De uitslag van de Staten-verkiezingen

Daarover schrijvende bepalen wij ons het eerst tot een beschouwing over het algemene beeld, dat deze verkiezingen ons bieden, om daarna meer in het bijzonder de uitslag betreffende de S.G.P. te bespreken. Het is een verblijdend verschijnsel, dat de communisten een geduchte nederlaag geleden hebben. Zij verloren bijna de helft van het aantal zetels, dat zij in de oude Staten bezetten. Het aantal hunner zetels liep over al de provincies genomen, maar eens eventjes van 56 op 31 terug. Zelfs in vergelijking met de Tweede Kamerverkiezing van 1948 zijn zij nog flink achteruit gelopen. Hun landelijke percentage daalde in vergelijking met die verkiezing van 7, 74 op 6, 79. Met dat al werden op hunne lijsten toch nog 329, 365 stemmen uitgebracht, hetgeen nog immer geen gering aantal stemmen is, al is het dan tegen de 583.096 stemmen van 1946 en die van 382.001 van 1948 een sterke achteruitgang.

Van die achteruitgang heeft de Partij van de Arbeid ongetwijfeld sterk geprofiteerd. Hetgeen het verlies, dat zij aan stemmenaantal deels aan de Partij voor Vrijheid en Democratie, deels aan de Christelijk-Historische Unie geleden heeft, een he stuk vergoed heeft. Daardoor is haa achteruitgang, vergeleken bij de cij fers van de Kamerverkiezing vai 1948 met die van nu tot ongeveei 20.000 stemmen beperkt gebleven ei heeft zij van de 157 zetels, welke i. in de oude Staten bezat, er slecht één verloren en daalde haar percei tage van 1946 slechts van 25, 8 t« 25, 7. Desniettemin zag zij nog de millioen stemmen op haar lijstei uitgebracht. Hun stemmenaantal bc droeg zelfs nog 1.243.654.

Zoals reeds even te voren opgemerk heeft de Partij van de Arbeid zow« aan de V.V.D. als aan de G.H.U. op nieuw stemmen verloren. Ook dez verkiezing heeft weder uitgewezei dat er van de links georiënteerd kiezers van de Partij van de Arbei nog steeds naar de V.V.D. overgaai en van de rechts georiënteerde naa de G.H.U. Dit blijkt wel uit de voor uitgang, die beide partijen bij de! laatste verkiezing hebben kunnen b< halen. De G.H.U. wel het meest. Zi zag het aantal harer Statenleden vai 62 tot 70 stijgen en haar percenta» klom van 9, 07 in 1946 en 9, 02 in 19* tot 10, 5. Haar stemmenaantal stee in gelyke mate daarmede van 452, 30' n 1946 en 453.226 in 1948 tot , o7.176 in 1950. De V.V.D. zag het ^„tai harer zetels in de Staten nog ^ sterkere mate dan de C.H.U. verneerderen en wel met 12, waardoor iet van 37 op 49 kwam. Ook steeg ^^ar stemmenaantal in vergelijking „et 1946 geducht. Het bedroeg toen 197.524 tegen thans 411.936. Haar vooruitgang is echter, gelet op het lantal stemmen, dat bij de Tweede kamerverkiezing, dat toen 391.925 , edroeg, op hare lijsten werd uitge- , racht bij lange na niet zo groot als lat van de Christelijk-Histor^ischen , a de Tweede Kamerverkiezing.

j^^^. (jg Anti-revolutionnaire jmrtij ^g^j-eft, deze is in vergelijking met [g statenverkiezing van 1946 wel ets in stemmen vooruitgegaan, na- „elijk circa 9000 stemmen, maar in vergelijking met de verkiezing voor jg Tweede Kamer van 1948 sterk achteruitgegaan. Zij behaalde toch ; 5i.612 stemmen in 1948 en nu 599 o38, en verloor alzo in twee jaren .jj^g ruim 50.000 stemmen. Wat ifoorwaar geen gering verlies is. ^jgjj schrijft dat verlies in de Anti- -evolutionnaire pers wel voor een , j.oot deel toe aan het deelnemen van [^^ Gererformeerd Politiek Verbond jg partij voor ver en verreweg het ^rootste deel bestaande uit leden van jg Gereformeerde Kerken, onderhoujg^^g artikel 31 der Dordtse Kerken- ^^^^^ ^ ^^aar daarmede is toch gelijk ^jg ^.R. pers zelf wel erkent het verlies van ruim 50.000 niet geheel verj^j^ard. Het aantal stemmen immers, ^^^ ^p de lijsten van het Gereformeerde Politiek Verbond werd uitygbracht, bedroeg over 't gehele land 28.721, waarvan in de Provincie Grotjingen, waar het Verbond een zetel behaalde, 7, 621. Er Kgt dus ook nog ^^^g] ggjj andere reden of meerdere redenen voor het door de A.R. gele- (jgj^ verlies.

Niettegenstaande dit verlies verloor de Anti-revolutionnaire partij over het gehele land genomen slechts één zetel. Het aantal harer zetels liep van 78 op 77 terug.

De Katholieke Volkspartij won een zetel en bracht het aantal harer Statenzetels van 188 op 189, terwijl er op hare lijsten werden uitgebracht in 1946 1.468.647, in 1948 1.531.154 en 1950 1.529.433 stemmen, in percenten uitgedrukt 31.4 in 1946, 31.0 in 1948 en 31.6 in 1950. De K.V.P., die van de heer Welter, verkreeg met 15.281 stemmen een zetel in de Stal^" van Zuid-Holland, o°^ts bekwam de Middenstandspartij twee zetels, één in de Staten van ^^ provincie Zeeland en een in die van Noord-Brabant.

Ten aanzien van de S.G.P. hebben de Statenverkiezingen een bevredigend, zelfs zeer bevredigend verloop gehad, Het is stellig voor een kleine partij als de S.G.P. geen geringe zaak, als zij mag zien, dat haar stemmenaantal in vier jaren tijds met circa 10.000 stemmen is toegenomen. En dit toch is het geval. Bedroeg haar stemmenaantal in 1946, bij de toenmaals gehouden Statenverkiezing, 100.916 stemmen, thans is dit geklommen tot 110.143. Deze stijging heeft te meer betekenis, als wij bedenken, dat in drie provincies geen lijsten door haar zijn ingediend en wel in de provincies Groningen, Drenthe en Limburg en dat er bovendien nog drie provincies waren, waarin wel 'n lijst werd ingediend, maar waarvan te voren vaststond, dat op de in die provincies ingediende lijsten geen zetel zou worden toegekend. Dit was het geval met de provincies Noord-Holland, Noord-Brabant en Friesland, zodat er dus feitelijk van de elf provincies maar vijf overbleven, waarin de S.G.P. lijsten ingediend had, waarvan zij verwachten mocht dat daarop een of meer van de door haar gestelde candidaten verkozen zou worden. Deze uitslag geeft een goede hoop voor de toekomst. In het bijzonder voor de Tweede Kamerverkiezing van 1952. Hoe zeer zou het te wensen zijn, indien de S.G.P. dan met drie afgevaardigden in de Kamer zou kunnen terugkeren. De werkzaamheden welke de Kamerleden te verrichten hebben zijn toch in 25 jaar ontzaggelijk toegenomen en nemen met het jaar nog toe. De andere partijen kunnen deze werkzaamheden over een vrij groot aantal leden verdelen, zoals bijvoorbeeld de rooms-katholieke fractie, welke uit 31 leden bestaat, of de Anti-Revolutionaire fractie, die uit 13 Kamerleden bestaat, maar de twee S.G.P.-Kamerleden staan alleen voor al dat werk. Over het algemeen slaat men het werk, dat de Kamerleden, vooral van een kleine fractie als de S.G.P., te verrichten hebben, veel te laag aan. Had men daar meer kennis van, dan zou men zeer wel kunnen begrijpen hoe zeer gewenst 't is, dat de Kamerfractie van de S.G.P. althans met een lid vermeerderd wordt. Het zou inderdaad, van welke kant bezien ook, van grote betekenis zijn, indien zulks in 1952 mocht gebeuren, Hoe het in deze ook moge gaan — wij hebben immer in deze wel terdege te bedenken, dat de toekomst niet in des mensen hand, maar in die van God de Heere ligt — de uitslag van deze Statenverkiezing is voor de S.G.P. alleszins heugelijk:

In alle gewesten, behalve Noord-Holland, ging zij in stemmenaantal vooruit, in sommige zelfs zeer beduidend: In geen enkel gewest verloor zij een zetel: Integendeel, zij mocht er in Gelderland zelfs een zetel bij krijgen, zodat het aantal harer zetels in de onderscheidene Staten van 10 tot 11 steeg: Jammer genoeg, is door de hoogst willekeurige wijze, waarop de verkiezing van de Eerste Kamerleden geschiedt, die stijging — buitengewone omstandigheden geheel buiten beschouwing gelaten, namelijk dat één der andere partijen op de candidaten van de S.G.P. voor de Eerste Kamer zou stemmen, hetgeen allerminst te verwachten is — niet genoegzaam om de S.G.P. een enkele zetel in de Eerste Kamer te bezorgen: Dit doet, hoe jammer ook, niet te kort aan de verblijdende uitslag:

Gaan wij de provincies nu afzonderlijk bespreken, dan vangen wij met een bespreking over Zuid-Holland aan: Van al de provincies is zij de enige, waarin de S.G.P. meer stemmen verwierf bij deze laatste verkiezing dan bij de Tweede Kamerverkiezing van 1948: Zij bekwam thans in dit gewest 50, 991 stemmen, tegen 46, 580 in 1948: Het is een typisch verschijnsel, dat zich in de loop der jaren in deze provincie bij herhaling heeft voorgedaan, dat de S.G.P. bij de Statenverkiezingen met een groter aantal stemmen uit de stembus kwam dan bij de Kamerverkiezingen. Zo ook was haar stemmenaantal bij de Statenverkiezing van 1946 dat 47, 453 bedroeg, hoger dan dat van de Tweede Kamerverkiezing van 1948. Dit verschijnsel valt al zeer moeilijk te verklaren, te meer, dewijl de lijsaanvoerder aldaar dezelfde persoon was. Het toont ons echter wel, dat er nog een betrekkelijk groot aantal kiezers is, dat gemakkelijk bij het uitbrengen van hun stem van keuze verwisselt.

nu eens op de S.G.P. hun stem uitbrengt en dan weer niet. Dit verder buiten bespreking latende, constateren wij, dat er in Zuid-Holland een aanmerkelijke stijging heeft plaats gevonden. In vier jaren tijds is de S.G.P. daar met ruim 3, 500 stemmen vooruitgegaan. In procenten uitgedrukt verkreeg zij in Zuid-Holland in 1946 4, 1 pet., in 1948 3, 9 pet. en in 1950 4, 3 pet. Tot die stijging hebben al de kiesdistricten bijgedragen. In Rotterdam kwam de S.G.P. van 8, 262 in 1946 en 7, 596 in 1948 in 1950 op 8, 339 stemmen; in procenten uitgedrukt was de verhouding aldaar in 1946 2, 46, in 1948 2, 23 en in 1950 2, 42 pet. In Den Haag verwierf de S.G.P. nu 3, 576; in 1948 2, 778 en in 1946 3, 344 stemmen, procentsgewijze in 1946 1, 26, in 1948 0, 98 en in 1950 1, 23 pet. In de kieskring Leiden nu 2, 744 en in 1946 2, 446, in procenten uitgedrukt 2, 4 tegen 2, 2; in de kieskring Gouda nu 10, 486 tegen 9, 604 in 1946, procentsgewijze 7, 8 tegen 7, 3. De kieskringen Leiden en Gouda vormen samen het district Leiden, waar in 1948 bij de Tweede Kamerverkiezing 11, 816 stemmen op de S.G.P. werden uitgebracht, tegen nu 13, 230. In de kieskring Delft verkreeg de S.G.P. nu 4, 555 tegen 4, 160 in 1946, in procenten uitgedrukt nu 3, 2 tegen 3, 1; in de kieskring Dordrecht 10, 248 tegen 9, 331 in 1946 en in procenten 11, 0 tegen 10, 0; in de kieskring Ridderkerk nu 11, 043 tegen 10, 306 in 1946, in procenten 14, 1 tegen 13, 2. De kieskringen Delft, Dordrecht en Ridderkerk maken bij de Tweede Kamerverkiezingen samen, het kiesdistrict Dordrecht uit, waarin in 1948 op de S.G.P. 24, 376 stemmen werden uitgebracht tegen nu 25, 846. Boekte de S.G.P. in Zuid-Holland 'n aanzienlijke vooruitgang, in Zeeland was dat ook alzo, ofschoon in veel geringere mate. In dit gewest bleef het stemmenaantal van de S.G.P. beneden dat van de Tweede Kamerverkiezing van 1948. Toen werden er 14, 195 stemmen op de S.G.P. uitgebracht tegen nu 12, 922, in 1946 12, 759; in procenten nu 9, 4, in 1948 9, 9 en in 1946 9, 6. In de kieskring Goes behaalde de S.G.P. 3560 stemmen, in 1948 12, 1 pet, in 1946 11, 2 pet. en nu 11, 6 pet. In de kieskring Hulst 1281 stemmen; in 1948 4, 3 pet, in 1946 3, 9 en nu 4, 4 pet. In de kieskring Middelburg verkreeg zij nu 2072 stemmen, in 1948 11 pet, in 1946 10, 8 pet. en nu 11 pet. In de kieskring Sluis werden op de S.G.P. nu 203 stemmen uitgebracht, dat is 1, 8 in 1948, in 1946 1, 4 en nu 1, 5 pet; in de kieskring Tholen 3632, in 1948 31, 4 pet, in 1946 29, 9 en nu 28, 5 pet; in de kieskring Vlissingen 992 stemmen, in 1948 5, 1 pet., in 1946 6, 2 en nu 5, 2 pet; in de kieskring Zierikzee 1182 stemmen, in 1948 9, 4 pet., in 1946 9, 1 en nu 9, 03 pet.

In Gelderland, waarin het aantal stemmen, dat op de S.G.P. werd uitgebracht, bij de Statenverkiezing in vergelijking met de Tweede Kamerverkiezing altijd verre ten achter bleef, is daarin bij deze Statenverkiezing, waarbij zoals even te voren reeds is opgemerkt, de S.G.P. een zetel meer verkreeg, een gunstige wending gekomen. Haar stemmenaantal bedroeg in heel Gelderland nu 20, 331 tegen 22, 762 stemmen bij de Tweede Kamerverkiezing in 1948, terwijl bij de Statenverkiezing van 1946 dit 14, 651 was. Hierbij laten wij nu het stemmenaantal in de onderscheidene kiesdistricten volgen, waarbij wij de procenten afdrukken en wel in de volgorde van de jaren 1950, 1946 en 1948. In de kieskring Aalten werden dan op de S.G.P. uitgebracht 357 stemmen, procentsgewijze 0, 7, 0, 6, 0, 8; in de kieskring Arnhem 302 stemmen, procentsgewyze 0, 4, 0, 4, 0, 5; in de kieskring Ede 5, 422 stemmen, procentsgewijze 10, 4, 9, 8, 12, 9; in de kieskring Eist 443 stemmen, 1 pet., in 1946 had de S.G.P. er geen lijst, 1 pet.; in de kieskring Nijmegen 125 stemmen, 0, 2, 0, 2, 0, 2 pet.; in de kieskring 01debroek 7150 stemmen, 13, 3, 7, 7, 12, 2 pet.; in de kieskring Tiel 3509 stemmen, 8, 2, 6, 9 en 8, 9 pet.; in de kieskring Voorst 1010 stemmen, 1, 8, 1, 6, 1, 9 pet.; in de kieskring Wijchen 1872 stemmen, 5, 1, 4, 3 en 5, 2 pet; in de kieskring Zutphen 141 stemmen, 0, 3 pet, (in 1946 was er vanwege de S.G.P. geen lijst ingediend) 0, 2 pet. In de provincie Utrecht bleef het stemmenaantal van de S.G.P., dat nu 9, 643 bedroeg, ook beneden dat van de Tweede Kamerverkiezing yan 1948, dat toen 11, 263 stemmen bedroeg, terwijl er tegenover de Statenverkiezing van 1946 een aanmerkelijke winst te constateren valt. Toen bedroeg het aantal stemmen 9, 028. In de kieskring Utrecht verkreeg de S.G.P. thans 9, 85 stemmen, 1, 0, 8, 1, 2 pet.; in de kieskring Amersfoort 8658 stemmen, 4, 7, 4, 7, 5, 3 pet.

Van de provincie Overijssel viel al hetzelfde te constateren als van de provincie Utrecht. Ook daar werd 't aantal stemmen van 1948 niet gehaald. Tegen 9, 770 stemmen van toen waren het er nu 8, 989. Over de kieskringen verdeeld waren het de volgende stemmen: Kieskring Almelo 135 stemmen, 0, 3, 1, 4, 0, 5 pet.; kieskring Deventer 171 stemmen, 0, 4, 0, 6, 0, 4 pet.; kieskring Enschede 238 stemmen, 0, 5, 0, 5, 0, 4 pet.; kieskring Hengelo 2391 stemmen, 4, 5, 4, 5, 4, 8 pet.; kieskring Kampen 3417 stemmeii, 9, 2, 7, 9, 9, 4 pet.; kieskring Ommen 740 stemmen, 1, 6, 1, 6, 2, 4 pet.; kieskring Zwolle 1897 stemmen, 4, 5, 3, 8, 4, 9 pet.

In de provincie Noord-Holland was het ook al gesteld als in de provincies Gelderland, Utrecht en Overijssel. Ook aldaar bleef het aantal stemmen van nu ten achter bij de Kamerverkiezing in 1948. Toen bedroeg het stemmenaantal 5373, een aantal stemmen als de S.G.P. nog nimmer te voren in Noord-Holland bereikt had. Bij de huidige Statenverldezing zag de S.G.P. 3206 stemmen op haar lijst uitgebracht. Deze zijn over de onderscheidene kieskringen verdeeld als volgt: kieskring Amsterdam 533 stemmen, 0, 1, 0, 3, 0, 2 pet.; kieskring Haarlem 202 stemmen, 0, 2, 0, 4, 0, 3 pet.; kieskring Den Helder 197 stemmen, 0, 3, 0, 4, 0, 4 pet.; kieskring Hoorn 313 stemmen, 0, 5, 1, 0, 6 pet.; kieskring Velzen 369 stemmen, 0, 4, 0, 6, 0, 8 pet.; kieskring Weesp 1304, 1, 4, 1, 7, 2 pet.; kieskring Zaandam 279 stemmen, 0, 3, 0, 4, 0, 5 pet. Evenals in Noord-Holland vooruit te zien was, dat er op de candidatenlijst der S.G.P. geen vertegenwoordiger verkozen zou worden — hetgeen de stemming begrijpelijk nadelig beïnvloed heeft — zo was dat ook in Noord-Brabant te voorzien. In 1948 behaalde de S.G.P. 3887 stemmen en thans 2559, hetgeen nog meevalt, gelijk dat ook in Noord-Holland en Friesland het geval is. In deze drie provincies beschikt de S.G.P. ten slotte over een korps van vaste kiezers, die het beginsel getrouw blijven, ook al staat van tevoren vast, dat daarmede geen zetel verkregen zal worden. Goed en wel beschouwd zijn dat geen verloren stem- men. Elke stem toch legt een getuigenis af. In de onderscheidene kieskringen van Noord-B rabant werd voor de S.G.P. als volgt gestemd: Kieskring Bergen op Zoom 307 stemmen, 0.5, 0, 7, 0, 5 pet.; kieskring Eindhoven 128 stemmen, 0, 1, 0, 1, 0, 1 pet.; kieskring 's Hertogenbosch 35 stemmen, 0, 1 pet. (in 1946 had de S.G.P. er geen lijst kunnen inleveren), 0, 1 pet.; kieskring Heusden 1594 stemmen, 5, 3, 5, 7, 5 pet.; kieskring Tilburg 224 stemmen, 0, 2, 0, 3, 0, 3 pet.; kieskring Zevenbergen 271 stemmen, 0, 7, 0, 8, 1 pet., terwijl in de kieskringen Helmond, Breda en Grave geen lijst van de S.G.P. kon ingeleverd worden.

Ook de provincie Friesland hield zich goed. Ook daar heeft de S.G.P. een vast kiezerskorps. In 1948 werden bij de Tweede Kamerverkiezing 1662 stemmen op de S.G.P. uitgebracht en nu 1502. Deze werden over de onderscheidene kieskringen als volgt uitgebracht: Kieskring Dokkum 848 stemmen, 2, 2, 1, 9, 2, 1 pet.; kieskring Franeker 75 stemmen, 0, 2, 0, 2, 0, 2 pet.; kieskring Heerenveen 91 stemmen, 0, 2, 0, 2, 0, 2 pet.; kieskring Leeuwarden 191 stemmen, 0, 3, 0, 4, 0, 4 pet.; kieskring Sneek 297 stemmen, 0, 7 pet., het' percentage van 1946 is onbekend, in 1948 1, 05 pet. Hoewel er tal van gemeenten zijn, waarin de S.G.P. een grote vooruitgang behaalde en wij daar gaarne 'n woord aan gewijd hadden, zullen wij dit echter niet doen, daar wij nog in 1948 het aantal stemmen, dat de S.G.P. in elke gemeente van ons land behaalde, hebben weergegeven ea besproken, zodat wij, indien daarover geen bijzondere vragen tot ons gericht worden en geen sterke aandrang wordt uitgeoefend, besloten zijn het bij deze beschouwing over de uitslag van de nu gehouden Statenverkiezing te laten.

Ten slotte: het verheugt ons, dat de S.G.P., dank zij Gods goedheid, zulk een uitslag van deze Statenverkiezingen heeft mogen hebben en zeggen wij een woord van erkentelijke dank aan allen, die als middelen aan de uitslag dezer verkiezingen hebben medegewerkt.

De Heere schenke de gekozen Statenleden wat zij bij de uitoefening van hun functie van node hebben en doe hen om raad en wijsheid, moed en kracht bij voortduring Zijn aangezicht zoeken, terwijl wij hen in de voorbede aanbevelen van allen, die de Geest der genade en gebeden ontvangen hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen