Tijdelijke verhoging of verlaging van belasting op grond van konjunkturele overwegingen

Het besturen van een land heeft iets weg van het besturen van een vliegtuig. Alleen voor het eerste moet men veel meer met menselijke en psychologische faktoren rekening houden. Ik verwijs slechts naar de zin uit de afscheidsbrief van Minister De Block aan de Minister-president: „Ondanks het feit dat ik begrip heb voor de sociaal-psychologische overwegingen in het vlak van de loonpolitiek, til ik zwaar aan het feit dat van het voorgenomen doorbreken van de loon-prijsspiraal weinig of niets terecht zal kunnen komen, nu opnieuw hoge nominale loon- en prijsstijgingen gaan optreden met name ook in 1971". De scheidende bewindsman laat duidelijk uitkomen, dat de beleidsbepaling niet louter een technische aangelegenheid is.

Maar het is toch wel een feit, dat ook onze magistraten dank zij het Bureau van Statistiek als het ware over een heel paneel beschikken, waarop allerlei drukmetertjes en dergelijke zijn aangebracht, die de bestuurders in staat stellen alle relevante gegevens omtrent de ekonomische situatie af te lezen. Het zou echter een armoedige beweging zijn, wanneer niet tegelijk een instrumentarium ten dienste stond om ongewenste standen en uitslagen te korrigeren.

Via de loonpolitiek kon de regering een heleboel recht trekken en in de gewenste baan dirigeren. De loonpolitiek dreigt echter een vrij autonome zaak te worden. Natuurlijk zal ook in deze de wal nog wel eens het schip keren, maar dan is de boot mogelijk al in heel ongewenst vaarwater terecht gekomen. De moeilijkheden met de knevelwet, die hangt en wurgt om de Eerste Kamer te passeren, bewijst dat in de toekomst de regering meer met de lonen moet rekening houden dan dat ze ermee berekenen kan.

Het behoeft ons derhalve niet te verwonderen, dat de Minister van Financiën in samenwerking met zijn Staatssekretaris voor de Belastingen pogingen in het werk stelt om in 's lands stuurhut een nieuw instrument aan te brengen om te voorkomen dat het beleid al te zeer aan de grillen van de konjunktuur wordt overgeleverd.

Dezer dagen deponeerden genoemde bewindslieden op de konferentietafel van de Sociaal-Ekonomische Raad een voorontwerp van wet om belastingen tijdelijk te verhogen of te verlagen. Wanneer u deze aankondiging leest rijst er allicht een aantal vragen, waarop we willen trachten een antwoord te geven.

Gaat het om alle belastingen over de hele linie?

Het betreft de tarieven van • loon- en inkomstenbelasting • vennootschapsbelasting • omzetbelasting • bijzondere verbruiksbelasting op auto's • benzineaccijns

Het is dus wel een serie belastingen. Dit is van belang om een behoorlijk effekt te bereiken en om te voorkomen, wanneer het slechts een enkele belasting betrof, dat de tarieven tot te grote hoogte zouden moeten worden opgeschroefd of te bruusk zouden moeten zakken. Intussen gaat het hier om 80 pet. van de totale belastingopbrengst.

Tot hoever krijgt de Minister armslag?

Het maximum van een eventuele verhoging of verlaging zal 5 pet. bedragen.

Het zal dank zij dit percentage mogelijk zijn de opbrengsten per jaar met plus minus een miljard gulden te verhogen of te verlagen. Maar het behoeft per se geen 5 pet. te zijn.

Kan de Minister geheel alleen tot deze verhoging of verlaging besluiten?

De Minister van Financiën kan in overeenstemming met de Minister van Ekonomische Zaken het besluit nemen. Achteraf moet er bij wetsontwerp goedkeuring worden gevraagd aan de volksvertegenwoordiging. Dit om snel en slagvaardig te kunnen optreden.

Geldt een eventuele maatregel voor onbeperkte tijd?

Voor twaalf maanden. Echter bestaat de mogelijkheid om de beslissing te verlengen. Uiteraard is er dan in die twaalf maanden wel over gediskussieerd in de volksvertegenwoordiging.

Wat is de bedoeling?

Het is wel zo, dat de begrotingspoUtiek niet uiterst afhankelijk is van de konjunktuur, wat het geval zou zijn wanneer de uitgaven stringent zouden gekoppeld zijn aan inkomsten, die met de konjunktuur op en neer schommelen. Maar anderzijds gaat er van de overheidsfinanciën, die in eigen tempo voortmarcheren aan de hand van de befaamde Zijlstra-norm, ook geen werking uit op de konjunktuur. Die liberaliteit moet met deze 5 pet. regeling wat doorbroken worden, is het gevoelen van bewindslieden.

Als er te welig besteed gaat worden met alle nare gevolgen van dien, moeten de duimschroeven van de belasting wat worden aangedraaid om de vlotte uitgaven wat te beteugelen. In dit geval blijft het echter de vraag volgens deskundigen of het lukt om inderdaad voldoende af te remmen. Want de belastingverhogingen moeten niet op hun beurt weer gaan doorwerken in lonen en prijzen. Wanneer omgekeerd de konjunktuur zichtbare aarzelingen gaat vertonen kan men door belastingverlagingen wat geld inpompen.

Hoe moet de schatkist deze schommelingen opvangen?

Het spreekt, dat door het hanteren van dit instrument de Regering dan eens over meer en dan weer over minder middelen gaat beschikken. j

Het laatste is natuurlijk niet plezierig, want de uitgaven liggen vast in de be- j groting. In dat geval stelt de Regering zich • voor het vergrote tekort te financieren uit ' vlottende schuld of vanuit een gekweekte reserve bij de Nederlandse Bank.

Indien er meer middelen in de schatkist ; vloeien is het niet raadzaam alles meteen 1 uit te geven, want dan heft men het beoogde rem-effekt meteen weer op, zodat men dan de maatregel beter achterwege had kunnen laten, want het zou moeite en kosten voor niets zijn. Het beste in dat geval is vlottende schuld verminderen, konjunktuur-reserves vormen of buitenlandse schuld aflossen. Indien het uitgerekend de kapitaalmarkt is, die door sterke overspanning de konjunktuur uit de voegen wil lichten, kan het ook geboden zijn het beroep op de kapitaalmarkt te beperken dank zij de extra belastingopbrengst.

Tenslotte de uitvoering?

Men kan één en ander niet invoeren van de dag van vandaag op morgen. Ook als de maatregel wordt ingetrokken of achteraf verworpen, als het betreffende goedkeuringswetsontwerp is ingediend, zullen de wijzigingen uiteraard wel even moeten doorwerken. Immers er moeten voor loonbelastingen tabellen worden opgesteld en rondgestuurd, terwijl voor de omzetbelasting de ondernemers de tijd moeten hebben om op grond van de nieuwe tarieven hun goederen opnieuw te prijzen.

Het kan, indien het ontwerp wet wordt en indien de wet op een gegeven moment wordt toegepast wel heel wat werk aan do winkel geven. Dat is een punt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen