Op naar Utrecht

Donderdag 9 mei 1968

Nog slechts een week en uit alle delen van het land ondernemen afgevaardigden en leden der kiesverenigingen D.V. de reis naar de oude Domstad om aldaar de Algemene Vergadering bij te wonen.

In vorige jaren viel er nimmer te klagen over gebrek aan belangstelling. De grote zaal van het noodgebouw Tivoli was steeds vrijwel geheel gevuld. Thans echter is het een heel bijzondere vergadering, daar zij in het teken staat van het heuglijke feit, dat de S.G.P. haar vijftig-jarig bestaan mag herdenken. Dit is voorwaar de herdenking ten voUe waard. Het had toch zo geheel anders kunnen gaan zoals het met meer dan één partij in het verleden gegaan is. We denken bijvoorbeeld aan de rooms-katholieke volkspartij, voor welke destijds Mr. Arts zitting in de Tweede Kamer heeft gehad; voorts aan de Plattelandersbond van de heer Braat, die in 1919 als kampioen voor de afschaffing van de zomertijd in de Kamer kwam, doch bij de verkiezingen van 1933 daaruit verdween om plaats te maken voor Mr. Vervoorn, die de Plattelandersbond omvormde in de Nationale boeren-, tuinders-en middenstandspartij, die echter al lang niet meer bestaat. Ook de partij van de heer Welter, de K.N.P., heeft maar een kort leven gehad, hoewel zij twee Kamerleden wist te verwerven.

De S.G.P. bleef echter bestaan. Zij mocht zich in een gestadige groei verheugen. Zewasgeenwonderboom, die in één nacht opschoot om even ras weer te verdwijnen. Wel hadden haar tegenstanders dit gewenst. Schrijver dezer regelen herinnert zich nog heel goed, dat een spreker voor de A.R.P. zich in deze geest uitliet. Dit vond plaats in een vergadering aan de vooravond van de Kamerverkiezingen van 1925. Voor de A.R.P. traden toen in het gebouw voor Kunsten en Wetenschappen op de Mariaplaats te Utrecht twee sprekers op. Eén hunner zei toen woordelijk in het gedeelte van zijn rede waarbij de S.G.P. een beml kreeg, dat hij wenste, „dat de S.G.P. maar spoedig een vroegtijdige dood mocht sterven".

Hoe geheel anders dachten de kiezers er toen echter over! De uitslag van de Kamerverkiezingen van 1925 was toch voor de S.G.P. een buitengewoon gunstige uitslag. Ze behaalde 62513 stemmen en daarmede twee Kamerzetels. Vier jaar later steeg het aantal op haar uitgebrachte stemmen tot 76709 stemmen, zodat er een derde zetel bij werd verkregen. Dit was echter een restzetel. Wanneer toen voor de verdeling van de restzetels het stelsel der grootste gemiddelden had gegolden, zoals dit in 1937 toepassing vond, dan zou die derde zetel in 1929 niet verkregen zijn. Zelfs bij de Ka- merverkiezingen van 1933 scheelde het maar een haar of dit stelsel zou toen al zijn toegepast, waardoor de derde zetel reeds in 1933 voor de S.G.P. verloren zou zijn gegaan. Er was namelijk vóór de Kamerverkiezingen van 1933 een zodanige wijziging van de Kieswet voorgesteld, dat voor de berekening van het aantal restzetels in plaats van het stelsel der grootste overschotten dat van de grootste gemiddelden zou worden toegepast.

Door de Tweede Kamer werd dit voorstel aangenomen, doch toen het bij de p]erste Kamer kwam, weigerde de toenmalige voorzitter, de heer De Vos van Steenwijk, het op de agenda te plaatsen. Vanzelfsprekend niet om de S.G.P. een gunst te bewijzen, maar omdat het volgens hem niet gepast was zulk een voorstel een dag vóór de verkiezingen te behandelen en vliegensvlug in het staatsblad tebrengen. Hoewel van bepaalde zijde tegen de leiding van voornoemde voorzitter te dezer zake bezwaar werd ingebracht, hield deze voet bij stuk, zodat het voorstel niet in behandeling kwam. Zodoende bleef de derde zetel voor de S.G.P. in 1933 behouden. In 1937 echter vond het inmiddels wet geworden stelsel der grootste gemiddelden toepassing wat oorzaak werd, dat de derde zetel voor de S.G.P. in dat jaar verloren ging. Ook het feit, dat de heer V )olijn bij de Kamerverkiezingen van 1937 een grote overwinning behaalde, zo zelfs dat de A.R.P. van 14 op 17 zetels kwam, heeft daartoe echter ongetwijfeld bijgedragen.

Minister De Wilde (A.R.) had echter nog een veel forser middel willen toepassen. Het ging bij hem lang niet ver genoeg om aan een partij met drie zetels één hiervan te ontnemen. Neen, hiermede was deze minister lang niet tevreden. Zo'n partij moest naar zijn oordeel het vertegenwoordigd zijn in de Kamer onmogelijk worden gemaakt. Dat hem daarbij vooral de S.G.P. voor ogen stond was voor ieder zo klaar als de dag. Dat bleek wel uit de reaktie van het toenmalige Kamerlid der V. D. B. (Vrijzinnig Demokratische Bond), de heer Oud. Toen toch het A. R. Kamerlid Van den Heuvel het voorstel van zijn partijgenootminister verdedigde, kwam de heer Oud op hem toelopen om hem toe te voegen:

„ U wilt Ds. Kersten de nek omdraaien".

Zo was het inderdaad. De heer Oud zei het toen wat cru (ongezouten). maar hij sloeg de spijker op de kop. Aanneming van het voorstel van minister de Wilde zou de partij van Ds. Kersten, de S.G.P., uit de Kamer hebben doen verdwijnen, zij het niet in 1933 dan toch zeker in 1937. Het plan van minister De Wilde leed echter schipbreuk. De tegenstand er tegen was zo groot, dat deze minister het maar geraden vond het terug te nemen voordat het tot een stemming er over zou komen.

Zodoende kwam de S.G.P. in 1937 met twee leden in de Kamer. Na de oorlog vonden er in 1946 Kamerverkiezingen plaats, waarbij weer twee zetels verkregen werden, die bezet werden door Ds. Zandt en Ir. Van Dis. Doordat in 1956 het aantal Kamerzetels tot 150 werd uitgebreid, waardoor de kiesdeler heel wat lager werd, kreeg zij er een derde zetel bij. De heer Kodde deed zijn intrede in de Kamer. Door het overlijden van Ds. Zandt in maart 1961 kwam Ds. Mieras er in tot 1963, daar toen Ds. Abma lid der Kamer werd. Doordat de heer Kodde wegens zijn lichaamstoestand zich genoodzaakt zag het lidmaatschap neer te leggen, viel Ds. Mieras weer in tot 1967, in welk jaar Ir. Van Rossum deel van de S.G.P.fraktie ging uitmaken. Zo staan wij aan de vooravond van

Zo staan wij aan de vooravond van de officiële herdenking van het 50jarig bestaan der S.G.P. Grote tegenstand, veel verguizing en smaad heeft zij te verduren gehad, vooral in de eerste jaren. Meermalen werden haar vergaderingen in de war geschopt, zo zelfs, dat de politie er aan te pas moest komen om de herrieschoppers uit de zaal te verwijderen. De Heere hield haar echter staande. Hij vergunde het haar om overheid en onderdanen te wijzen op de dure roeping zich in alles te richten naar Gods Woord en Wet.

Laten alle kiesverenigingen er voor zorgen om zich op deze Algemene Vergadering te doen vertegenwoordigen en laten de leden zich in grote aantallen opmaken om van hun liefde voor en medeleven met de partij te doen blijken. Een vijftig-jarig bestaan is toch alle moeite waard herdacht te worden, waarbij wij echter niet in de mens, maar in de Heere behoren te eindigen. Zonder Zijn wil toch zou de partij nooit zijn opgericht en zou zij ook geen vijftig jaar hebben kunnen bestaan. Hem komt dan ook alle lof en dank toe voor de weldaden ons bewezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen