De SGP in de Eerste Kamer

Bij het brede publiek heeft de Eerste Kamer - ook wel „de Senaat" genoemd ter herinnering aan een soortgelijk college in het oude Rome - veel minder belangstelling dan de Tweede Kamer. Is dat in de SGP ook zo? Het antwoord op die vraag zal ik niet geven, maar ik denk dat de vraag: „In welke jaren hadden wij een zetel in de Eerste Kamer? " door weinig partijleden vlotweg zou kunnen worden beantwoord.

Welnu, dat was in de jaren 1956-1960 en 1971-heden. Dat is al. Niettemin genoeg om e.e.a. met wat meer details in de partijhistorie vast te leggen.

Tot 1956 telde de Eerste Kamer 50 zetels. Een rekensom maakt duidelijk dat een partij, die 2% van het electoraat achter zich heeft staan, bij een zuivere evenredige vertegenwoordiging aanspraak maakt op 1 zetel in een college van 50. Ten gevolge van de eigenaardige getrapte verkiezing lukte het echter de SGP tot 1956 niet een zetel in de senaat te veroveren. Wél werden candidatenlijsten ingediend en schreef DE BANIER telkens wrevelig over de onrechtvaardige uitslagen. , Het desbetreffende artikel in DE BA­ NIER 1956-25 begint zó:

„In de onderscheidene Provinciale Staten hebben de leden van de SGP hun stem uitgebracht op de door de SGP gestelde candidaten voor de Eerste Kamer, zonder dat, zoals te voorzien was, een hunner gekozen werd. Dat is onrecht." enz. enz.

Bedoelde lijst luidde: 1. ds. C. Smits 2. ir. H. Fokker 3. ds. E. du Marchie van Voorthuijsen 4. W. F. Mulckhuijse 5. B. van der Graaf Jzn. 6. J. Vermeulen Hzn. 7. P. van Woerden

6 november 1956 Maar wat gebeurt? Op 6 november 1956 wordt het aantal leden van de Eerste Kamer uitgebreid tot 75 en die van de Tweede Kamer tot 150. Van­ daar dat DE BANIER 1956-46 kan schrijven:

„De dag van 6 november was voor de SGP een heugelijke. Op die dag toch deden twee leden van de SGP hun intrede in het Parlement. Ds. Smits werd op die dag als lid van de Eerste Kamer, en burgemeester Kodde als lid van de Tweede Kamer beëdigd, wat wel zeer verblijdend is.

Met de intrede van ds. Smits als Eerste Kamerlid werd in zekere zin een onrecht, dat de SGP jarenlang was aangedaan, uit de weg geruimd."

In een bericht in DE BANIER van 1 okt. 1959 lezen we dat ds. Smits wegens vele ambtelijke bezigheden voor de kamerlidmaatschap heeft bedankt. Hij wordt opgevolgd door ir. H. Fokker.

Op 3 aug. 1960 zijn er periodieke verkiezingen voor de Eerste Kamer. De candidatenlijst van de SGP luidt: 1. ir. H. Fokker 2. ds. E. du Marchie van Voorthuijsen 3. B. van der Graaf Jzn. 4. R. van Ommeren 5. G. A. A. Adelaar Ir. Fokker wordt niet herkozen. Aan de vier jaren SGP-aanwezigheid in de Eerste Kamer komt weer een einde.

DRIE KEER VERGEEFS

Uit DE BANIER 1963-18, 1963-22, 1966-24, 1966-28 en 1969-28 blijkt dat de SGP in de jaren 1963, 1966 en 1969 vergeefs heeft getracht een zetel in de Eerste Kamer te heroveren. De candidatenlijsten luidden respektievelijk:

Eerste Kamerleden SGP

ds. C. Smits ir. H. Fokker ir. C.N. van Dis K. Meuleman ds. H. G. Abma H. G. Barendregt mr. G. Holdijk1956-1959 1959-1960 1971-1973 1973-1981 1981-1986 1983-heden 1986-1987

1963 1. ir. H. van Rossum 2. ds. E. du Marchie van Voorthuijsen 3. A. Vlasblom 4. B. van der Graaf 5. C. N. van Dis jr. 6. W. F. Mulckhuijse

1966 1. ds. A. Vergunst 2. A. Vlasblom 3. ds. E. du Marchie van Voorthuijsen 4. B. van der Graaf 5. C. N. van Dis jr. 6. W. F. Mulckhuijse 7. ir. H. Fokker

1969 1. ds. F. Mallan 2. A. Vlasblom 3. ds. E. du Marchie van Voorthuijsen 4. ds. P. Dorsman 5. C. N. van Dis jr.

IR. VAN DIS

We springen naar 1971. Op 28 april van dat jaar zijn er Tweede-Kamerverkiezingen, en daags daarna verkiezingen voor de Eerste Kamer. De SGP publiceert in DB 1971-14 haar candidatenlijst:

1. Ir. C. N. van Dis 2. K. Meuleman 3. A. Vlasblom 4. K. van der Plas 5. T. Buurveld 6. D. van Mourik 7. A. Maljaars 8. J. H. Wolterink 9. H. G. Barendregt

En in DE BANIER 1971-18 kan hoofdredakteur Abma melden dat ir. Van Dis gekozen is. „Na vele jaren van afwezigheid treedt de SGP weer op in de Eerste Kamer, " schrijft hij.

K. MEULEMAN

Geen twee jaar nog heeft de bejaarde voortrekker zitting in de Senaat als de dood hem aflost van zijn post. 5 jan. 1973 overlijdt ir. Van Dis. Hij wordt opgevolgd door no. 2 op de lijst, de heer K. Meuleman. Deze zit al meer dan vier jaar als hij in 1977 als Eerste Kamerlid wordt herkozen. Uit het desbetreffende bericht in DB 1977-29/30 citeer ik:

"Laat ik eerst een zetje lossen ter ere van onze senator Meuleman. Bij zijn herverkiezing een gelukwens.

Wij hadden onze zorgen voor zijn herverkiezing. Wat de hand vond werd gedaan. Niet alles gebeurde wat wij hoopten. Bijzonder jammer was dat het niet lukte het ongenoegen bij de Boerenpartij weg te nemen en de afgevaardigde van deze partij in de Zuidhollandse Staten te bewegen zijn stem aan de heer Meuleman te geven."

Verder meldt het bericht dat nu ook de GPV zijn intrede doet in de Eerste Kamer en wel in de persoon van de heer Van der Jagt.

1981

Op de Algemene Vergadering van 26 feb. 1981 hoort de partij dat het jaar dat voor haar ligt "moeilijk" zal zijn. Twee verkiezingen zullen plaats vinden: voor de Tweede en voor de Eerste Kamer. (DB 1981-12) De data zullen later resp. 26 mei en 1 juni blijken te zijn.

In de maanden die volgen vragen de Banierkolommen zoveel aandacht voor de Tweede Kamerverkiezingen dat we vergeefs uitkijken naar de kandidatenlijst voor die voor de Senaat. Slechts uit dagbladberichten daags na de Eerste Kamerverkiezingen blijkt dat de heer Meuleman zich niet meer herkiesbaar had gesteld en dat ds. H. G. Abma als senator is gekozen. No. 2 op de lijst blijkt de heer G. van den Berg, burgemeester van Genemuiden, te zijn geweest.

Achteraf pas geeft DE BANIER aandacht aan deze zetelwissehng. Een "zetje" in DB dd 12 juni 1981 zegt:

"Binnen een week na de verkiezingen voor de Tweede Kamer vonden die voor de Eerste Kamer plaats. Provinciale Staten kiezen de senaat. In de nieuwe Eerste Kamer bleven de verhoudingen stabiel. . . Enkele bekende figuren verdwijnen uit deze hoek van het Binnenhof. De SGP smaakte de voldoening dat de ene zetel behouden bleef. Alleen personeel komt verandering, de heer Meuleman wordt vervangen."

Dat het ds. Abma is, die de heer Meuleman vervangt, blijkt partij-intern niet eerder dan uit de colofon van het nummer van 26 juni. Intussen is wel in het hoofdartikel van het nummer van 19 juni de nu oud-senator met lof uitgezwaaid.

1983

Twee jaar later maakt wetswijziging nieuwe Eerste Kamerverkiezingen nodig (DB 1983-10 blz. 4). De candidatenlijst wordt gepubliceerd in DB 1983-9. Die luidt: 1. ds. H. G. Abma 2. H. G. Barendregt

Vervolg op pagina 14 Vervolg van pagina 13

3. drs. P. H. D. van Ree 4. G. van den Berg 5. ir. H. van Rossum 6. H. E. J. Boon 7. mr. G. Holdijk

In DE BANIER 1983-17 geeft de partijpenningmeester een prognose voor deze verkiezingen. Ook "Allerhande" in het volgende nummer kijkt ernaar vooruit. "Ik ga op dit moment de beer nog niet schieten", schrijft de hoofdredakteur, "laat staan de huid verdelen. Je zou soms in de plaats van een beer een bok schieten." De spanning stijgt door een nog scherpere berekening van de heer Pijl in hetzelfde nummer. Tenslotte brengt DE BANIER 1983-19 de uitslag: Voortaan zal de SGP twee zetels in de Eerste Kamer bezetten; ook de heer Barendregt blijkt gekozen! Hoe dat kon horen we van onze rekenmeester op pag. 20. Dank zij lijstverbindingen doet nu de RPF zijn intrede in de senaat met prof. dr. ir. E. Schuurman, terwijl voor het GPV de heer van der Jagt zijn lidmaatschap continueert. (DB 1983-20).

TENSLOTTE

Weer maken we een sprong van drie jaar. In 1986 zijn er Tweede en Eerste Kamerverkiezingen. De candidatenlijst voor laatstgenoemde staat in DB 1986-8. Zij luidt:

1. H. G. Barendregt 2. mr. G. Holdijk 3. G. van den Berg 4. drs. P. H. D. van Ree 5. ir. H. van Rossum 6. H. E. J. Boon 7. R. Leusink 8. W. P. Rentier 9. J. H. Wolterink

Uit deze publicatie blijkt dat ds. Abma zich niet meer voor een zetel in de senaat beschikbaar stelt. In DB 1986- 13 neemt de partijvoorzitter "ds. Slagboom" afscheid van hem en bedankt hem ook voor het vele en gewichtige werk in het college volk en partij bewezen.

De verkiezingen vonden in 1986 plaats op 21 mei. In DB 1986-12 lezen we hoe de SGP opnieuw twee zetels haalde in de Eerste Kamer, terwijl in het volgende nummer de nieuwe tweede man, mr. G. Holdijk, met een foto op de voorpagina wordt welkom geheten en ons opnieuw door de heer Pijl wordt voorgerekend hoe deze uitslag tot stand kwam.

Jammer genoeg duurde het senatorschap van mr. Holdijk maar één jaar. In DB 1987-7 kondigt ir. Van der Vlies aan dat in juni van dat jaar opnieuw een heel nieuwe Eerste Kamer zal worden gekozen. De candidatenlijst wordt gepubliceerd in no. 9 van de jaargang. Het is dezelfde als het jaar daarvoor, alleen aangevuld met 4 namen:

10. E. van Voorden 11. drs. J. A. Coster 12. ir. M. Houtman 13. L. M. P. Scholten

De prognose voor deze verkiezingen (op 9 juni) is dit keer al héél ingewikkeld. Omstandig vindt men die in DB 1987-12. In "Allerhande" van no. 13 komt de uitslag: inderdaad is aan het Eerste Kamerlidmaatschap van mr. Holdijk een eind gekomen. Een vriendelijk dank- en afscheidswoord van de partijvoorzitter in nog een Banier later kan daar niets aan veranderen. Tot zover dit overzicht. Zoals de lezers weten zijn van alle hierboven genoemde Eerste Kamerleden bloemlezingen uit hun redevoeringen in dit college opgenomen in het gedenkboek WOORD EN WET! Ook vindt men daar hun foto's. Moge hun arbeid lang in herinnering blijven!

Voorlichtingssecretaris

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen