Dominee uit de politiek

Handelingen van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Dikke delen waarin woord voor woord staat opgetekend wat gezegd is in Senaat en aan de overzijde. Wonderlijk woord eigenlijk. „Handelingen" als we spreken over woorden. Aan beide zijden van het Binnenhof heeft dominee Abma de stenografen handen vol werk gegeven. Handen vol woorden. Geen grote woorden, want geen zoeker van grote dingen. Wars van woordenstrijd toch van weerwoord dienen. Het grote zoeken in het kleine, in het de minste willen zijn, in het dienen van het Woord.

In de ware zin des woords zo woordkunstenaar. Dat kan alleen hij zijn die de waarde van het woord heeft leren kennen. Het is een hele kunst woorden zien te slijten zonder dat ze slijten. Wie dat kan is werkelijk woordkunstenaar.

WOORDENSCHAT

Geroepen te roepen. Daarin schuilt een geheim, want wie zich geroepen weet zoekt zelfs de woestijn op. Juist daar, waar woorden geen gehoor meer lijken te vinden, lijken uit te waaieren in de wijdte, juist daar komt het hoge woord eruit. Dan blijkt de woestijn plotseling de plaats waar de ware woorden-schat ligt opgeslagen. Dan wordt de roeper getroost.

Een hoofdstuk is afgesloten, maar de schat ligt opgeslagen. Sla de Handelingen maar op.

SCHEIDENDE SENATOREN

Kamervoorzitter Steenkamp sprak de zes scheidende senatoren toe. Een communist, een socialist, een liberaal, twee democraten en een staatkundiggereformeerde. De laatste woorden tot laatstgenoemde: „Mijnheer Abma. Sinds 1963 bent u lid van de Staten-Generaal en sinds 1981 lid van de Eerste Kamer. Dat is een uitzonderlijk lange periode voor kamerleden in ons land. Ik wil u gaarne namens de Kamer dankzeggen voor uw mozaïsche gedrevenheid, die u koppelde aan een warme hartelijkheid. IK wil u bijzonder danken voor uw inbreng in het College van Senioren, waar u recht tegenover de voorzitter zat, op een voor uw partij strategische plaats — het is er vorige week net niet van gekomen — en waar u, als een soort van nestor in ons midden, ons met uw wijze woorden en flukse blikken in de gaten hield."

DE LAATSTE DE BESTE"

Namens de zes voerde ds. Abma het woord. Niet als eerste de beste, maar de laatste de beste. „Mijnheer de Voorzitter! Wilt u begrijpen, dat ik na dit 23 jaar ettelijke malen gezegd te hebben tegen een voorzitter van een Eerste of Tweede Kamer, - de woorden „mijnheer de Voorzitter" met gemengde gevoelens heb uitgesproken.

Veel gemengder nog zijn de gevoelens, omdat ik dit doe namens anderen, de „anderen" die vandaag óf van deze Kamer, of zelfs van de Staten-Generaal, in hoedanigheid van lid afscheid nemen. Ik ben namelijk woordvoerder van een ongekend bont samengestelde gelegenheidsfractie, bonter zelfs nog dan de regenboog, waar u het wel eens over hebt op de vergadering van de senioren, die ik ook zal moeten missen.

ANDERE POLITIEK

Tot deze fractie behoort ook de fractie van D'66, zij het getiërceerd, die oversteekt naar het Binnenhof IA om daar, zoals u mij zijt voorgegaan, „andere politiek" te gaan bedrijven, mogelijk ook nog wel een tikkeltje „anders anders" dan anders gedacht was. Aan die oversteek en wat collega Van Mierlo betreft terugkeer naar de Tweede Kamer hebben collega Hoekstra en ik ons niet meer willen wagen. Wat wij beiden wél deden, was elk op eigen wijze een bijdrage leveren aan de bijzondere bontheid van de al genoemde gelegenheidsfractie.

Tenslotte maken deel uit van de gelegenheidsfractie — helemaal wat vreemd in een regenboogfractie - een PvdA'er en een WD'er. Die geven natuurlijk ook een uiteenlopende kleur van het gezelschap. Voor hen was het zeer ongedacht. Nu is de solidariteit in onze fractie van deze dag zo groot, dat wij dat oprecht betreuren. Maar er hangen op dit moment veel uitslagen in de Nederlandse lucht die herkansingen inhouden en wij hopen dan maar dat een jaar niet al te lang duurt. Het was het gevolg van een kleine verrassing in de schaduw van de grote verrassingen die de verkiezing van de nieuwe Tweede Kamer opleverde. Maar ook zelfs de vrij voorspelbare aanwijzing van een nieuwe Eerste Kamer kan enkele kleine verrassingen in petto hebben.

STEENGOED

Mijnheer de Voorzitter! Dit alles bewijst wel hoezeer onze gevoelens gemengd zijn. Unaniem is echter de „fractie" in warme tot allerwarmste dank voor alle ervaren medewerking, ondervonden vriendschap en collegialiteit in dit huis. Ik noem het presidium, de griffie en verder alle diensten, geen enkele uitgezonderd. En van die diensten wil ik ook geen enkele persoon uitzonderen. Ik dank u, voorzitter, in het bijzonder voor de hartelijke woorden die u aan een ieder van ons hebt gericht. Het was echt weer op de manier van de heer Steenkamp: steen- goed. Maar u voert dan ook tweemaal de steen in uw naam.

De Voorzitter: Niet iedereen is Latinist. Dominee Abma, u moet zich even verklaren.

De heer *V Abma (SGP): In Frankrijk zou u Pierre Pierrekamp heren. Het zal nu wel duidelijk zijn.

Mocht er zich ooit een probleem aan de horizon dreigen te presenteren, dan was het veelal reeds verholpen voordat het zich echt had voorgedaan. In tegenstelling tot wat de goegemeente vaak denkt naar aanleiding van al het televisiespektakel is er in de Tweede Kamer vaak ook veel solidariteit, maar in dit opzicht is de Eerste Kamer toch heel gemakkelijk de eerste. Toen ik afzakte naar hier vroegen de collega's ginds wat meewarig of het mij hier wel beviel. Alsof ik was overgegaan van de jubelende arena naar een soort zandbak waarin ook nog wat politiek wordt bedreven. Een sociëteit van mummelende senioren dus, zoals elders wel schijnt voor te komen.

GEMUMMEL

Over gemummel gesproken, wij hebben ons hier de laatste tijd een, zoals dat in het publicitaire jargon heet, stukje prothese aangemeten gelet op de lotgevallen van een aantal wetsontwerpen de laatste tijd. Degenen, die deze ontwikkeling hebben voorzien, zijn in ons midden. Zij bevinden zich onder ons. Ik wil maar zeggen, dat het bij ons niet zo'n allure of allooi is als de meewarige collega's aan de overzijde hebben gedacht. Ik heb hen dan ook maar geantwoord dat ik was begonnen aan de ontwenning, om hun de suggestie te laten dat je ook aan de politiek verslaafd kunt raken.

Overigens ben ik mij er niet van bewust dat ik er alles toe heb bijgedragen dat de Eerste Kamer zich wat kritischer en mondiger heeft opgesteld ten aanzien van de genoemde wetsontwerpen, al heb ik uiteraard ook wel eens een keer meegestemd. Maar de produktie kan er ook naar wezen dat revisie noodzakelijk is en onvermijdelijk voordat het ogenblik van de start is aangebroken. Voor het geval men mij er toch op zou aanzien, een soort bacillendrager te zijn, dan is het in ieder geval nuttig dat ik vertrek.

Wat mij in de gelederen van de geïnte­ resseerde toeschouwers van het parlementair bedrijf van de Staten-Generaal in de toekomst het meest gaat interesseren, is de vraag of de volksvertegenwoordiger zich meer en meer in de ban van de achterban zal bewegen als een soort langspeelplaat, of dat er voldoende speelruimte zal overblijven om zich daarin toch nog te kunnen ontwikkelen tot een politicus, eventueel of zelfs - maar dat is zeer hoog - tot een staatsman.

VOORZITTERS

Mijnheer de Voorzitter! Met gemengde gevoelens dus, met diverse gedachten, treden wij met z'n zessen terug. Ik heb, voor ik onder uw juk boog, onder vier andere voorzitters gediend, vijf in totaal dus. Minister-presidenten veel meer; ik kom dan op een aantal van 11. Ik heb als voorzitters aan de overzijde meegemaakt de heren Van Thiel, Vondeling en Dolman en in deze Kamer de heer Thurlings en u. Toen de heer Van Thiel afscheid nam, werd hem een diner aangeboden. Het was, evenals nu, een periode van kabinetsformatie. Aanzaten aan dat diner onder andere de fractievoorzitters. Onder hen uiteraard de heer Den Uyl die heel wat meer te doen had in die periode van besprekingen over het te vormen kabinet. Het kon er voor hem dus ook maar net tussendoor dat hij mede aanzat en dat hij als voorzitter van de grootste fractie het woord voerde. Voor die keer een beetje laatdunkend naar mijn smaak gaf hij toen te kennen dat tiij heel veel aan zijn hoofd had met formatie en alle andere problemen, zoals het kiezen van ministers, meer dan - zoals hij de mede-aanzittende kleintjes toesprak - de heren Jongeling en Abma die dit alles heel moeiteloos konden genieten. Deze kleintjes waren toen nog niet op pendel tussen Groningen en Staphorst! Wat geprangd - ik hoop dat u en de Kamer mij dat niet kwalijk nemen - antwoordde ik de heer Den Uyl toen: Ten slotte ben ik ook minister. Waarop de heer Den Uyl zie: Ja, datweetiknogwel: VDM, Verbi Divini Minister. De heer Vondeling complimenteerde mij na afloop met dit lesje dat ik zijn partijgenoot gegeven had.

MINISTER

Welnu, dat heb ik al die jaren door, bij alles, in alles en onder alles willen zijn: minister. Het was dus uiteindelijk toch een lange ministeriële loopbaan. Minister van het Woord waarin Gods daden staan opgetekend en dat richtsnoer is voor onze daden en eeuwig zal bestaan. Daarom, mijnheer de Voorzitter - het is de laatste keer dat ik dit zeg - heb ik het in al die drieëntwintig jaar nooit goed kunnen begrijpen dat mensen, in dit geval vertegenwoordigers aan deze en gene zijde van het Binnenhof, dat Woord niet of niet in veel hogere mate hebben gekozen tot het richtsnoer voor hun daden, die geboekstaafd worden in de Handelingen van de Staten-Generaal. Ik dank u.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen