Verkiezingen 95 (3)

De provincies die in deze laatste aflevering aan de orde komen zijn Flevoland, Gelderland, Utrecht en Noord-Brabant.

Flevoland

In Flevoland waren in de Staten 43 zetels te verdelen. Met een opkomstpercentage van 50,6 betekende dat, dat er 91.237 geldig uitgebrachte stemmen waren. Een kiesdeler van 2.122 dus. Ditmaal kwam de kiesdeler 200 hoger uit dan bij de vorige Statenverkiezingen. Toen bedroeg de kiesdeler 1.928. Dat werd veroorzaakt doordat het inwoneraantal toen net de 200.000-grens gepasseerd was, zodat de Staten van 39 naar 43 zetels werden uitgebreid. Een laag inwoneraantal betekent een relatief klein aantal stemgerechtigden. En dat betekent weer dat de kiesdeler verhouding.sgewijs lager is dan bij een hoger inwoneraantal.

Na vier jaar is het inwoneraantal toegenomen (en dus ook het aantal stemgerechtigden), zodat de kiesdeler nu hoger uitkwam.

Maar al zou de kiesdeler bij deze Statenverkiezingen net zo laag zijn geweest als vier jaar geleden, dan had dat nog niet betekend dat de SGP meer zetels in de wacht had kunnen slepen. Met de 2.840 stemmen op de SGP was zij goed voor één zetel, met een restant van 718 stemmen.

Na vier jaar is het inwoneraantal toegenomen (en dus ook het aantal stemgerechtigden), zodat de kiesdeler nu hoger uitkwam.

In vergelijking met de Kamerverkiezingen van vorig jaar verloor de SGP 472 stemmen. Dat verlies kan echter niet gemakkelijk verklaard worden door de ontwikkelingen binnen de SGP. Dat had eerder in de uitslag van de TK-verkiezingen van 1994 tot uitdrukking moeten komen en niet pas bij de Statenverkiezingen.

Eén van de belangrijkste tjorzaken zal dan ook het thuisblijven zijn. Want ook dat gaat aan SGP-ers niet voorbij.

Het GPV deed, net als vier jaar geleden, zelfstandig mee. Het behaalde 2.598 stemmen, terwijl dat bij de TKverkiezingen van 1994 nog 2.848 was. Vergeleken met de vorige Statenverkiezingen was het verlies van 30 stemmen niet noemenswaardig te noemen.

De RPF behaalde met 3.887 stemmen 48 stemmen minder dan vorig jaar. Op eigen kracht behaalde de RPF één zetel, met het restant van 1.765 stemmen kwam zij in aanmerking voor een 'restzetel'. Helemaal korrekt is het niet om in dit geval te spreken van een restzetel. SGP, GPV en RPF hadden namelijk een horizontale lijstverbinding. Voor de verdeling van de zetels worden dan eerst alle stemmen bij elkaar opgeteld. Gezamenlijk behalen deze partijen dan 9.325 stemmen. Met een kiesdeler van 2.122 betekent dat er dus vier volle zetels aan deze combinatie wordt toegewezen (9.325 .-2.122 = 4, 39).

Voor de onderlinge verdeling van de toegewezen zetels is de combinatiekiesdeler van belang. Die wordt bepaald door het aantal op de combinatie uitgebrachte stemmen te delen door vier (het aantal toegewezen ze­ tels). Het resultaat daarvan is 2.331. Het aantal stemmen dat per partij wordt uitgebracht wordt door deze kiesdeler gedeeld. De SGP behaalt dan één zetel en 509 reststemmen; het GPV één zetel en 267 reststemmen en de RPF eveneens één zetel en een overschot van 1.556 reststemmen. De partijen met de grootste overschotten krijgen dan de overige te verdelen zetels toegewezen. In dit geval betekent dat dat de RPF de vierde zetel krijgt.

Zou er geen lijstencombinatie zijn geweest, dan had de RPF in aanmerking gekomen voor de laatste restzetel die er te verdelen was. Had de WD echter ruim 300 stemmen meer gehaald, dan was deze partij er met die zetel vandoor gegaan.

Gelderland

In Gelderland werd het driemanschap van de SGP uitgebreid met een vierde man. Het opkomstpercentage was ruim 53- In totaal werden 744.631 geldige stemmen uitgebracht. Met 75 statenzetels geeft dat een kiesdeler van 9.928.

De SGP behaalde 36.316 stemmen, dus goed voor drie zetels en 6.532 reststemmen. Ten opzichte van de Statenverkiezingen van vier jaar geleden, betekende dit stemmenaantal een teruggang van 609, maar ten opzichte van de Kamerverkiezingen verleden jaar een vooruitgang van 669 stemmen. De RPF/GPV-combinatie behaalde 37.981 stemmen, een winst van 10.339 stemmen ten opzichte van 1991, een veriies van bijna 5.000 (om precies te zijn 4.791) stemmen ten opzichte van die van 1994. (Daarbij voor het gemak de resultaten die beide partijen vorig jaar behaalden bij elkaar opgeteld.) Een toch wel opmerkelijk verlies.

Ook de RPF/GPV-combinatie behaalde drie maal de volle kiesdeler Zij kwam 1.731 stemmen te kort om die kiesdeler vier maal te halen.

Na de in het verleden opgedane ervaringen in Gelderland, is het toch eens leuk om de resultaten voor beide groeperingen te vergelijken in het geval er geen horizontale lijstverbinding is aangegaan, met de situatie waarin dat wel het geval is.

Dan eerst de situatie dat er geen horizontale lijstverbinding is.

De SGP behaalt dan, zoals we zoeven zagen, drie maal de volle kiesdeler en 6.532 reststemmen. De RPF/GPV-combinatie eveneens drie zetels en 8.197 reststemmen.

Bij de restzetelverdeling wordt gewerkt met het systeem van het grootste gemiddelde. Dat houdt in dat nagegaan wordt welke partij het grootste aantal stemmen per zetel behaald heeft. Daartoe deelt men het aantal stemmen door het aantal zetels dat op eigen kracht behaald is plus één (de zgn. 'fictieve zetel').

Dat betekent voor de SGP een gemiddelde van 9.079; voor de RPF/GPV-combinatie een gemiddelde van 9.495. Er waren in Gelderland meerdere restzetels te verdelen. Zonder horizontale lijstverbinding had dat betekend dat de RPF/GPV-combinatie een restzetel toegewezen had gekregen. De SGP had in dit geval geen restzetel hebben gekregen. Deze zou aan D66 zijn toegekomen. De D66 haalde een gemiddelde van 9081! Het resultaat was precies andersom geweest (SGP de restzetel, D66 niet), wanneer er 12 stemmen meer op de SGP zouden zijn uitgebracht.

Gelukkig voor de Gelderse SGP'ers was er echter ook ditmaal een horizontale lijstverbinding. Dat houdt het volgende in. In totaal zijn op de SGP en de RPF/GPV-combinatie gezamenlijk 74.297 stemmen uitgebracht. Dat stemcijfer gedeeld door de kiesdeler levert zeven zetels op en 4.801 reststemmen. Het gemiddelde aantal stemmen dat per zetel is uitgebracht is dan 9.287. Daarom kwam de combinatie SGP en RPF/GPV in aanmerking voor een restzetel, dus een acht­ ste zetel voor beide groeperingen gezamenlijk. Hoe worden dan de zetels verdeeld tussen de SGP en RPF/GPV? We delen dan het totaal van de stemmen door de zetels die de combinatie haalt. Het resultaat is dan de combinatie-kiesdeler (9.287).

Wordt het stemcijfer van de SGP gedeeld door die kiesdeler, dan krijgt de SGP drie zetels en houdt dan 8.455 reststemmen over.

Dezelfde methode houdt voor de RPF/GPV in dat zij vier zetels krijgt en 833 stemmen overhoudt. Dat betekent dat de SGP de achtste zetel (dus de restzetel van de combinatie SGP-RPF/GPV) krijgt. In dit geval is er sprake van een (grote) voorsprong op D66. Deze partij had 1.648 stemmen moeten halen om de restzetel te bemachtigen. De SGP hoeft dus ditmaal geen spijt te hebben een horizontale lijstverbinding met de RPF/GPV te zijn aangegaan.

Utrecht

In Utrecht waren bij een opkomstpercentage van 54,7 en 430.658 geldig uitgebrachte stemmen 14.845 stemmen voor de SGP. Een verlies van 1.914 ten opzichte van de verkiezingen van vier jaar geleden, maar 284 stemmen meer dan vorig jaar. Met een kiesdeler van 6.836 behaalde de SGP twee van de 63 te verdelen zetels. Zij hield nog 1.173 reststemmen over.

De RPF/GPV-combinatie behaalde 26.120 stemmen; 5.465 meer dan in 1991, maar 2.422 minder dan in 1994. Dit resultaat was goed voor drie zetels en 5.612 reststemmen, waarmee de combinatie in aanmerking kwam voor een restzetel.

In Utrecht was geen horizontale lijstverbinding tussen de SGP en de RPF/GPV. Zou die er wel geweest zijn, dan had dat geen gevolgen gehad voor de uitslag. Die zou er namelijk precies hetzelfde uit hebben gezien. Het gezamenlijke resultaat van SGP en RPF/GPV is 14.842 + 26.120 = 40.962. Dat betekent op 54 stemmen na zes volle zetels. Daarmee waren de partijen zonder meer voor een restzetel -dus de zesde zetel- in aanmerking zijn gekomen. De combinatiekiesdeler wordt vastgesteld door het totaal aantal behaalde stemmen te delen door het aantal zetels. Doorrekening wijst dan uit dat de verdeling binnen de combinatie hetzelfde resultaat zou opleveren zoals dat nu behaald is.

Noord-Brabant

Als laatste provincie komt tenslotte Noord-Brabant aan bod. Dit was de enige provincie waar SGP, GPV en RPF gezamenlijk met een lijst uitkwamen. In de afgelopen vier jaar heeft voor deze combinatie de SGP'er H.C. Bouman in de Staten gezeten. Volgens afspraak was een GPV'er aan de beurt om de lijst te trekken. Het resultaat van SGP/RPF/GPV bleef duidelijk achter bij het resultaat van deze partijen vorig jaar. Toen behaalden de drie partijen 17.964 stemmen. Met ditmaal 12.764 stemmen (dat is 1,5% van het aantal uitgebrachte stemmen) haalde zij ruim de kiesdeler (9.664), maar was verder kansloos voor een tweede zetel. En al waren er bij deze verkiezingen net zoveel stemmen op deze partijen uitgebracht als vorig jaar, dan nog had er geen restzetel ingezeten. Daar was het gemiddelde per zetel te klein voor. Ook hier zou het lager aantal stemmen niet alleen toegeschreven kunnen worden aan het feit dat RPF-stemmers het niet zien zitten op een lijst te stemmen waar de SGP aan meedoet. Het zou ook heel goed mogelijk kunnen zijn dat SGP'ers thuisblijven omdat ze er niet aan mee willen werken een niet-SGP'er in de Staten te kiezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen