dat vele Gereformeerden destijds met gevaar van eigen leven tegen de plakkaten der Inquisitie van Rome in, waarin zij met verbanning uit de stad, met verbeurdverklaring hunner goedelen, met allerlei soort van straffen tot met de doodstraf toe, bedreigd werden, als zij zich ophielden of inlieten met het verspreiden van de door de Inquisitie veroordeelde ketterse geschriften, niet gelaten hebben bij nacht en ontij desondanks deze geschriften te verspreiden. Menige gewone burger had er destijds zijn nachtrust gaarne voor over. Ook waren het marskramers, schippers, en allerlei rondreizende lieden en ook wel predikanten, die in het een of andere gewaad verkleed, benevens door prediking ook door verbreiding van gereformeerde lectuur het reformatorisch beginsel bij het volk bekendheid en ingang zochten te verwerven.

De oude Gereformeerden begrepen zeer wel van hoe groot nut en betekenis het voor de zaak der Reformatie was, dat het volk meer bekendheid met haar gezegende leer verkreeg. - ^

W êlSe inspanning hebben dezen zich daarvoor al niet willen getroosten! Welke arbeid hebben dezen daar niet voor verricht! Welk een tijd en moeite hebben dezen daaraan niet willen besteden. Welke gevaren hebben dezen daarvoor niet willen trotseren ! Welke offers, soms zeer zware offers, die van goed en bloed, hebben dezen er al niet voor willen brengen!

En dit niet uit een zekere soort van werkheiligheid. Neen, neen, de godvruchtigen onder hen hadden een gruwelijke, gegronde afkeer van Rome's werkheiligheid. En dit verspreiden der lectuur hebben zij al evenmin gedaan, omdat zij in de waan verkeerden, dat zij daardoor ook maar enig mens zouden kunnen bekeren of zelfs maar iemand ter wereld van de waarheid en het goede recht van de leringen der Reformatie zouden kunnen overtuigen en evenmin, omdat zij zich inbeeldden, dat zij daannede iets bij God verdienden. Dat wijzen hun nagelaten geschriften, welke wij thans als overjarig koren, als een waar geschenk Gods nog mogen bezitten, wel geheel overtuigend voor een ieder uit.

Zij deden zulks ook allerminst om loon. Wat was hun loon toch menigwerf anders dan een harde straf hen door Rome's inquisitie opgelegd? Hebben velen hunner niet meermalen als de verdenking van de mannen der Inquisitie op hen gevallen was, als het ware hals over kop met ach- ferlating van schier al wat zij bezaten, de plaats hunner inwoning moeten verlaten om althans zo hun leven nog' te redden ? Nog niet lang geleden kwam ons, lezende over de opkomst der Hervorming in Groningen, een lange lijst van burgers van die stad, een lijst met de namen van edelen en geringen, rijken en armen, die bij de komst van Alva uitgeweken waren r.aar Emden, de herberg van Gods volk, zoals die stad in Oost-Friesland in die dagen genoemd werd, onder de ogen.

Neen, om loon hebben de Gereformeerden zich eertijds niet beijverd om de beginselen der Reformatie onverpoosd te verbreiden. Wat loon stond hen daarvoor anders te wachten dan rad of galg, brandstapel of schavot, verdrinking of zelfs levend begraven worden? Dan verbanning of verbeurdverklaring der goederen, dan gevangenis of stokslagen of foltermgen van een foltertuig, zoals er eertijds ook een vreselijk foltertuig op de Grote Markt te Groningen gestaan heeft.

Zij hebben de Reformatie voorgestaan en haar beginselen verbreid uit liefde of uit verstandelijke overtuiging, dat zij de waarheid Gods behelsden, er van overtuigd, dat deze het waard waren om verbreid te worden en daarvoor zelfs te lijden, met allerlei vreselijke straffen gestraft te worden, ja, desnoods te sterven.

In het besef, dat de beginselen der Staatkundig Gereformeerde Partij het waard waren, dat zij onder ons volk meer bekendheid bekwamen en dat zulks ook met het oog op de huidige zeer droeve geestesgesteldheid van ons volk dringend noodzakelijk v.'as, dat zij daaronder meer bekendheid en erkenning verwierven, hebben de oprichters der S.G.P. en de samenstellers van haar Program in artikel twee uitgesproken, dat de S.G.P. zich ten doel stelt de beginselen van Gods Woord op Staatkundig terrain tot meerdere erkenning te brengen in den lande".

Amper was artikel één, waarin beleden wordt, dat de Staatkundig Gereformeerde Partij de regering van het volk geheel op de grondslag van de in de Heilige Schrift geopenbaarde ordening voorstaat, te boek gesteld, of de vervaardigers van het Program stelden in artikel twee, dat het bestaan van de S.G.P. ten doel had de beginselen van Gods Woord op Staatkundig terrein tot meerdere erkenning in den lande te brengen. Zozeer waren ook dezen overtuigd van de_dure plicht en de hoge noodzaak om meer bekendheid.met de beginselen der S.G.P. en alzo ook meerdere erkenning van deze onder ons volk te brengen.

En dat het de oprichters daarmede volle ernst Was, hebben zij van het eerste ogenblik der oprichting met sprekende daden bewezen. De oprichters en stichters van de S.G.P. behoorden toch allen of vrijwel allen tot de Gereformeerde Gemeenten. Zij hebben echter niet verkozen binnen hun beperkte kring te blijven. Van meet af hebben zij door bekendheid aan het bestaan van de S.G.P. en van haar beginselen in wijdere kring te geven de S.G.P. en voornamelijk de door haar beleden beginselen tot meerdere erkenning in den lande zoeken te brengen. Zij wendden zich-daartoe tot degenen, die, ofschoon zij leden van andere kerkformaties waren, met hen op staatkundig terretn van enerlei gezindheid waren en evenals zij op staatkundig terrein het aloude beginsel der vaderen waren toegedaan. Zo is de Staatkundig-Gereformeerde Partij als een inter-kerkelijke partij ontstaan, welke onder het vaandel der vaderen optrekkend met dezen , het ongewijzigde, onverminkte artikel 36 der aloude Nederlandse Geloofsbelijdenis belijdt en voorstaat.

Dat in Art. 2 van het Program der S.G.P. direct na de woorden: „De S.G.P. stelt zich ten doel de beginselen van Gods Woord op Staatkundig terrein tot meerdere erkenning te brengen in den lande" de navolgende woorden te lezen staan, namelijk deze: „Haar streven is niet zozeer gericht op een meerderheid van kiezers alswel op de handhaving en doorwerking van de beginselen, door haar beleden, waarvan haar Program een korte samenvatting vormt" stoot hetgeen wij betoogd hebben allerminst omver, doch bevestigt het. Het artikel 2 in zijn geheel samengenomen zegt onsi dat in de S.G.P. het beleden beginsel volledige zeggingschap moet hebben en houden en het doel der S.G.P. is deze tot meerdere erkenning te brengen, en dat dit het doel en streven der S.G.P. bovenal moet zijn en blijven en niet zozeer gericht dient te zijn op een meerderheid der kiezers.

Deze keer zullen wij het hierbij moeten laten, opdat ons artikel niet al te lang zal worden. Dit is ook niet erg, dewijl het in ons voornemen ligt in één of meer artikels heel het tweede artikel van het Program der S.G.P., zowel de eerste als de tweede zinsnede daarvan, nog nader te bespreken.

Dit artikel besluiten wij met de wens uit te spreken, dat er onder de S.G.P.-ers en hun vrienden iets van dat geloof, van die liefde, van die brandende ijver en van die bereidvaardigheid en offervaardigheid moge aiangetroffen worden, welke de arbeid en inspanning onzer Gereformeerde voorvaderen zelfs in de hitte der vervolging bij de verbreiding van de beginselen der Reformatie zo zeer gekenmerkt heeft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen