HET MIDDEN-OOSTEN

BUITENLANDS OVERZICHT

De Arabische wereld rouwt. De smartkreten over de bloedige burgeroorlog, die Jordanië meer dan een week heeft geteisterd, maakten onverwachts plaats voor bittere weeklachten over de plotselinge dood van de Egyptische president. Wat zijn we er allen weer duidelijk bij bepaald hoe onzeker ons leven is. Het is een damp, die voor een weinig tij ds gezien wordt, en daarna verdwijnt. Op slechts 52-jarige leeftijd werd president Gamal Abdel Nasser opgeroepen voor Gods rechterstoel, om daar rekenschap af te leggen voor zijn daden. Reeds in september 1969 had Nasser een eerste hartaanval gekregen. De ernst van de situatie was toen geheim gehouden, men had het voorgesteld alsof de president griep had. Na enige tijd in Rusland verpleegd te zijn geweest, hervatte hij zijn werkzaamheden weer volledig. Vooral de Jordaanse krisis van de laatste weken heeft veel van zijn krachten gevergd. Zijn laatste diplomatieke daad was een verzoening tot stand brengen tussen de Palestijnse leider Jasser Arafat en koning Hoessein, die elkaar onder zijn toeziend oog als broeders om de hals vielen. Toen vrienden hem trachtten over te halen het wat kalmer aan te doen, hem herinnerend aan zijn eerste hartaanval, antwoordde hij: „Er sterven mannen, vrouwen en kinderen in Jordanië. Wij zijn in een wedren met de dood". Deze woorden bleken ook voor hem persoonlijk een profetische inhoud te hebben. Hoewel de plotselinge dood van de Arabische leider de politieke situatie in Jordanië geheel overschaduwd heeft, willen we in dit artikel nader ingaan op de achtergronden, die geleid hebben tot de wrede, barbaarse broederstrijd in dit land. Terloops merken we op dat deze oorlog juist in volle hevigheid woedde in de week, die op initiatief van het Interkerkelijk Vredesberaad tot „Vredesweek" was geproklameerd met als thema: „Verenig de Naties".

Iets uit de historie

Het huidige koninkrijk Jordanië behoorde tot die gebieden, die in de eerste wereldoorlog door de Engelsen op de Turken werden veroverd. Tussen de wereldoorlogen was het onder de naam Transjordanië een mandaatgebied van Engeland; een zekere Abdoellah mocht het in naam van Engeland als emir (vorst) besturen. Deze Abdoellah, de grootvader van de huidige koning Hoessein, werd na de tweede wereldoorlog, toen bijna alle gebieden in het Midden-Oosten hun zelfstandigheid kregen, koning van Transjordanië. Het is het gebied ten oosten van de Jordaan; hoofdstad van dit koninkrijk is Amman, het bijbelse Rabba der kinderen Ammons, waar eens de ijzeren bedstede van koning Og stond, waar Uria sneuvelde in de strijd en waar David zegevierend binnentrok.

Joden tegenover Arabieren

In het land ten westen van de Jordaan (Palestina) hadden zich in de twintigste eeuw steeds meer Joden gevestigd. Aanvankelijk werden ze door de Palestijnen goed ontvangen. Ze kochten voor veel geld verwaarloosde grond van Arabische grondbezitters. Toen de Arabieren in Palestina echter zagen dat ze langzamerhand ekonomisch door de Joden werden overschaduwd en dat het Zionisme der Joden duidelijk streefde naar de stichting van een Joodse staat, veranderde de verdraagzaamheid in wantrouwen en haat. Engeland kwam hierdoor in een steeds moeilijker parket; op 14 mei 1948 legde het, de spanningen tussen Joden en Arabieren in Palestina moede, het mandaatschap neer. Een paar uur daarvoor was de nieuwe Joodse staat Israël uitgeroepen. De mogendheden der Verenigde Naties hebben die staat erkend en in de V.N. opgenomen. Dit is een feit, dat niet ongedaan gemaakt kan worden door een theoretische diskussie over de vraag of de Joden nu eigenlijk wel recht hebben op dit gebied. De Arabieren, die zich omstreeks de zevende eeuw na Christus in Palestina vestigden en dit land sindsdien als het hunne beschouwden, ontzeggen hun dit recht. We moeten echter uitgaan van de feitelijke situatie, die door de vergadering der V.N. in het leven is geroepen.

De oorlog van 1948 en 1967 en haar gevolgen

Reeds enkele uren nadat de staat Israël was uitgeroepen, rukten de legers van de Arabische buurlanden Palestina binnen. Hoewel ze door de Joden verslagen werden, liep de oorlog voor Abdoellah gunstig af: bij een nieuw verdelingsplan, waarbij ook Israël vergroot werd, kreeg hij een aanzienlijk stuk land ten westen van de Jordaan, waaronder ook de oostelijke helft van Jeruzalem. Vanaf die tijd noemde hij zijn land: Jordanië. Weliswaar veroverde koning Abdoellah hiermee een gebied dat veel geschikter is voor land- en tuinbouw dan zijn oude Transjordanië, maar tegelijkertijd kreeg hij een grote groep Palestijnse onderdanen, waar ze later nog veel last van zouden ondervinden.

Reeds na enkele jaren werd Abdoellah door een Palestijn vermoord en moest zijn nog maar 16-jarige kleinzoon Hoessein hem opvolgen. Hoesseins vader was daar geestelijk niet toe in staat. Het Palestijnse element.werd steeds sterker in het Jordaanse rijk: na de oorlog van 1948 trokken regelmatig Palestijnen uit de staat Israël naar Jordanië. In de oor­ log van 1967 werd hei ecnier overspoeld door honderdduizenden vluchtelingen zonder middel van bestaan. Tevens raakte Jordanië weer het rijkste deel van zijn land, de westelijke Jordaanoever, kwijt en hield het niet veel meer dan een barre woestijn over. Ruw geschat heeft Jordanië 2 1/2 miljoen inwoners, waarvan er 1 1/2 miljoen van Palestijnse herkomst zijn. Bovendien bivakkeren er nog 12.000 soldaten uit Irak, die sympathiseren met de guerrilla-organisaties der Palestijnen, die zich na 1967 in het land van Hoessein hebben gevormd.

Palestijnen tegenover Jordaniërs

De kontroverse tussen Palestijnen en Jordaniërs is nog versterkt door het merkwaardige feit, dat de Arabieren uit Palestina (de Palestijnen dus) een geheel andere inslag, een andere levensstijl, vertonen dan de Jordaniërs. Ze hebben over het algemeen een veel bredere opleiding genoten, een gevolg van het langdurige Britse mandaatbestuur over Palestina. In godsdienstig opzicht zijn ze ook minder orthodox-Islamitisch. Een groot deel van de geestelijke ehte van Jordanië was dan ook van Palestijnse afkomst: 85 pet. van de artsen, 80 pet. van de ambtenaren, enz.

De superioriteit van de Palestijnen prikkelde de Jordaniërs steeds meer. De oude bedoeïnenfamilies (herdersstammen) in Amman, die het altijd voor het zeggen hadden gehad, voelden er niets voor overvleugeld te worden door hun Palestijnse broeders. Het was ook een bron van wrijving en ongenoegen dat steeds meer guerrilla-organisaties ontstonden, die een geheel zelfstandige politiek voerden in het land van koning Hoessein. De grootste organisatie is Al Fatah, o.l.v. Jasser Arafat. De laatste tijd deed steeds meer van zich horen de uiterst militante en politiek zeer extreme groep, die de naam draagt: „Volksfront voor de bevrijding van Palestina". Ze staat onder leiding van de medikus Dr. George Habbasj, een sympathisant van Mao.

Het was dit volksfront, dat kortgeleden de sensationele vliegtuigkapingen organiseerde. Koning Hoessein, die met Nasser het Amerikaanse vredesplan Rogers aanvaard had, was het met deze piraterij geheel niet eens. Het tafereel was een uiterst pijnlijke demonstratie van het feit, dat Hoesseins macht tot het nulpunt gedaald was.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen