Breuk in de K.V.P.-fraktie

Vier radikalen uitgetreden

Zoals we de vorige week vermeldden, zag het er eerst nog naar uit, dat de leider der KVP-radikalen, Drs. Bogaers, toch nog het kompromis-voorstel der vier , , wijze mannen" uit de KVP, namelijk de heren Cals, Romme. Van Rijckevorsel en Van Manen, zou aanvaarden en dus onder-voorzitter der KVP zou worden.

Zelfs de heren Cals, Schmelzer en Aalberse deelden aanvankelijk deze mening, omdat de heer Bogaers aan de voornoemde kommissie van, , wijze mannen" had meegedeeld met hun bemiddelingsvoorstel in te stemmen en dit althans niet onaannemelijk te achten.

Al heel spoedig echter werden de verwachtingen, die bij het zoeven genoemde drietal en bij vele anderen in de KVP door deze mededeling waren opgewekt, de bodem ingeslagen, want reeds in het begin der vorige week werd bekend, dat de heer Bogaers definitief besloten had het vicevoorzitterschap zijner partij niet te zullen aanvaarden. Of hij met de andere radikalen, onder wie de radikale KV P-Kamerleden, uit de KVP zou treden, was toen nog niet beslist.

Hierover werd de vorige week maandagavond in hotel Terminus te Utrecht eerst nog een vergadering gehouden waar het er zeer bewogen naar toe moet zijn gegaan. Er waren cirka vijftig KV P-radikalen aanwezig onder de leiding van één der , , wijze mannen", namelijk de heer Cals, die er kennelijk op uit was om te trachten een breuk met de KVPtevoorkomen. Ook anderen waren voor een breuk niet direkt te vinden. Dat bleek wel uit de verscheidene voorstellen, die ter tafel kwamen en waarin gepoogd werd de dreigende scheuring tegen te houden. De besprekingen over deze voorstellen dreigden meermalen vast te lopen. Tweemaal moest de vergadering zelfs worden geschorst, zodat de hele nacht tot 's morgens cirka half vijf doorvergaderd werd. Tenslotte kreeg de groep, die het op een breuk met de partij wilde laten aankomen, de overhand. Zij was er vóór, dat de radikale Kamerleden uit de fraktie zouden treden. Toen het dan ook op stemming aankwam, bleken van de 45 nog aanwezige radikalen er 30 voor een breuk met de KVP te zijn en 15 tegen, zodat hiermede de beslissing gevallen was.

Niet alle radikale KV P-Kamerleden echter wensten het voorbeeld van de heren Aarden, Van Doorn, Janssen en Mej. Kessel te voigen. De heren Mommersteeg, Westerterp en Van Schaik, die in augustus 1967 het adres van de KVP-radikalen mede ondertekend hadden, bleven Ud van de KVP en daarmede ook Ud der Kamer voor de KVP. Zodoende was er ook in de gelederen der radikalen zelf een breuk ontstaan. Onder degenen, die in de KVP bleven, behoorde ook de heer Cals, die overigens tot de radikalen behoort en derhalve een voorstander is van samenwerking met de Partij van de Arbeid.

Na afloop der KVP-fraktievergadering, welke ook nog door de heren Aarden, Van Doorn en Janssen werd bijgewoond, maakte de heer Schmelzer het uittreden van de vier zoeven genoemde Kamerleden uit de fraktie bekend. Hij deelde onder meer mede, dat de tegenstellingen, die er in de loop van de tijd waren ontstaan, betrekking hebben op dieper Uggende faktoren dan wat er over de verwikkelingen openbaar was geworden. Overbrugging van dcïe tegenstellingen was niet wenselijk en ook niet mogehjk, omdat anders afbreuk zou worden gedaan aan de resoluties, die door de Partijraad der KVP op 8 en 9december te Arnhem waren aanvaard.

De heer Schmelzer deelde voorts mede, dat de heer Van Doorn tevens als lid der Kamer zou bedanken. Zoals laatstgenoemde zelf aan de pers heeft meegedeeld, achtte hij het niet verstandig om, nu de poUtieke ontwikkeling zo gelopen was, als direkteur van de KRO een op de voorgrond tredende politieke rol te blijven spelen.

Verklaringen in de Kamer

Des middags maakte de Voorzitter der Kamer bij de aanvang der vergadering melding van een schrijven van Mr. Van Doorn, waarin deze van zijn bedanken als lid der Kamer kennis gaf.

Vervolgens gaf hij achtereenvolgens het woord aan de heren Aarden en Janssen om verklaringen eif te leggen. Mej. Kessel, die ook bij de uitgetreden radikalen behoort, kon wegens ziekte niet aanwezig zijn, zodat van haar op een latere datum een verklaring kan worden verwacht.

De heer Aarden merkte in zijn verklaring op, dat het nodige vertrouwen in de KVP-fraktie als geheel in die mate was afgenomen, dat het hem niet mogelijk was verder van deze fraktie deel te blijven uitmaken. Voorts konstateerde hij ruime overeenstemming over de noodzaak van een fundamentele wijziging in de politieke verhoudingen. Naar zijn mening zal de politieke heroriëntatie in ons land zich vooral in deze Kamer voltrekken. Hij meende dat er in belangrijke mate over de grenzen van frakties heen politieke gelijkgezindheid bestaat. De gelijkgezinden waren volgens hem ge- dwongen hieraan hun konsekwenties te verbinden. Die gelijkgezindheid wees in de richting van een konsekwent vooruitstrevende koncentratie. Zijnerzijds zou hij die koncentratie in de Kamer bevorderen.

De heer Aarden had met de gelijkgezindheid over de grenzen der frakties kennelijk het oog op de radikalen in de ARP en de C H U, maar vooral op die in de ARP, die ook aan samenwerking met de PvdA en D'66 de voorkeur geven. De heer Biesheuvel ziet zich dan ook voor grote moeilijkheden geplaatst, daar hij ook rekening moet houden met het andere deel der ARP, dat geen samenwerking met de PvdA en D'66 wenst. Het is opmerkelijk, dat de heer Biesheuvel direkt al na het uittreden van de KVPradikalen uit de KVP bekend maakte, dat de besprekingen van de , , Achttien" (KVP, ARP en C HU) moesten worden geschorst. Hij besefte blijkbaar zeer goed, dat de KVP zonder radikalen als Bogaers en Aarden voor meerdere antirevolutionaire radikalen niet meer aantrekkelijk zou zijnen dat zij op voortzetting van de besprekingen met de K V P en de C H Ugeen prijs meer zouden stellen. Hoe zich dit verder zal ontwikkelen dient te worden afgewacht. Het is mogelijk, dat een deel der AR-radikalen met de groep-Bogaers een nieuwe partij gaat vormen, zodat dan de „Achttien" hun besprekingen kunnen voortzetten. Binnenkort zal hierover wel meer bekend worden.

De heer Janssen sloot zich geheel bij de heer Aarden aan, daaraan toevoegend dat er tussen hem en de KVPfraktie een fundamenteel verschil was ontstaan over de wegen, die tot partijvernieuwing moeten worden bewandeld. Voorts deelde hij mede, dat zijn groep voorlopig als de „Groep-Aarden" wenste te worden aangeduid. Binnenkort zal door de KVP-radikalen worden beslist of zij een , , beweging" zullen blijven of een nieuwe partij zullen gaan stichten. Vermoedelijk zal het wel op het laatste uitdraaien.

In plaats van met vermindering van het aantal partijen is de politieke vernieuwing inmiddels ingeluid met een vermeerdering van het aantal groeperingen in de Kamer. Waren er eerst 11, nu zijn er 12!

Hoe groot de aanhang van de „Groep-Aarden" onder de rooms-katholieke bevolking is, valt met enige zekerheid niet te zeggen. Wel is er een schatting gemaakt door een socioloog van de groep „Nieuw-links" van de PvdA, Drs. Van Dam, die onder het nodige voorbehoud meende, dat deze groep op ongeveer tien Kamerzetels zou kunnen rekenen als er nu Kamerverkiezingen zouden plaats hebben, maar dat een groot deel hiervan zou komen van D'66, daar vele r.k. in 1967 op deze partij hebben gestemd.

Verklaring van de Regering

Direkt nadat de heren Aarden en Janssen hun verklaringen hadden afgelegd, kreeg de fraktievoorzitter van de PvdA, de heer Den Uyl, het woord om te vragen of de Voorzitter de Minister-President wilde uitnodigen om voor de Kamer een verklaring af te leggen betreffende de gevolgen, die de uittreding der drie radikalen uit de KVP-fraktie zou hebben op depositie van het kabinet en het regeringsbeleid.

Dit verzoek werd door de Kamer ingewilligd en aangezien de Regering ook bereid was er aan te voldoen legde de Minister-President de vorige week donderdag de regeringsverklaring af.

Deze verklaring hield in, dat het kabinet zijn positie door de jongste gebeurtenissen niet wezenlijk gewijzigd achtte. Van de fraktievoorzitters der KVP, VVD, ARP enCHUhadhet voorts de verzekering gekregen, dat het op de onverminderde steun van die frakties kon blijven rekenen en dat dientengevolge het regeringsbeleid op dezelfde voet zou worden voortgezet. Het is een korte verklaring, die echter nog een tamelijk breedvoerige diskussie uitlokte. DeherenDen Uyl (PvdA) en Van Mierlo (D'66) waren, zoals van hun kant te begrijpen is, ten zeerste ingenomen met de stap der KVP-radikalen en vonden het nodig, dat er vervroegde Kamerverkiezingen zouden plaats vinden. Van te voren zou echter de Kieswet veranderd moeten worden om de kiezers de gelegenheid te geven zich over een kabinetsprogram uit te spreken.

De heer Schmelzer merkte op, dat de koers der KVP-fraktie mede gericht blijft op vernieuwing van de partijstruktuur en dat zij bleef prijs stellen op een belangrijke inbreng van de radikalen, die in de KVP-fraktie waren gebleven. Hij konstateerde voorts een grote mate van overeenstemming tussen de PvdA, D'66 en de „Groep-Aarden" om een koncentratie op een vooruitstrevend program te vormen. Hij vroeg in dit verband of men naar een twee-partijenstelsel wenste te koersen.

De heer Mellema wees er op, dat er radikalen in de K V P-fraktie gebleven waren, zodat men niet kan spreken van een alternatief voorkonfessionele kiezers en op grond daarvan pleiten voor vervroegde verkiezingen.

De heer Biesheuvel erkende, dat niet alles bij het oude is gebleven. Hij betreurde het besluit van de Groep-Aarden en konstateerde, dat er op de radikalen, , die niet uit de KVP getreden waren, een grotere verantwoordelijkheid rustte.

Bedoelde de heer Biesheuvel hiermede te zeggen, dat deze radikalen er voor moesten zorgen, dat de KV P-boot niet naar , , rechts" zou stevenen?

De heer Toxopeüs (VVD) wilde van vervroegde verkiezingen niets weten, daar er van een konflikt tussen regering en Kamer geen sprake is. Voorts was hij van mening, dat de drie uitgetreden Kamerleden voor het lidmaatschap hadden moeten bedanken, een mening, die eerder door de heer Schmelzer ook reeds was te kennen gegeven.

Uit de rede van de heer Aarden bleek, dat hij een voorstander is van dekonfessionering der partijen. Hij vond namelijk, dat de aanduiding christelijk tussen partijen en frakties tot het verleden behoorde. Wel vond hij de christelijke inspiratie bepalend. Hij zou dus eigenlijk terecht kunnen in de PvdA, waarin zich een rooms-katholieke werkgemeenschap bevindt. Blijkbaar wil hij dit echter niet doen om de greep op vele roomse kiezers uit de KVP niet te verliezen.

Ir. Van Dis sprak als volgt:

Mijnheer de Voorzitter!

Hoewel mijn fraktie geen deel uitmaakt van de partijen, waarop dit kabinet steunt, willen wij toch ook onzerzijds de door de Minister-President namens de Regering afgelegde verklaring niet onbeantwoord laten. Wij kunnen daarbij uiteraard zeer kort zijn, omdat uit de regeringsverklaring overduidelijk blijkt, dat de veranderingen, die zich in de KVPfraktie door het uittreden van, op dit ogenbUk, twee harer leden hebben voorgedaan, in het door de Regering te voeren beleid geen wijziging zal worden aangebracht.

Gezien het feit, dat de regering niettegenstaande de voornoemde uittre­ ding nog steeds op een behoorlijke meerderheid voor haar beleid kan rekenen, was een ander standpunt der regering niet te verwachten.

Wat dit beleid betreft, mijnheer de Voorzitter, hebben wij onze ernstige bezwaren daartegen nimmer onder stoelen en banken gestoken. Dit betreft wel voornamelijk dat deel van het beleid, waarmede wij ons om des beginsels wil nimmer hebben kunnen verenigen en waarmede wij ook thans onze instemming niet kunnen en mogen betuigen.

Het is thans echter niet de geschikte gelegenheid om hierop nader in te gaan. Wij hebben dit bij de algemene beschouwingen gedaan en hopen dit als God ons het leven spaart bij de volgende algemene beschouwingen opnieuw te doen. Onze principiële bezwaren beletten ons echter niet om de regering in haar beleid te steunen waar dit in 's lands belang nodig en mogelijk is.

Dit werd door ons steeds gedaan en het is ons voornemen hiermede voort te gaan, al gevoelen wij ons wel verplicht er op te wijzen, dat het welzijn van ons land alleen op de juiste wijze gediend zal worden, wanneer het regeringsbeleid wordt gericht naar de ordinantiën, die in Gods Woord voor overheid en onderdanen worden aangegeven.

Vernieuwing achten ook wij nodig, maar niet zulk een vernieuwing als door sprekers, die ons voorafgingen, werd bepleit. Elke vernieuwing toch, die niet op het zoeven door mij aangeduide radikale beginsel is gefundeerd, zal ons volk niet tot wezenlijk heil strekken, doch het steeds verder afvoeren op de heUloze weg, waarop we ons thans reeds een heel eind bevinden, onder meer tot uiting komend in de verregaande ongebondenheid die op allerlei terrein te konstateren valt, zoals blijkt uit de veelvuldige openbare godslasteringen, het diep verval der zeden en de ondermijning van het gezag.

Op de wijziging van het kiesstelsel zal ik bij deze gelegenheid niet ingaan, daar dit later aan de orde komt, zodat ik het hierbij zal laten.

Nadat de Minister-President de sprekers had beantwoord, werd slechts door enkelen hunner gerepliceerd. Iets nieuws leverde dit niet op.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen