Begroting van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Afdeling Volksgezondheid

Rede van ir. Van Dis

Mijnheer de Voorzitter! Ongeveer drie maanden geleden werden de gebruikers van zoetstoftabletten, waarin cyclamaat is verwerkt, in geen geringe mate opgeschrUct door berichten in de pers, dat cyclamaat wegens kankerverwekkende eigenschappen gevaar oplevert voor de gezondheid, zodat het gebruik ervan niet slechts ten sterkste moet worden ontraden, maar de vrije verkoop door de overheid zelfs behoort te worden verboden. Vooral voor diabetici en voor hen, die hun lichamelijke proporties binnen de perken wensen te houden en derhalve van het gebruik van suiker moeten afzien, kwam dit bericht hard aan, aangezien hun erdoor in het vooruitzicht werd gesteld, dat zij voortaan hun thee en koffie zonder zoetstof zouden moeten nuttigen. Voorheen hadden zij steeds in het gebruik dezer tabletten nimmer enig gevaar gezien, niet alleen omdat zij er nimmer enige last van hadden ondervonden, maar ook omdat op de verpakking ervan werd medegedeeld, dat zij de goedkeuring hadden van de N.V.S. - de Nederlandse Vereniging van Suikerzieken. Voorts werd door een kommissie van deskundigen uit de Wereldgezondheidsorganisatie in 1967 vastgesteld, dat cyclamaat als zoetstof voor de mens aanvaardbaar werd geacht tot een hoeveelheid van maximaal 50miligram per kilogram lichaamsgewicht per dag. Deze dosis werd door voornoemde kommissie zelfs gehandhaafd, nadat onderzoekingen hadden aangetoond, dat cyclamaten gedurende de stofwisseling bij de mens niet onveranderd bleven, maar voor een gedeelte worden omgezet in cyclohexamine, waarvan de werking op het menselijk lichaam nog niet voldoende was onderzocht. Een bewijs, dat de kommissie uit de Wereldgezondheidsorganisatie op grond van het gebruik van cyclamaat in de praktijk het tenvoUe verantwoord achtte de zoeven genoemde dosis van maximaal 50 miligram cyclamaat per kilogram lichaamsgewicht per dag te handhaven.

De geruststellende verklaringen van genoemde kommissie werden, zoals reeds werd opgemerkt, in oktober laatstleden eensklaps doorbroken door het uit Amerika afkomstige bericht, waarin melding werd gemaakt van proefnemingen op ratten, die gedurende twee jaar met grote dosis cyclamaat werden gevoed, nl. met een hoeveelheid van deze stof die vijftig maal zo groot wa& als de maximum aanvaardbaar vastgestelde hoeveelheid voor de mens. Het gevolg was, dat bij deze dieren aan het einde van de proef gezwellen aan de blaas werden aangetroffen. Dit gaf de regering der Verenigde Staten aanleiding ten aanzien van de cyclamaten bepaalde maatregelen te nemen, ondermeer ook deze, dat in de Verenigde Staten na 1 juli 1970 geneesmiddelen, die voor smaakkorrekties cyclamaat bevatten, niet meer ten verkoop mogen worden aangeboden en dat cyclamaten in de vorm van kunstmatige zoetstof na die datum als geneesmiddel zullen worden beschouwd en slechts op medisch voorschrift mogen worden afgeleverd.

De Staatssekretaris blijkt door de berichten uit de Verenigde Staten ook verontrust te zijn geworden, zoals blijkt uit zijn nota van 24 oktober 1969, waarin onder meer wordt meegedeeld, dat maatregelen worden overwogen tegen het verwerken als cyclamaat als smaakkorrigens in verpakte geneesmiddelen en voorts om ook zoetstoftabletten onder de werking van de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening te brengen, wat dus wil zeggen, dat deze tabletten, indien de Gezondheidsraad een desbetreffend advies mocht geven, uitsluitend op recept verkrijgbaar zullen zijn. Indien liet daartoe komt, zal dit voor de gebruikers van zoetstoftabletten een groot ongerief en vooral ook een vrij kostbare geschiedenis betekenen, daar zij dan namelijk steeds een arts om een recept zullen moeten gaan vragen. Dit ongerief zou naar onze mening alleen verantwoord zijn, wanneer in de praktijk was gebleken, dat zich bij mensen door het gebruik van zoetstoftabletten gevallen van blaastumoren hadden voorgedaan. Hiervan is echter niets gebleken. Volgens de nota van de Staatssekretaris werd zelfs door de onderzoekers van de „Abbott Laboratories", die de stoot gaven tot de maatregelen, die in de Verenigde Staten werden genomen, met veel nadruk medegedeeld, dat er tot op heden geen enkele aanwijzing is om te veronderstellen, dat cyclamaten soortgelijke gezwellen bij de mens hebben opgewekt.

Deze mededeling is toch wel zeer veelzeggend en dit te meer, omdat in de Verenigde Staten, in tegenstelling met ons land, onbeperkte toepassing van cyclamaat voor eet- en drinkwaren was toegestaan. Ook werd in een gebied in de Verenigde Staten, waar de kankergevallen nauwkeurig werden nagegaan, geen toeneming hiervan gekonstateerd, hoewel de konsumptie van cyclamaat er steeg, zoals in de nota van de Staatssekretaris wordt medegedeeld.

Ook hieruit blijkt wel overduidelijk, dat evaar van net gebruik van cyclamaat in zoetstoftabletten en in geneesmiddelen sterk overtrokken zijn. Dit behoeft ook niet te verwonderen, indien wordt bedacht, dat aan de proefdieren hoeveelheden cyclamaat werden toegediend, die vijftig maal zo groot waren als de maximaal aanvaardbare hoeveelheid voor de mens. Op deze wijze kan men menige andere stof, die bij de voedselbereiding wordt gebruikt, gevaarlijk voor de gezondheid noemen. Keukenzout bijv. is een onmisbaar bestanddeel om de smaak van het voedsel te verbeteren. Zou het echter voor de gezondheid niet schadelijk zijn, wanneer iemand dagelijks vijftig maal de hoeveelheid gebmikte, die normaal door hem in het voedsel wordt gekonsumeerd'

Het heeft dan ook aan negatieve reakties op de Amerikaanse maatregel niet ontbroken. Van verscheidene kanten is deze maatregel een voorbeeld genoemd van een wetenschappelijk onverantwoorde paniekreaktie. Om maar iemand te noemen, die op dit terrein als deskundig kan worden beschouwd, wijs ik op professor Mehne te München, die bij het bekend worden van de Amerikaanse maatregel verklaarde, dat, wanneer dergelijke dierproeven op mensen zouden worden overgebracht, dezen dagelijks de groteske hoeveelheid van meer dan duizend zoetstoftabletten zouden moeten nuttigen. Ook werd er door hem op gewezen, dat cyclamaten in meer dan zeventig landen al langer dan twintig jaar worden gebruikt. In de kringen van Nederlandse farmakologen en toxikologen stond men volgens een artikel in De Telegraaf van 20 oktober 1969 eveneens uitermate kritisch tegenover de in Amerika genomen maatregel. Zij zagen er in het geheel geen wetenschappelijke zaak in, maar niet meer dan een duidelijke politieke rel, waarin andere belangen in het geding waren. Zij hadden hierbij zeer waarschijnlijk het oog op de suikerproducenten, die al lang bezig zijn te suggereren, dat het gebruik van cyclamaat een gevaar voor de gezondheid oplevert.

Ook in het Britse weekblad „Nature" werd in een redaktioneel kommentaar een soortgelijk oordeel over de Amerikaanse maatregel gegeven. De schrijver van dit kommentaar merkte op hoe gemakkelijk het is om uit laboratoriumproeven alarmerende, maar foute gevolgtrekkingen te maken. Hij wees erop, dat aan de hand van een eerder onderzoek naar de schadelijkheid van cyclamaat was gebleken, dat cyclohexamine, een afbraakprodukt van cyclamaat, bij ratten kanker veroorzaakte, wanneer het onderhuids werd ingespoten. Dit leek een duidelijke reden tot paniek, totdat bleek, dat onderhuidse inspuitingen met een keukenzoutoplossing precies hetzelfde resultaat opleverden. Hiermede was op overtuigende wijze aangetoond, dat de hierbij toegepaste onderzoekmethode allerminst geschikt was om zich over het gebruik van cyclamaat een juist oordeel te vormen. In de nota heeft de Staatssekretaris dan ook nadrukkelijk erop gewezen, dat er geen definitieve aanwijzingen zijn, dat cyclamaat kankerverwekkend is bij de mens. De maatregelen, die werden getroffen of eventueel nog zullen worden getroffen, moeten daarom volgens de nota worden gezien als een voorzorgsmaatregel, waarop de Staatssekretaris laat volgen, dat een uitermate voorzichtig beleid in deze sektor alleszins gerechtvaardigd is.

Wij erkennen ten volle, dat de verantwoordelijkheid van de Staatssekretaris voor de volksgezondheid vereist, dat door hem de grootste voorzichtigheid wordt betracht. Vandaar, dat onzerzijds o.m. ook steeds is aangedrongen op maatregelen tegen de gevaren van de verontreiniging van de lucht met giftige gassen en dampeiï, aisméae van de verontreiniging van het voor drinkwater be-l stemde oppervlaktewater, waarbij de volksgezondheid zo nauw betrokken. Ook tegen het veelvuldig i bruik van middelen als hasjisj, LSD en dergelijk soort stoffen, die in het alge meen worden aangeduid met de naam „drugs", moet naar onze mening krachtic worden ingegrepen.

Ten aanzien van de zoetstoftabletten vragen wij ons echter af of maatregelen als door de Staatssekretaris in uitzicht worden gesteld, niet veel te vergaan, daar door hemzelf wordt verklaard, dat er geen aanwijzingen voor zijn, dat cyclamaat kanker verwekt bij de mens, terwijl anderzijds Amerikaanse proeven op ratten werden verricht met hoeveelheden, die vijftig maal zo groot waren als de maximaal aanvaardbaar vastgestelde hoeveelheid voor de mens.

Voorts moet worden gekonstateerd, dat door de Staatssekretaris in andere gevallen niet diezelfde voorzichtigheid wordt betracht als in dit geval. Ik heb hierbij het oog op gevallen, waarin inderdaad slachtoffers te betreuren waren, gevallen waarin zich volgens de Gezondheidsraad zeer ernstige komplikaties voordeden en waarin zuigelingen de dood vonden als gevolg van vaccinatie tegen de pokken.

Verscheidene malen werd deze ernstige kwestie door mij onder de aandacht van de Staatssekretaris gebracht, maar, hoewel door hem moest worden erkend, dat wel vijf zuigelingen per jaar door de op hen toegepaste vaccinatie de dood vonden, vond hij hierin toch geen aanleiding om de vaccinatie op zuigehngen af te schaffen. Zij wordt voortgezet niettegenstaande deskundigen, o.a. de vrouwenarts Dr. J. Kremer, op grond van de feiten verklaarde, dat de bij zuigelingen toegepaste massale vaccinatie tegen pokken niet in het belang van de volksgezondheid is, daar de prijs te hoog is, wanneer gedurende twintig jaar honderd zuigelingen worden opgeofferd ten einde tien sterfgevallen door pokken te voorkomen.

De zo nodige voorzichtigheid werd; en wordt al evenmin betracht bij het 'toelaten van het gebruik van de , , pil".

De tijd laat mij niet toe hierop al te diep in te gaan. Alleen zij vermeld, dat steeds meer stemmen opgaan, die wijzen op de gevaren, welke aan het gebruik van de pil verbonden zijn. Dit is volgens een recent persbericht voor het Amerikaanse ministerie voor gezondheid zelfs aanleiding geweest om 381.000 exemplaren van een cirkulaire te verzenden, waarin artsen, apothekers en ziekenhuisdirekteuren worden aangespoord de pakjes met antikonseptiepillen te voorzien van een etiket met een waarschuwing. In de tekst van dit etiket wordt gewezen op het toenemende gevaar van trombose en embolic, dat door onderzoek in Engeland en de V.S. aan het hcht is gekomen. Voorts verklaarde de Amerikaanse arts Dr. Davis van de medische fakulteit van de John Hopkins Universiteit voor de subkommissie van de Amerikaanse senaat, dat langdurig gebruik van de pil kanker kan veroorzaken, zoals bij proeven op dieren was gebleken. Dit geldt niet alleen voor de oorspronkelijke, maar ook voor de z, g. minipil. Deze medikus ontraadde dan ook het gebruik van de pil, evenals dit door Russische medici wordt gedaan. Vervolgens zou nog gewezen kunnen worden op het fluorideren van drinkwater, waartegen door medische deskundigen al eveneens verschillende bezwaren met het oog op de volksgezondheid werden ingebracht, maar die voor de Staatssekretaris

(vervolg pagina 3)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen