De Kabinets-crisis

In ons vorig artikel over bovenstaand onderwerp schreven wij, dat de oplossing van de kabinetscrisis hard kan meevallen, maar ook bitter kan tegenvallen. Het laatste is het geval geweest. Zij is bitter, zelfs zeer bitter tegengevallen, in weerwil van de optimistische uitlatingen van professor Romme en dito beschouwingen, welke men nu een week geleden in sommige persorganen kon lezen. Zo bitter zelfs, dat men na schier zeven weken feitelijk heel weinig nader tot de oplossing gekomen is dan toen de crisis uitbrak.

In weerwil van de betoonde voortva­ rendheid en haastige spoed vertoont de oplossing van de crisis bepaald een slakkengang, in die mate zelfs, dat er kans bestaat, dat het met de voiTning van een nieuw kabuiet op een totale mislukking dreigt uit te lopen en dat het oude kabinet van Schaik-Drees met of zonder mr. Stikker temgkeert. Over mislukking gesproken, de informateur, prof. Romme, heeft een paar rake mislukkingen moeten incasseren. Kort nadat ons vorig artikel ter perse was gegaan, had genoemde professor mede te delen, dat zijn poging om een kabinet op een brede grondslag te vormen, niet geslaagd was.

Van officiële anti-revolutionnaire zijde was hem ter kennis gebracht, dat de anti-revolutionnairen geen zitting in diens te vormen ministerie zouden nemen. Volgens de ene lezing niet, omdat de informateur prof. Romme in het door hem te vormen kabinet geen anti-revolutionnairen als ministers kon opnemen, die actief tegen het demissionaire kabmet van Schaik-Drees waren opgetreden. Dr. Drees — zo verluidt het in de pers — naar wien prof. Romme, omdat hij als toekomstige formateur zou optreden, zich in deze had te schikken, wilde daar volstrekt niet van weten. Volgens een andere lezing moeten de anti-revolutionnairen geweigerd hebben, omdat zij geen genoegen hadden %villen nemen met de hun door prof. Romme toegedachte twee portefeuilles, namelijk, die van oorlog en marine en die van waterstaat en verkeer, maar twee meer belangrijke begeerd moeten hebben. Nochtans bleek deze weigering van officiële anti-revolutionnaire zijde voor prof. Romme geen reden te zijn om van zijn i)oging om een kabinet op zeer brede grondslag samen te stellen, geheel af te zien.

Wat hem met de „officiële" anti-revolutionnairen niet gelukt was, is hij daarna met de dusgenaamde „vrije" anti-revolutionnairen gaan proberen. Hij heeft namelijk aan professor de Gaay Fortman de portefeuille van justitie en aan mr. Meijnen de portefeuille van oorlog en marine aangeboden. In weenvil van het feit, dat van de kant van de V.V.D. tegen Mr. Meijnen als toekomstig minister van oorlog en marine als bezwaar werd ingebracht, dat hij lid van het kabinet ScheiTnerhom was geweest en daarom door de V.V.D. niet begeerd werd — wel een zonderling bezwaar, want Dr. Drees, Mr. Lieftinck en de heer Mansholt waren ook leden van het ministerie Schermerhom geweest —, had men in de kringen van de informateur Romme alle hoop, dat genoemde anti-revolutionnairen beiden de hun toegekende portefeuilles zouden aanvaarden.

Zo stond de zaak aan de avond van Vrijdag 9 Maart. De hoop bleek de volgende morgen een ijdele te zijn geweest. Want genoemde anti-revolutionnairen lieten toen aan prof. Romme weten, dat zij na rijp beraad de portefeuilles niet konden aanvaarden. Daarmede was dan ook alle kans, dat er een kabinet op zeer brede grondslag gevormd kon worden, wel voor goed de bodem ingeslagen. Dewijl dergehjke vonning nu tot de onmogelijkheden behoorde, is professor Romme er toe over gegaan om althans een kabinet samen te stellen, dat op de grondslag van 4 partijen zal rusten. Hij heeft daarop aan twee Christelijk- Historischen elk een portefeuille aangeboden en wel een aan ir. Staf, de huidige Directeur-Generaal van de Landbouw, die van verkeer en waterstaat en een aan mr Muldei-je, een Amsterdams advocaat, die van justitie. De fracties van de Eerste en Tweede Kamer der C.H.U. hebben inmiddels vergaderd en bij meerderheid van stemmen — ook daarin blijkt in die fracties verschil van inzicht te bestaan — hunne goedkeuring er aan verleend, dat de door professor Romme gepolste heren tot het kabinet toe tieden. Als nu de heren Mulderje en Staf zich bereid verklaren als ministers te fungeren — wat nog al lang niet zeker is, ir. Staf heeft toch al vroeger de hem door de formateur van Schaik en Drees aangeboden portefeuille van Verkeer en waterstaat destijds van de hand geweien — dan zijn de moeilijkheden voor de infonnateur nog niet de wereld uit. Het is nog niet zo heel gemakkeijlk een tweede liberaal — de liberalen zullen nu ook 2 zetels in het kabinet bekomen - te vinden, die voor de informateur en straks ook voor de fonnateur aanvaardbaar is en die bovendien later in de Kamer het vertrouwen van de V.V.Ü.fractie zal hebben.

Hierbij komt nog, dat er ook nog een r.k. minister gevonden zal moeten worden voor de portefeuille van Uniezaken en Overzeese Gebiedsdelen, terwijl het bovendien nog niet eens zeker moet zijn hoe het departement, dat mr. v. Maarseveen op het heden nog waarneemt, er tenslotte'uit zal zien en evenmin zeker wie het departement van oorlog en marine te beheren krijgt. Er blijven dus nog moeilijkheden genoeg, welke alle nog opgelost moeten woi-den en als het zo doorgaat als het nu gegaan is, dan kan het nog wel dicht bij Pasen of zelfs na Pasen worden, eer er een ministerie voor de Kamer optreedt.

Volgens de laatste berichten moet hetj vast staan, dat van de socialistische ministers alle vijf socialistische ministers zullen terugkeren en wel Dr. Drees als formateur en minister-president, mr. Lieftinck als minister van financiën, mr. in 't Veld als minister van Wederopbouw, de heer Mansholt als minister van landbouw en ook mr. Joekes als minister van sociale zaken, terwijl van de R.K. als ministers zullen fungeren mr. van Maarseveen als minister van binnenlandse zaken, prof. V. d. Brink als minister van economische zaken, prof. Rutten als minister van onderwijs, prof. Albregts als minister van Productie, mr Theurlings als vice-president tevens belast met de Grondwetherziening, een zesde r.k. minister als nog benoemd moet worden en de r.k. mr van Schaik en mr Struycker niet in het kabinet zullen terugkeren. Men zal er echter goed aan doen, alsM men op deze lijst van ministers, hoewel zij als een vaststaande wordt aangekondigd, niet al te vast af gaat, want daar is in de zeven weken van de kabinetscrisis al zo veel als zeker en vast aangekondigd, wat achteraf gebleken is allesl»halve vast en zeker te zijn. Inmiddels heeft de Koningin professor

Romme verzocht Haar Zondagavond 11 Maart — hoe vaak is des Heeren dag bij de Kabinetscrisis nu al niet ontheihgd en dat door de hoogst geplaatsten in het land, die daarmede al een heel treurig voorbeeld aan ons volk geven — een tussentijds rapport uit te brengen ten einde Haar in te lichten over het verdere verloop en de stand van zaken van zijn onderzoek naar de mogelijkheden tot het vormen van een kabinet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen