Watergate - roemloos einde van een president?

In 1968 had Nixon eindelijk zijn doel bereikt. Zijn vurige wens, eenmaal het hoogste ambt in de machtigste staat ter wereld te mogen bekleden, was na een zwaar bevochten zege op zijn Democratische rivaal Hubert Humphrey, in vervulling gegaan. Vier jaren lang heeft hij de loodzware verantwoordelijkheid van het presidentschap gedragen en in die jaren is hij zijn eigen weg gegaan. Hij was de eerste Amerikaanse president die Peking de hand reikte, hij verstevigde in Moskou de handelsbetrekkingen met de Sowjet-Unieennaeenreeks felomstreden beslissingen wist hij in het zwaargeteisterde Vietnam een , , broze vrede" te bewerkstelligen.

Na zijn ambtstermijn begeerde Nixon niets liever dan opnieuw voor vier jaren het vertrouwen van het Amerikaanse volk te krijgen, zodat hij mogelijk zijn presidentscarrière in 1976 zou kunnen afsluiten met de festiviteiten ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan der Verenigde Staten. Inderdaad heeft het Amerikaanse volk bij de verkiezingen overduidelijk zijn voorkeur uitgesproken voor Nixon boven McGovem. De verkiezingscampagne is echter niet vlekkeloos verlopen. De vele onthullingen van de laatste tijd hebben een schandaal aan het licht gebracht, dat het prestige van de president danig heeft aangetast. Ifaar hij medeschuldig blijkt te zijn aan de gepleegde wandaden, is de start van de tweede ambtstermijn voor hem allerongelukkigst. Het is zelfs niet uitgesloten dat de Watergate-affaire, waar in het begin weinig aandacht aan besteed werd, een voortijdig einde betekent van zijn politieke loopbaan.

Wat is er bijna een jaar geleden precies gebeurd en hoe heeft de tragedie zich daarna ontwikkeld?

DE INBRAAK IN WATERGATE

In de vro^e morgen van 17 juni 1972 deed nachtwaker Frank Wills zijn laatste ronde bij het flatcomplex in Washington, dat de naam Watergate draagt, waar de Democratische Partij zijn hoofdkwartier gevestigd had. Zijn argwaan werd opgewekt toen hij constateerde dat de deur, die naar dit politieke zenuwcentrum leidde, voozien was van een hangslot, dat er met een stukje plakband aan bevestigd was.

Hij waarschuwde de politie, die vijf mannen ontdekte die bezig waren microfoons te bevestigen achter de inmiddels losgemaakte plafondbekledii^. Als ervaren inbrekers waren ze uitgerust met rubberhandschoenen, zodat hun snode daad geen sporen zou nalaten. Bij nader onderzoek bleken de arrestanten nauwe contacten te hebben met de C.I.A., de Amerikaanse geheime dienst. Twee hoofdverdachten, James McCord en Gordon Liddy, beiden op heterdaad betrapt, bekleedden zowel functies bij de C.I.A. als in het Witte Huis. Eerstgenoemde was niet minder dan , , veiligheidschef van het Comité voor de herverkiezing van president Nixon". Hij was weer verantwoording schuldig aan Nixons leider van de verkiezingscampagne, de minister van justitie John Mitchell, die naar later bleek ook nauw betrokken was bij de planning van de inbraak.

Deze minister begreep dat hij zich in deze omstandigheden het best zo gauw mogelijk uit de politiek kon terugtrekken. Hij deed dit onder het motief dat zijn vrouw dit van hem eiste, daar zij anders van hem zou scheiden; ze had er meer dan geno^ van dat ze met haar dochter samen door het leven moest, daar haar man reeds vier jaren geheel in beslag genomen werd door zijn ministerschap.

DE VERDACHTEN VOOR DE RECHTER

Op 8 januari b^on de rechtszaak tegen de zeven verdachten. Vier van hen bekenden vlot, waarmee ze het risico opliepen veroordeeld te worden tot gevangenisstraffen die konden oplopen tot 20 jaar. De bekentenissen bevredigden de rechter niet, daar hij de Indruk had dat er van bepaalde zijde vanuit het Witte Huis druk op de verdachten was ui^eoefend. Reeds werd gezegd, dat zij als beloning duizend dollar per maand zouden ontvangen. Daarom gaf de rechter de verdachten de kans hun straftijd te bekorten, wanneer ze bereid waren wat meer helderheid te verschaffen in deze duistere zaak. Vanaf die tijd kwamen er voor de president steeds meer pijnlijke zaken aan het licht. Op 5 april gaf Patrick Gray, waarnemend directeur van de F.B.I. (de federale politie!) toe, dat hij belangrijke documenten verbrand had. Het waren vervalste tel^rammen van het ministerie van buitenlandse zaken, gedateerd op 23 oktober 1963 en gericht aan de toenmalige ambassadeur in Saigon, waaruit moest blijken dat de regering van president Kennedy medeplichtig was aan de moord op de Zuidvietnamese dictator Diem.

Andere documenten betroffen de tegenstrijdige verklaringen, die senator Edward Kennedy in 1969 had ui^egeven na het auto-ongeluk waarbij zijn secretaresse was omgekomen. Deze documenten zou men in de verkiezingscampagne gebruikt hebben, in het geval Edward Kennedy Democratisch kandidaat geworden zou zijn. Nu het echter McGovem geworden was, had de juridisch adviseur van Nixon, John Dean, de twee mappen met documenten aan Gray gegeven onder de betuiging , , dat ze in geen geval het d^licht mochten zien". Hierop had Gray ze verbrand. Na deze bekentenis trad hij uit zijn functie.

NOG MEER BESCHULDIGINGEN

Op dezelfde dag beweerde verdachte McCord voor de rechtbank, dat de afgetreden minister Mitchell en John Dean de afluisterplannen reeds in februari 1972 besproken hadden, ze waren dus medeschuldig. Even later verklaarde de ex-directeur van de F.B.I. voor de senaatscommissie, die onder leiding van de onverzettelijke 79-jarige senator Ervin zich ten doel gesteld heeft de zaak tot de bodem te onderzoeken, dat het Witte Huis tevergeefs getracht heeft de C.I.A. in te schakelen om de afluisteraffaire in de doofpot te stoppen.

Tevens werd bekend, dat de zeven verdachten van de inbraak en hun advocaten 210.000 dollar hadden ontvangen van de persoonlijke advocaat van president Nixon. Dit geld was onttrokken aan het fonds van het Comité tot herverkiezing van de president, waarin het ook al op een frauduleuze wijze bijeengebracht was.

Daarbij kwam aan het licht dat de chef van de staf van het Witte Huis 350.000 dollar beheerd had, waarmee de acties werden gefinancierd die ten doel hadden de Democratische verkiezingscampagne te verstoren.

Na al deze onthullingen werd de druk op president Nixon steeds groter om zijn stafleden niet langer te beschermen op grond van het , , executive prlvil^e". Dit recht houdt in, dat de president zijn functionarissen kan verbieden te spreken over gesprekken, die zij met hem hebben gevoerd.

Op 17 april l^de Nixon een historische, acht minuten durende verklaring af, waarin hij bekend maakte dat alle leden van zijn Witte Huis-staf onder ede voor de senaatsconunissie zouden getuigen. Wanneer bewezen zou worden dat ze iets met het schandaal te maken hadden, dan zou ogenblikkelijk ontsl2^ volgen.

DE WOORDEN WORDEN OMGEZET IN DE DAAD

De gevolgen bleven niet uit: binnen een week verdwenen vier topfunctionarissen uit het Witte Huis. In de eerste plaats de chef van de staf van het Witte Huis, BobHaldeman, de schakel tussen Nixon en de buitenwereld, wiens taak het altijd geweest was de president te beschermen tegen ongewenste bezoekers. Wanneer het nodig was verbood hij zelfs ministers de toegang tot Nixon. Een andere vertrouwensfiguur van Nixon, John Ehrlichman, de , , Kissir^er" voor Nixons binnenlandse politiek, moest eveneens het politieke toneel verlaten. Daar Haldeman en Ehrlichman beiden van Duitse afkomst zijn (evenals Kissinger overigens) sprak men wel van de , , Berlijnse Muur" die de president omringde; thans is ze dan geslecht.

Ook Richard Kleindienst, de minister van justitie, opvolger en vriend van John Mitchell, werd het slachtoffer van de zuiveringen in het Witte Huis. Hij wordt thans beschouwd als één der hoofdverdachten in het schandaal.

Rest ons nog te noemen de 34jarige juridisch adviseur van het Witte Huis, John Dean, die een getuigenis voor de rechter heeft afgel^d, in de hoop hierdoor van rechtsvervolging te worden ontslagen. Een Amerikaanse rechter heeft hiertoe nl. de bevoegdheid, indien door inlichtingen van de verdachte belangrijke figuren door de mand moeten vallen.

Dean heeft verklaard, dat Nixon schuldig is, daar hij getracht heeft de zaak in de doof^wt te stoppen. Verleden jaar augustus heeft de president nl. verklaard, dat uit het rap^rt van Dean gebleken was, dat geen enkele functionaris in het Witte Huis bij het schandaal was betrokken. Dean heeft echter nooit een onderzoek ingesteld, noch een rapport uitgebracht, zodat de president een valse verklarii^ heeft afgelegd. Volgens Dean wilde het Witte Huis hem tot zondebok maken; daar hij hier niets voor voelde, heeft hij voor de rechter de medeschuldigen aangewezen. Daar hem dit van bepaalde zijde zeker niet in dank zou worden afgenomen, is hij onmiddellijk na zijn ontslag ondergedoken.

Na de genoemde vier topfiguren moesten nog vele medewerkers van president Nixon het veld ruimen. In het licht van deze tragedie is het begrijpelijk dal de president onlangs gezegd heeft dat hij thans de moeilijkste tijd van zijn leven doormaakt.

In bovenstaande beschrijving hebben we getracht de hoofdlijn te schetsen die geleid heeft tot de huidige crisis.

Hoe het tot dit politieke dieptepunt komen kon en welke consequenties de Watergate-affaire voor het prestige van Amerika in zijn geheel en voor dat van de president in het bijzonder zal hebben, hopen we in een volgend artikel te bezien.

B. Stolk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen