Kerk, Staat en School

De Wachter Sions is een kerkelijk weekblad. Zij is geen politiek orgaan. Politieke discussies kunnen beter plaats vinden in de daarvoor geëigende organen. Anderzijds zijn godsdienst en politiek nauw met elkaar verweven. Denk slechts aan het ontstaan van onze natie. Dit is ondenkbaar zonder de strijd om de gereformeerde religie. Denk ook aan de naam v an de partij die we allen zijn toegedaan: de oprichters hebben het nauwe verband tussen de gereformeerde religie en de staatkunde daarin tot uitdrukking gebracht.

Het zijn die overwegingen, die het m.i. enigszins wettigen om aandacht te schenken aan één van de zaken, die in de Staatkundig Gereformeerde Partij momenteel in discussie zijn; het vrouwenkiesrecht.

Allereerst is het goed vast te stellen waarover de discussie loopt. Er is immers tweeërlei kiesrecht in Nederland. Allereerst is er actief kiesrecht: dat is het recht om op het daarvoor vastgestelde tijdstip naar de stembus te gaan en een stem uit te brengen. Vervolgens bestaat in Nederland ook het passief stemrecht: dat is de mogelijkheid om gestemd te wórden, bijvoorbeeld tot lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal of van een gemeenteraad.

In de discussie binnen de SGP gaat het niet over het passief kiesrecht. Niet in discussie is de vraag of vrouwen een plaats mogen krijgen op een kandidatenlijst. Algemeen aanvaard is het gegeven dat God bij de schepping de regeertaak heeft toevertrouwd aan de man.

De discussie loopt over de vraag of de vrouw gebruik mag maken van het actief kiesrecht, of zij naar de stembus mag gaan om daardoor mede tot uitdrukking te brengen door wie zij geregeerd wenst te worden. Is dit principieel aanvaardbaar of niet?

In de eerste jaren van het bestaan van de partij kreeg het standpunt over het vrouwenkiesrecht een plaats in het program van beginselen. In artikel elf wordt in zijn algemeenheid gesproken over het kiesrecht: Haar ambt oefent de overheid uit onder medewerking van het volk. Die medewerking wordt verkregen door het kiesrecht zoveel mogelijk aan alle kringen van ons volk toe te kennen. De Staatkundig Gereformeerde Partij staat een organisch kiesrecht voor, dat rekening houdt met het gezin als cel der samenleving." In artikel 12 volgt dan: "Vrouwenkiesrecht echter strijd met de roeping der vrouw en stemdwang met de vrijheid der burgers."

Het is goed - mede met het oog op de discussie vandaag - te bedenken dat deze zaak reeds in de allereerste jaren van het partijbestaan punt van discussie is geweest. Nimmer is in de partij eensluidend over dit punt geoordeeld. Het waren vooral ds. G. H. Kersten en ds. J. D. Barth die onwrikbaar gestreden hebben voor dit artikel 12. Ds. Kersten noemde het in de Banier niet alleen een "vrucht der emancipatiebeweging" maar ook "een indruisen tegen Gods ordinantie."

Tegelijk gebiedt de eerlijkheid te vermelden dat niet alle vooraanstaande SGP-ers uit de begintijd er zo over dachten. Het is bekend dat ds. P. Zandt, niet alleen wapenbroeder, maar ook hartevriend van ds. Kersten, over deze zaak anders dacht. De enige keer dat ds. Zandt in de Banier heeft geschreven over het vrouwenkiesrecht is dan ook gewest toen hij een aantal vrouwen verdedigde, die zich in hun geweten gebonden achtten om niet te stemmen.

Vanwege de toen nog geldende stemdwang werden deze mensen voor de rechtbank gedaagd. Tegen deze stemdwang heeft ds. Zandt zijn stem verheven, nimmer tegen het stemrecht voor vrouwen als zodanig. Ook van ds. G. van Reenen en van ds. de Hengst is bekend dat zij geen moeite hadden met het vrouwenkiesrecht.

Deze tweeërlei houding bestond ook in de partij als geheel, en met name onder de vrouwen. Men bedenke daarbij dat de beslissing om niet te gaan stemmen in die tijd verstrekkende gevolgen kon hebben: men overtrad immers de bestaande wetgeving en kon voor de rechtbank gedaagd worden. Voor meerdere vrouwen is dit dan ook een zaak des gebeds geworden. Zo beschrijft C. B. van Woerden jr. in zijn boekje "De kiesrechtvrouw afgeweken van het heilig gebod" uit 1928:

"Maar gelukkig zijn er nog enkele vrouwen in ons land, die datzelfde mogen getuigen; vrouwen die God vrezen. Vrouwen, die het Aangezicht des Heeren hebben aangelopen ook in het stuk van het vrouwenkiesrecht, en Hcht hebben ontvangen over de weg, die God in Zijn Woord voor haar heeft afgebakend, en een getuigenis in haar consciëntiën hebben ontvangen, dat deze beweging niet uit God, maar wel tegen Hem is. Antwoord van God te ontvangen, dat is het voorrecht dergenen, die God vrezen. Dat voorrecht wordt niet gekend noch erkend door de godsdienstige wereld, die belijden dat zij God kennen, maar zij verloochenen Hem met de werken, Titus 1:16". Tot zover Van Woerden.

Daar staat tegenover dat er in die begintijd ook vrouwen, ook kinderen des Heeren, zijn geweest, die wél ter stembus gingen. Niemand minder dan ds. Kersten schrijft dat in de Banier van september 1922 (2ejaargangnr. 9). Hij erkent dan, dat in sommige plaatsen alle vrouwen gingen stemmen, en dat wel "door de invloed van die vrouwen, op wie anderen hoog zagen vanwege de vreze Gods in haar, en die geloofden te moeten gaan... De blijmoedigheid, die 't hart dezer godvruchtigen vervulde, na smekend worstelen, heeft haar ter stembus doen gaan."

Vanaf de jaren dertig is de discussie over dit punt afgezwakt. Andere zaken eisten zo volledig de aandacht op en eisten zo heldere weerlegging vanuit de Schrift, dat deze zaak op de achtergrond raakte.

Daarmee gepaard wijzigde de houding van het grootste deel der SGPvrouwen. Van het totaal der op de SGP uitgebrachte stemmen is 55% afkomstig van vrouwen, zo wees een recent verkiezingsonderzoek uit. Dat geeft aan dat wel zo'n 90% van de SGPvrouwen ter stembus gaat. En dat in strijd met artikel 12 van het beginselprogram!

Het is dan ook geen wonder dat de kiesvereniging van 's-Gravenhage- Scheveningen in 1982 ter Algemene Vergadering aan het hoofdbestuur het dringend verzoek richtte om een uitspraak te doen over de plaats van de vrouw. De toelichting op die vraag luidde als volgt: , , Omdat , , de plaats van de vrouw" zowel in onze gehele Nederlandse samenleving als in de kring van de Gereformeerde Gezindte, een geheel andere is dan die in 1918 was, achten wij het, in verband met de onder onze jongeren levende vragen hierover, dringend gewenst dat het Hoofdbestuur een publicatie daarover laat verschijnen. Welke uitleg geeft het Hoofdbestuur aan de inhoud van artikel 12 van ons Program van beginselen? In het bijzonder willen wij een uitspraak over het wel of niet geoorloofd zijn dat vrouwen en meisjes hun stem uitbrengen bij staatkundige verkiezingen. Het is een feit dat de meeste van onze vrouwen en meisjes gaan stemmen. Hoe is dit te rijmen met artikel 12 van ons Program van beginselen? "

Het hoofdbestuur van de SGP heeft hierop gereageerd door een commissie in te stellen uit leden van het hoofdbestuur en uit de partij, waaraan het verzoek is gericht een rapport samen te stellen dat kan dienen als discussiestuk binnen de partij. Het eerste deel van dit rapport verscheen inmiddels op de partijdag van februari j.l. onder de titel "In haar waarde", met als ondertitel "Het emancipatie-drijven, getoetst aan Gods Woord". In di{ eerste deel worden een aantal Schriftgegevens naar voren gebracht, terwijl ook een historisch overzicht van de emancipatiebeweging wordt gegeven. In een tweede deel, dat de commissie hoopt uit te brengen vóór de Algemene vergadering van 1985 DV, zullen de uitkomsten van het beraad van zowel de commissie als van het hoofdbestuur over de hantering van artikel 12 naar voren worden gebracht.

We zijn dit artikel begonnen met de stelling dat o.i. de Wachter Sions geen orgaan is voor politieke discussie.

Daarom willen we in dit artikel ons onthouden van standpuntbepaling.

Wel zouden we enkele opmerkingen willen maken. Moge het bijdragen tot de toonzetting van de discussie.

1. In de discussie is reeds naar voren gebracht dat reeds 90% van de SGP-vrouwen naar de stembus gaat. Hoewel dat wel iets zegt, mag dit gegeven toch niet doorslaggevend zijn in de discussie. Als uit Gods Woord is aan te tonen dat vrouwenkiesrecht in strijd is met de roeping van de vrouw, dan dienen we niet vanwege het getal "om te gaan".

2. Zoals we hierboven hebben aangetoond bestond er in de begintijd onder de vooraanstaande SGP-ers verschil van inzicht over deze zaak. Dat moge in de discussie tot voorzichtigheid manen, om niet op grond van een uitspraak of een mening van een bepaalde persoon een standpunt in te nemen. Laat de discussie hierin zuiver blijven.

3. Het is niet denkbeeldig dat de discussie over het vrouwenkiesrecht hier en daar hoog op zal lopen. Zo gemakkelijk vallen dan uitdrukkingen als "verzaking van het beginsel", "beginselontrouw" e.d. We hebben hierboven opgemerkt dat ds. Kersten en ds. Zandt, ondanks verschil van inzicht in deze zaak, wapenbroeders en hartevrienden waren. Laat ]iet ons allen in de partij gegeven mogen worden om met het oog op het vrouwenkiesrecht ook in dit opzicht "in het spoor van ds. Kersten en ds. Zandt" te mogen gaan.

4. En dan nog iets. Misschien wel het belangrijkste. We hebben hierboven geciteerd hoe dat het vrouwenkiesrecht in de twintiger jaren voor sommige vrouwen een zaak des gebeds is geweest. Dat moge een voorbeeld zijn voor de praktijk van de tachtiger jaren, als deze zaak binnen de SGP opnieuw in discussie zal komen. Want zou de SGP er goed mee zijn als de partij in zijn geheel, < ' ook deze zaak in het bijzonder, voorwerp des gebeds mocht worden. Het verloop van de discussie en de uitkomst zouden dan nog mee kunnen vallen. Mede tot welzijn van het opkomend geslacht.

C. Dubbeld, Gouda

(Overgenomen uit De Wachter Sions")

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen