Uit de openbare vergadering van de begrotingscommissie voor Buitenlandse Zaken

I.

Voor de tweede maal vond de behan-(^eling van de begroting van Buitenlandse Zaken volgens de nieuwe werkv/ijze der Tweede Kamer plaats.

Er v/as dus tevoren geen voorlopig verslag en geen memorie van antwoord, zoals datbij deoudev/erkwijze de gev/oonte was voordat de behandeling in het openbaar plaats vond. Met de openbare behandeling v/erd derhalve zonder enige schriftelijke voorbereiding begonnen Niet alleen de leden der begrotingscommissie hebben daarbij het recht om aan de discussies deel te nemen, maar ook deleden der Kamer, die geen lid dezer commissie zijn. Uiteraard maken hier slechts weinig leden gebruik van, daar zij het overlaten aan de leden hunner fracties, die Ud der begrotingscommissie zijn. Voor de S G P-fractie v/erd aan de besprekingen deelgenomen door Ir. van Dis.

Bij zulk een behandeling volgens de nieuv/e werkwijze wordt tevoren wel een agenda vastgesteld, om niet allerlei onderwerpen door elkaar te halen. Zo was de agenda voor de bovengenoemde begroting onderverdeeld in een vijftal onderdelen, welke als volgt luidden:

1. Verenigde Naties. 2. Ontwikkelingshulp. 3. Oost-West-verhouding en NAVO 4. Europese integratie. 5. Bijzondere onderwerpen. EDc dezer onderdelen bestond weer uit een aantal punten. Het eerste onderdeel: Verenigde Naties, bevatte 7 punten:

a. Nederland en de vredesoperaties van de VN; het optreden van de V N in Kongo en op Cypiois. b. De wereldhandelsconferentie. c. Het wereldbevolkingsvraagstuk. d. Het Nederlandse standpunt t.a.v. de kolonisatie; problemen en het vraagstuk van de apartheid in Zuid-Af rika. e. Het vluchtelingenprobleem. f . Toelating van China (Peking) tot de VN. g. De financiering van de V N Het tweede onderdeel bevatte 8, het derde 10, het vierde 15 punten, terv/ijl het laatste 10 punten bevatte. Niet alle punten werden door elk dergenen, die aan de discussies deelnamen, behandeld. Er waren zelfs enkele punten bij, v/aarover helemaal niet gesproken werd.

Wij laten thans volgen wat er alzo bij onderdeel I: „Verenigde Naties" besproken v/erd over

Punt 1. Nederland en de vredesoperaties van de VN; het optreden van de V N in Kongo en op Cyprus.

De heer Schuyt (KVP) vroeg hoe het stond met de plannen van Canada, dat in mei 1964 het voornemen had om vertrouwelijke besprekingen te voeren met een aantal landen over de internationale vredesmacht in dienst van de V N Genoemd v/aren als landen: Nederland, Zweden, Denemarken, Noorwegen en Finland. Voorts informeerde hij naar het Nederlandse initiatief om te trachten tot een constateringsplan te komen, ten doel hebbend eerder te kurmen ingrijpen met vredesoperaties, welke nu meestalpas v/orden ingezet als de conflicten vrij hoog opgelopen zijn. Vervolgens vroeg hij naar het aanbod van de heer Fedorenko om te komen tot een permanente vredesmacht.

De heer Mommersteeg (KVP)merkte op, dat van de zijde der KV P-fractie al bij verschillende gelegenheden was gepleit voor een uitbreiding van het contingent mariniers, dat ter beschikking van de V N v/ordt gehouden. Hij v/ilde gaarne weten hoe het daarmee stond.

Inzake de vredesoperaties in Kongo vroeg hij of deze niet te vroeg geëindigd v/aren.

De heer Bakker (CPN) begon met de gebeurtenissen in Kongo, waarbij hij gewaagde van het , , schandelijke en hemeltergende optreden" van de huurlingen van , , mijnheer Tsjombe", die de laatste weken in Stanley stad een verschrikkelijk bloedbad onder de bevolking en de vrijheidsbev/eging hadden aangericht.

Toen hij hierop begon te speek en over de , , moordenaars", v/erd hij door de voorzitter tot de orde geroepen en gesommeerd om het ontoelaatbare gedeelte door anderewoordentevervangen. Hij bezigde toen het woord , , slachters" v/at ook niet werd toegestaan. De niet toegestane uitdrukkingen werden niet in de HandeUngen opgenomen.

De operaties der V N hadden volgens hem slechts tot doel de Kongolese vrijheidsbev/eging voortdurend verder aan banden te leggen. Vooral kwam hij op tegen het ingrijpen van Amerika en België, die door het zenden va parachutisten de blanke gijzelaars van een v/isse dood v/ilden redden. Hij becritiseerde minister Luns, die zijn sympathie met deze actie had betuigd aan minister Spaak van België. Hij wrUde, dat de regering die naties in de VN zou steunen, die daar optreden in protest tegen v/at er de laatste weken was gebeurd.

De heer Van der Stoel (PvdA) merkte op, dat het Amerikaans-Belgische optreden in Kongo een reddingsactie is geweestvan puur humanitaire aard, waar hij en zijn fractie volledig achter stonden. Hij betreurde het, dat er in Kongo geen V N macht meer was om deze operatie te hebben kurmen verrichten. De VN had echter haar werkzaamheden in Kongo moeten beëindigen wegens gebrek aanfinanciëlemiddelen. Hij achtte echter eenpermanente vredesmacht van de V N noodzakelijk om in geval van chaotische situaties direct te kunnen ingrijpen. Verder sloot hij zich bij de vragen van de heer Schuyt aan.

De heer Van Dis (SGP): Mijnheer de Voorzitter! Volgens de memorie van toelichting blijkt de Regering nog steeds ten volle haar vertrouwen te stellen in de Organisatie der Verenigde Naties. Zij doet dit, niettegenstaande deze Organisatie op een ondeugdelijke revolutionaire grondslag berust, waarop ik thans echter niet verderzal ingaan. Voorts doet de Regering dit, niettegenstaande de ervaring heeft geleerd, dat de door de Verenigde Naties ondernomen operaties herhaaldelijk hebben gefaald. Het meest sprekende voorbeeld hiervan is v/el, wat zich in de laatste jaren in de Kongo heeft voorgedaan.

Om te beginnen was het al een otaal onjuist beleid der Verenigde Naties om op België pressie uit te oefenen zich uit Kongo terug te trekken en van Kongo een zelfstandige staat te maken, terwijl de bevolking daarvoor in het geheel nog niet rijp v/as.

Daarna faalden de Verenigde Naties in het beleid ten opzichte van Katanga, dat deel van Kongo, waar tot dan toe het meest nog rust en ordeheersten. Met alle geweld echter moest atanga onder het beheer van de door de Verenigde Naties erkende Kongolese regering komen. Door middelvanbombardementen en ander v/apengeweld werd Katanga tenslotte ten onder gebracht, nadat in het land grote verv/oestingen v/aren aangericht. Tsjombe moest zijn land ontvluchten.

Nauv/elijks waren de V N-troepen teruggetrokken, of er brak eenbloedige opstand uit. De eerst zo zeer verguisde Tsjombe werd teruggeroepen, v/aartoe zeKs door Secretaris-Generaal Oe Thant een beroep op hem v/erd gedaan, omdat men ten einde raad was. Inmiddels woedt de opstand met behulp van China en Rusland nog steeds voort. Duizenden Kongolezen enblanken heten het leven; moorden, aanrandingen en verkrachtingen vierden en vieren er hoogtij en nog is het einde niet te zien. Heel het ingrijpen van de Verenigde Naties in Kongo, volgens de memorie van toelichting behorend tot de vrede bewarende operaties, liep derhalve op een groot fiasco uit. Dat er van Amerikaanse en Belgischezijde stappen zijn gedaan om de blankebevolking zoveel mogelijk in veiligheid te brengen, heeft onze volle instemming. Het is echter tevens een bewijs, dat, als er gehandeld moet v/orden, wij dan niet bij de Verenigde Naties moeten zijn, maar dat dan de Staten zelf moeten optreden, zoEils wij dat ook bij Cuba hebben gezien, toen Rusland van Cuba een bastion wilde maken. Toen was hetpresident Kennedy, die krachtig heeft ingegrepen, waardoor dit is voorkomen. Toen is gebleken, dat de Verenigde Naties hieraan niets deden, maar dat een machtige staat zelf moest ingrijpen.

De heer Geelkerken vond het optreden van de vredesmacht der V N in Kongo geen succes. Het was telaatbegonnen en te vroeg geëindigd. De Belgisch-Amerikaanse reddingsactie was een goed voorbeeld voor elk optreden, ook voor dat van de VN. Hij bepleitte voorts een permanente politiemacht of vredesmacht van de VN, v/aarin hij de heren Schuyt en Van der Stoel volgde. Hij vroeg of er enig uitzicht v/as op zulk een vredesmacht.

De heer Slotemaker de Bruine (PSP) v/ilde gaarne vernemen wat eigenlijk het karakter van de vredesoperaties van de VN is. Meent de Regering, dat het optreden van de Algemene Vergadering der V N rechtmatig is en hoewel afv/ijkend van het Handvest, toch aanvaardbaar is? Hij meende, dat men tegenover wat in Kongo gebeurde, zeer gereserveerd moest staan. Geen van de medespelers in dezezaak heeft volgens hem schone handen. Hij vroeg zich af of het Belgisch-Amerikaans ingrijpen de blanken geholpen of veeleer benadeeld heeft. De regering had zich beter afzijdig kunnen houden. Men moet ook de andere kant bezien. Het leger van Tsjombe had ook veel lijken gemaakt toen het door Kindoe trok. De regering had zich in plaats van tot Spaak tot Oe Thant moeten richten.

De heer Bos (C H U) sloot zich aan bij de woorden van de heer Van der Stoel inzake het optreden der Belgische parachutisten. Voorts bracht hij de vredesoperatie der V N in het Arabische gebied Jemen ter sprake. Hij vond de rol van de groep V N waarnemers aldaar niet geslaagd. Oe Thant trekt deze waarnemers terug, omdatzij toch niet bijdragen tot meer stabiele verhoudingen. De voorwaarde dat bij een vredesmacht de beslissing hgt bij de regering, die een bijdrage tot deze macht heeft verleend, zoals de Ned. regering heeft bedongen, zou volgens spreker moeten vervallen, omdat de VN dan op het beslissende ogenblik toch niet de nodige beschikking over de nodige troepen zouden hebben.

De heer F. Voogd (BP): Mijnheer de Voorzitter! Het optreden, of laat ik liever zeggen: het niet optreden van de Verenigde Naties in de Kongo heeft veel blanken het leven gekost. Had België niet ingegrepen, dan was de ramp niet te overzien gev/eest. Waarom hebben de Verenigde Naties hier verstek laten gaan of heeft althans een veel te vroeg vertrek plaatsgehad? Kan dat in de toekomst worden voorkomen in het belang van blank en bruin?

Mevr. Stoffels van Haaften (VVD) schaarde zich volkomen achter het optreden van België en Amerika inde Kongo. Zij onderschreef de brief van minister Luns aanzijn Belgische collega en vond de woorden , , sympathie" en , , begrip", die de Minister gebruikte, wel v/at zwak om de gevoelens uit te drukken.

Minister Luns (KVP) beperkte zich in zijn beanty/oording tot de kv/estie der sympathie betuiging aan zijn collega Spaak, om de verdere onderv/erpen ter beantwoording over te laten aan Staatssecretaris Diepenhorst. Hij onderstreept nog eens, dat de Regering het volste begrip voor de actie in de Kongo had, daar deze diende om de daar aanwezige gijzelaars, onder wie ook een aantal Nederlanders, te redden. De Regering van Kongo had eerst een beroep gedaan op de organisatie van Afrikaanse landen, maar deze hadden geweigerd om troepen te zenden teneinde orde op zaken te stellen. Ook een poging tot bemiddeling van de minister-president van Kenia v/as mislukt. Eerst daarop zijn de Belgische troepen op verzoek der Kongolese regering ingezet. Zodra zij hun taak hadden verricht, v/erden zij teruggeroepen, volgens sommigen wellicht te vroeg.

Staatssecretaris Diepenhorst (CHU) merkte onder meer op, dat Nederland met het beschikbaar stellen van een contingent mariniers aan de spits staat van wat verschillende landen bijdragen. Overv/ogen zou kunnen worden of hier wellicht in Beneluxverband kan worden opgetreden. Wat het voorbehoud betreft, meende spreker, dat dit normaal is. Ook andere regeringen maken het voorbehoud, dat bij iedere beslissing van de VN deze de instemming moet hebben der desbetreffende regeringen. Het vormen van een vredesmacht achtte de Staatssecretaris, gezien men de handen al vol heeft met ad-hoc strijdkrachten, een Ulusie. Voorlopig is het doel de onvolkomenheden die aan de ad-hoc strijdkrachten kleven, zoveel mogelijk weg te werken.

Een conferentie zoals in Canada had plaats gevonden, achtte hij daartoe zeer nuttig. Op het ogenblik is er een tendens om de rol van de VeUigheidsraad te versterken. Inzake het gebeurde in de Kongo sloot spreker zich voorts aan bij wat minister Luns hierover reeds had opgemerkt. Er v/aren vele gijzelaars gered, over anderen bestond nog onzekerheid, zeker was dat 9 Nederlanders waren omgekomen.

Bij de replieken, waarvan slechts spaarzaam werd gebruik gemaakt, vroeg de heer Goedhart (PvdA) of het bloedbad in Kongo niet veroorzaakt was doordat de rebellen v/apens hadden gekregen van rood-China. Tsjombe had dit in eenmemorandum verklaard.

Minister Luns bevestigde, dat de Kongolese regering aan de V N inderdaad een memorandum had doen toekomen waarin een aantal feiten werd vermeld, die er op v/ijzen, dat van Chinese zijde v/apens aan de rebellen in Stanley stad zijn geleverd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen