Een betrouwbare en integere overheid

Als de algemene politieke beschouwingen gehouden wor- , den een kleine maand na het algemene politieke debat over de eerste regeringsverklaring van een nieuw kabinet, kan dat nooit een echt inhoudelijk debat worden. Zo waren de verwachtingen, en zo is het ook uitgekomen.

Het kon dit jaar niet anders, want het uitstellen van de regeringsverklaring was na een kabinetsformatie die vier maanden in beslag nam niet te verdedigen geweest, en de datum van Prinsjesdag ligt grondwettelijk vast. Dus zat er voor de dames en heren kamerleden vorige week weinig anders op, dan op herhalingsoefening te gaan.

Normaal gesproken wordt de SGP-bijdrage aan de algemene beschouwingen integraal in de Banier afgedrukt. Dit keer niet, omdat de SGP-inbreng bij de regeringsverklaring al helemaal stond afgedrukt in de vorige Banier. Daarom dit keer slechts enkele grepen uit Van der Vlies' verhaal.

Nieuws

Van der Vlies begon met de constatering dat troonrede en Miljoenennota niet veel nieuws bevatten. De verwachtingen die tijdens het debat over de regeringsverklaring waren gewekt, als zou er in de begrotingsstukken nog nadere uitwerking van de plannen volgen, werden niet echt waargemaakt.

Ging het in het regeerakkoord nog om een herijking van individuele en collectieve verantwoordelijkheden, in troonrede en begroting wordt een zwaar accent gezet bij de eis van een consistent en vertrouwenwekkend beleid. Van der Vlies: "Inderdaad, het gaat om een betrouwbare en integere overheid. Daaraan heeft de burger dringend behoefte. Veel burgers lo­ pen met scepsis rond over de overheid in het algemeen en met frustraties over hun persoonlijke ervaringen met de overheid in het bijzonder.”

”Wij hebben zorg over de kloof die blijkt tussen burger en overheid. Wij willen daaraan iets doen. Het is voor ons nog maar de vraag of de gekozen remedies van een correctief referendum en een wijziging in ons kiesstelsel - beide door ons om staatkundig principiële en praktische redenen overigens toch al niet verwelkomd - nu de zaken zijn waarop de doorsnee burger zit te wachten. Zijn het niet veel meer het gevoel van onveiligheid op straat, de ergernis over het als te laag ervaren niveau van rechtshandhaving in ons land, het mastbos aan regeltjes waar men tegen op loopt, het vermeende tekort aan integriteit binnen de Nederlandse overheid, de tekortschietende kwaliteit van dienstverlening door de overheid, die aangepakt moeten worden? ”

Nooit neutraal

Wie spreekt over een kloof tussen burgers en politiek, moet zich ook rekenschap geven van de taak en roeping van de overheid. Tegenover de achter de regeringstafel zetelende paarse ministers stelde de SCiP-fractievoorzitter: "De overheid is nooit neutraal. Erkend behoort te worden dat de universele Bijbelse normen en waarden uitgangspunt dienen te zijn bij het beleid. Geloof en bekering zijn voor ons allen nodig. De vreze des Heeren is het beginsel der wijsheid en der wetenschap en die doet wijken van alle kwaad. Daar zit de kern. Die is nodig voor ons allen om de verlegenheid waarin overheid en burger zijn terechtgekomen, te overwinnen. Het doet ons leed dat wij van deze erkenning niets aantreffen in de begrotingsstukken. Wij roepen derhalve op alsnog bij deze erkenning en doorleving voor anker te gaan."

”Met mij”

Uiteraard ging Van der Vlies in op de toch met enige spanning tegemoetgeziene slotpassage van de troonrede. Het kabinet meende terug te moeten grijpen op de formule die in 1977 werd bedacht door toenmalig premier Van Agt. Opvallend was echter dat de koningin dit keer twee woordjes extra uitsprak: met mij. Moet daar bijzondere waarde aan worden gehecht? Van der Vlies: "Het eerste kabinet zonder christen-democraten sinds 1918 heeft het niet nodig geoordeeld Gods Naam de eer te geven die Hem toekomt. Een van mijn voorgangers, ds. Abma, zei in 1978 toen de bede, in tegenstelling tot veler verwachting, niet in ere werd hersteld: "Het berokkent schade noch schande Hem te kennen en te erkennen." Toen ging het om dezelfde tekst als nu, op twee woordjes na, de woorden 'met mij'. Ik ben zo vrij daarin de woorden te lezen die ons staatshoofd in dit Kamergebouw op het ons aangeboden kunstwerk heeft laten optekenen, namelijk de woorden 'Mijn schild endc betrouwen, zijt Gij, O God, Mijn Heer'."

Politie

Uitvoerig ging de SGP-woordvoerder in op het thema politie en veiligheid. In het licht van wat er tijdens in de programma's is beloofd en tijdens de campagne werd rondgebazuind, is de beloofde extra inzet van het kabinet wel uiterst mager uitgevallen. Van der Vlies verwees o.a. naar de uitslag van het kort geleden gepresenteerde Nationaal Kiezersonderzoek. Eén van de meest opvallende resultaten is het toenemende cynisme over de politiek. M.n. het feit dat politici structureel meer beloven dan ze kunnen waarmaken, steekt de kiezer.

Van der Vlies: "Frappant bewijs van de kloof tussen belofte en realiteit vormt de inzet van dit kabinet voor politie en justitie. In de afgelopen periode was - zo leek het althans - een duidelijke consensus gegroeid, dat het zo niet langer kon. Er moest veel meer gebeuren. O.a. tienduizend agenten en veel meer cellen. Wat is daar nu van over? Over verkiezingsbeloften gesproken!"

"Het stelt ons diep teleur dat van een echte prioriteitstelling voor politie en justitie in de gepresenteerde voornemens geen sprake is. De noodsituatie is echter onverminderd: nog steeds stijgende (harde) criminaliteit, grote politietekorten in de landelijke gebieden, onaanvaardbaar hoog aantal heenzendingen. Dit is echt onacceptabel. Al jaren horen wij, dat "het opentrekken van blikken agenten" niet de oplossing kan zijn. Dat moge zo zijn, in die zin dat er natuurlijk veel meer nodig is. Maar tegelijkertijd kan toch niet worden ontkend, dat er op dit terrein van een bijzonder ernstige situatie sprake is.

Betrouwbaarheid

V erderop in zijn bijdrage borduurde de SGP-fractievoorzitter door op het thema een betrouwbare en integere overheid.

"Betrouwbaarheid krijgt o.m. inhoud door je te houden aan gedane beloften, door een zekere "voorspelbaarheid". Daaraan heeft het teveel ontbroken. Of het nu gaat om investerings- en vestigingsklimaat, of het nu gaat om inkomens- en uitkeringsniveau's, of het nu gaat om het bestrijden van allerlei mentale en materiële overlast. (...) Particulieren en ondernemers hebben de overheid te vaak tegenover zich ervaren en te weinig als bondgenoot bij het oplossen van problemen. De overheid als bondgenoot."

"Dat betekent uiteraard niet dat zij haar gezagspositie zou opgeven. Maar dat betekent wèl voor ondernemers dat eindelijk de regulering en de daarmee verbonden administratieve rompslomp drastisch worden beperkt, waarmee de werkgelegenheid ook nog goed zou zijn. Dat betekent voor boeren en tuinders dat de regeldichtheid en vooral de cumulatieve effecten van overheidsmaatregelen onder ogen worden gezien."

"Wij bepleiten intensief overleg, onderling vertrouwen en sanering van de regeldichtheid. Wij bepleiten heldere normen, overtuigende onderbouwing door onweerlegbare informatie. Als voorbeeld noem ik maar eens het mestbeleid. Op het niveau van het individuele bedrijf gebeurt er best veel positiefs, de veevoederbranche levert een beduidende bijdrage aan de reductie van milieulast, maar toch duurt onzekerheid voort. De overheid wordt dan snel als boosdoener en te weinig als bondgenoot ervaren."

Rentmeesterschap

et onderwerp milieu lijkt een beetje 'uit' te zijn. In vergelijking met bijvoorbeeld 1989 (toen het derde kabinet-Lubbers aantrad) is de aandacht voor het milieu nagenoeg nihil. Van der Vlies betoogde dat de zorg voor en om het milieu niet afhankelijk mag worden van de tijdgeest:

"Het kabinet kiest er terecht voor de door de vorige kabinetten ontwikkelde plannen nu eerst maar eens uit te voeren (NMP-2, EHS e.d.). Daar hebben wij onze handen al meer dan vol aan. Daarbij evenwel, lijkt het toch een verkeerd signaal om zo drastisch te bezuinigen op onderzoeksuitgaven op dit gebied, op de ontwikkeling van duurzame energiebronnen en op subsidies in de sfeer van energiebezuinigende maatregelen, als in de begroting wordt voorgesteld.

Een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van mensen in dezen, hoe terecht ook op zichzelf, kan hier niet het enige antwoord zijn. Wij zouden daarbij een brede visie uiteen gezet willen zien over wat wij, naast de kleinverbruikersheffing (waarbij gelukkig de tuinbouw apart wordt bekeken, en wat ons betreft ook andere sectoren in het MKB), zoal te verwachten hebben op de terreinen van de zgn. ecologisering van ons belastingstelsel en het zgn. duurzame bouwen, en dat mede in internationale context." Plaatje

Over het economisch, financieel en sociale plaatje dat het kabinet met name in de Miljoenennota heeft getekend merkte de SGP-afgevaardigde het volgende op: "Een uiterst belangrijke vraagstelling is of het gepresenteerde pakket maatregelen op financieel-economisch en sociaal terrein voldoende vertrouwen oproept bij sociale partners, zodat noodzakelijke loonmatiging wordt bereikt en de beoogde werkgelegenheid onder handbereik komt. De rijksoverheid is daarbij niet alleen partij, dat zij erkend. Maar zij schept wel de randvoorwaarden. "Het gevaar is reëel dat veel structurele en incidentele werkgelegenheid naar het buitenland wegvloeit. Die tendens moet dringend worden gekeerd! Loonkostenmatiging en lastenverlichting zijn hard nodig. In dat geheel zijn de concretisering van het 40.000 banenplan in de sfeer van verzorging en preventief veiligheidsbeleid, resp. de definitieve plannen terzake van de kinderbijslag en AOW van groot belang. Wij hebben aandacht gevraagd voor de inkomenseffecten voor de grotere gezinnen met een middeninkomen. Wij zijn daar nog altijd niet gerust op, ondanks de geruststellende woorden van de minister-president. De Sociale Nota 1995 geeft nog onvoldoende uitsluitsel (zie bijlage 16) over de beduidende afwijkingen rond de gemiddelden bij de bepaling van de effecten van stapeling (individuele huursubsidie, studiefinanciering, kinderbijslag e.d.). Een en ander leidt ons tot een kritische houding tegenover de kinderbijslag- en AOW-plannen.”

Onderwijs

Zorgen ook over het onderwijs. "Een betrouwbare en integere overheid. Dat moet ook het doel zijn bij de voornemens op het terrein van het onderwijs. De na veel strijd en moeite verworven posities van het confessioneel beroepsonderwijs in het kader van de ROC-vorming, van PABO's van bijzondere signatuur in het kader van de vorming van educatieve faculteiten, van landelijke en regionale schoolbegeleidingsdiensten in de beheersstructuur van de onderwijsverzorging, mogen niet worden opgeofferd aan veralgemenisering en schaalvergroting."

Buitenland

Vervolgens het buitenland. De man die daar nu de scepter over zwaait is de verpersoonlijking van het D66-gevoel, Hans van Mierlo. Deze heeft een filosofisch getinte aanpak bepleit voor de op- en uitbouw van de Europese Unie en WEU en NAVO. Van der Vlies zette daar zo zijn vraagtekens bij: "Wat is de realiteitswaarde daarvan? Wat is het buitenlands beleid tot 1996, wanneer een nieuwe integrale visie zal worden ontvouwd? Wat betreft het asielbeleid sluit ik mij aan bij de vragen die zijn gesteld, om snelheid te betrachten bij het wegwerken van de achterstand ten opzichte van de ons omringende landen ter zake van het wetgevingsprogramma dat wij ontwikkelen ten behoeve van het zo nodige restrictieve beleid."

Pro life

Misschien wel het meest bezorgd toonde de SGPwoordvoerder zich over wat er gebeurt op medisch-ethisch terrein. In de beleidsvoornemens van het kabinet lezen we daarover o.a. dat "de door de beroepsgroep opgestelde discussienota's een goed uitgangspunt voor de regering vormen."

Van der Vlies: "Wij vragen dringend daarbij de kritieken van 'pro-life-organisaties' voluit te betrekken. De KNMG dient, met alle respect, de dienst niet uit te maken. Het primaat ligt bij de overheid, in casu de wetgevende macht. Normstelling kan echt niet langer aan de praktijk en de rechter worden overgelaten."

"De overheid dient haar verantwoordelijkheid te nemen, de noodzaak van goed overleg en zorgvuldige afweging onverlet latend. Juist op dit terrein zien wij ontwikkelingen, die ons gemakkelijk verder op het hellend vlak plaatsen. Dat kan en mag niet gebeuren. De standpuntbepaling van het kabinet naar aanleiding van de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Chabot, wat betreft het vervolgingsbeleid, stelt ons verre van gerust. Zo hebben wij ernstige bezwaren tegen en vragen bij de uitspraken van bewindslieden over euthanaseren als normaal te achten medisch handelen en de verwijsplicht voor artsen. Wij moeten die weg niet op!”

Dienaren

De laatste woorden van Van der Vlies' eerste termijn, waren gewijd aan de discussie over falende bewindslieden. Premier Kok en PvdA-fractievoorzitter Wallage verschillen van mening over het 'personeelsbeleid' t.a.v. de bewindslieden. Als iemand niet blijkt te voldoen aan de verwachtingen, wie mag betrokkene dan wegzenden? Van der Vlies koos duidelijk partij voor Kok. Hij zei: "Ministers zijn dienaren van de Kroon en niet in dienst van de hun verwante fracties, die dus niets te maken hebben met hun functioneren." Deze opmerking bood de SGP'er de gelegenheid zijn bijdrage op een passende wijze af te ronden: "Overigens moeten die ministers natuurlijk wel góéd functioneren. Daarbij wensen wij ze Gods zegen toe.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen