Wel stemmen op, maar niet in de partij?

In de artikelen die werden geschreven ter toelichting op het voorstel tot regeling van de plaats van de vrouw in de SGP is nog eens op een rij gezet welke rechten verbonden zijn aan het lidmaatschap van een kiesvereniging. Mede vanwege het recht om deel te nemen aan stemmingen binnen de partij, werd gesteki dat de activiteiten van de kiesverenigingen (en daarom ook het lidmaatschap daarvan) niet zijn los te zien van het regeerambt. De daaruit voortvloeiende consequentie is, dat vrouwen geen lid kunnen worden van een kiesvereniging, aangezien het regeerambt vrouwen niet toekomt.

Dat daarmee niet voor iedereen het laatste woord over deze kwestie is gesproken, lijdt geen twijfel. Eén van de meest voor de hand liggende vragen heeft betrekking op een ogenschijnlijk niet geringe inconsequentie, voortkomend uit de volgende redenering:

- als aan het lidmaatschap van de kiesvereniging het regeerambt onlosmakelijk is verbonden;

- als vrouwen geen lid van de kiesvereniging kunnen worden omdat op bijbelse gronden het regeerambt hen niet toekomt;

- dan is het consequent om die lijn niet alleen te trekken ten aanzien van het stemmen in de partij, maar ook ten aanzien van het stemmen op de partij.

Samengevat: "Als lidmaatschap regeren is omdat daaraan het stemrecht in de Partij is verbonden, hoe zit dat dan als onze vrouwen naar de stembus gaan en stemmen op de Partij. Is dat geen 'regeerdaad?"

Het moet ons ernst zijn op deze vraag een antwoord te geven. Dat ook daarbij van te voren vast staat dat dit niet voor iedereen afdoende zal zijn, mag geen belemmering zijn om op hier op in te gaan.

Stemmen is mieeregeren

e concrete vraag of de gang naar de stembus gezien moet worden als een regeerdaad, kan moeilijk anders dan bevestigend beantwoord worden. Daar kunnen we mijns inziens niet onderuit. Het is in de partijhistorie ocjk altijd als zodanig aangemerkt. Maar daarmee is niet alles gezegd. Het simpele feit dat het verschil van inzicht over de consequenties hiervan net zo oud is als de partij zelf, toont dat duidelijk aan. Het .standpunt van de oprichter van onze partij is duidelijk. Voor hem was stemmen een regeerdaad die vrouwen niet toekwam. Dat heeft hij nooit onder stoelen of banken gestoken. Een ander standpunt innemen is natuurlijk mogelijk, dat was het in zijn tijd ook. Nergens vinden we een uitspraak van hem waarin hij te kennen gaf te twijfelen aan het Staatkundig Gereformeerde gehalte van partijgenoten die daar anders over dachten. Maar, nogmaals, hij was duidelijk in zijn afwijzing. We moeten dan ook niet proberen hem iets anders te laten zeggen. Daarmee doen we mijns inziens geen recht aan de werkelijkheid.

Maar het feit dat er ook toen al verschillend werd gedacht en gehandeld, toont wel aan dat het zonder meer gaat om een ingewikkelde kwestie. Wanneer de Scfirift ons een rechtstreeks verbod gaf om vrouwen naar de stembus te laten gaan, ongeacht de omstandigheden en ongeacht de drijfveer, dan was de zaak daarmee afgedaan. Maar zulk een verbod vinden wij nergens. Evenmin als een direct gebod voor mannen om zich getrouw van hun politieke plicht te kwijten.

Uit het eerste mag u niet opmaken dat vrouwen dus naar de stembus mo- gen en uit het tweede mag niemand concluderen dat mannen hun roeping in dit opzicht met een vrij geweten mogen verzaken.

Gezinshoofden-kiesrecht

Het stemrecht zoals wij dat nu kennen, berust op het zogenaamde individuele stelsel. Hiermee wordt bedoeld dat ons volk feitelijk beschouwd wordt als een optelsom van losstaande individuen, van enkelingen. Ons volk wordt daarbij beschouwd als, zoals weleens gezegd wordt, een hoop zielen op een stuk grond. Die enkelingen komen dan bij de stembus ieder voor zichzelf op. En aangezien alle inwoners voor de wet gelijk zijn, moet er wel een algemeen stemrecht zijn. Het is er ook gekomen, eerst voor mannen, later eveneens voor vrouwen. Dat is een logische consequentie van dit individualistisch uitgangspunt.

De Staatkundig Gereformeerde Partij heeft zich daartegen altijd verzet. Artikel 8 van ons Program van Beginselen spreekt dan ook uit: 'de overheid behoort een organisch kiesrecht te bevorderen, dat rekening houdt met het gezin als cel van de samenleving. Het is hier de plaats niet om ons kiesstelsel de bespreken, ook niet om de voor- en nadelen die er kleven aan het stelsel van het gezinshoofdenkiesrecht (ook wel 'huismanskiesrecht genoemd) nader te beschouwen. Maar wel moet duidelijk zijn dat het individuele stelsel waaronder wij nu gebukt gaan, bij ons grote principiële bezwaren oproept en dat, wanneer gekozen zou moeten worden tussen het huidige stelsel en het stelsel van het gezinshoofden-kiesrecht, onze voorkeur duidelijk naar het laatste zou gaan. Niet omdat dit met zoveel woorden in Gods Woord aanbevolen wordt. Maar wel omdat het veel beter strookt met de Schriftuurlijke opvattingen omtrent een volk en omtrent de in Gods Woord aangege­ ven gezagsverhoudingen, die van toepassing zijn op alle samenlevingsverbanden. De Schrift leert ons niet dat we een volk hebben te zien als een reeks losstaande eenheden zonder innerlijk verband. Een volk van vondelingen, die noch vader noch moeder kennen, bestaat niet. De samenleving is opgebouwd uit gezinnen. Er is geen mens zonder ouders. Het gezin is, onlosmakelijk verbonden aan het huwelijk, scheppingsordinantie. Geen mechanische samenvoeging van enkele oudere en enkele jongere mensen, maar een organisch verband.

"..... maar aangaande mij en mijn huis, zei Jozua, wij zullen den HEB­ RE dienen". Als gezinshoofd gaf hij de richting aan, bepaalde hij de keuze, voor zichzelf en zijn gezin. Gelukkig gezin dat hem daarin volgen mag. Niet uit dwang, niet als juk, maar gewillig en vrijwillig. Weliswaar in de weg van de door God gegeven gezagsorde, maar van ganser harte. Geen gebonden zijn aan de keuze van de man en/of vader, maar een hartelijk verbonden zijn aan die keuze.

Maar, als het gaat over het algemeen kiesrecht, zijn er nog andere bezwaren. Van meet af aan is door de SGP uitgesproken dat vrouwenkiesrecht in strijd is met de roeping der vrouw. Wij weten dat van meet af aan dit standpunt onder ons niet voor iedereen dezelfde uitwerking had. Daarover werd, ook binnen het HB toentertijd, verschillend gedacht. Maar eerlijkheidshalve moet erkend dat de officiële partijlijn zelfs zover werd doorgevoerd dat bij verkiezingen de vrouwen werden opgewekt om niet te gaan stemmen. Hetgeen nog iets anders is dan vrouwen niet opwekken om te gaan stemmen!

Voor de SGP blijft het een zaak van beginsel dat het regeerambt is voorbehouden aan de man. Dat sluit passief kiesrecht volledig uit. Dat sluit eveneens een gang naar de stembus uit als die voortkomt uit een emancipatiegeest die geen enkel verschil erkent in taak en roeping tussen man en vrouw.

Maar, uit de formulering blijkt het reeds, er is ook een gang naar de stembus vanuit andere motieven mogelijk. Daarbij zal de stem echter alleen geoorloofd uitgebracht kunnen worden als versterking van de stem van het gezinshoofd. En nooit anders.

Noodzakelijke keuze

Wanneer we het vrouwenkiesrecht houden tegen het licht van de Schriftuurlijke onderbouwing van het partijstandpunt ten aanzien van het regeerambt, dan brengt rechtlijnig redeneren ons als slotsom dat de gang van de vrouw naar de stembus niet in overeenkomst is met haar roeping en dus ingaat tegen de Schrift. Maar we hebben ook gezien hoe ons kiesstelsel in elkaar zit. En vervolgens hebben we dan een probleem. Want hier moeten de vrouwen een keuze maken: wel naar de stembus of niet naar de stembus. Kiezen uit twee kwaden.

U zult zeggen dat kiezen voor het kwade altijd ongeoorloofd is omdat Gods Woord alle kwaad, zonder onder onderscheid van groot of klein, van meer of minder, veroordeelt. Deze opmerking is volkomen juist. Uit vrije keus mogen wij geen kwaad hoegenaamd doen.

Maar, zo staat het niet met het kiesrecht. Van een vrije keus tussen twee kwaden, die beide vermeden kunnen worden, is hier geen sprake. Het ene kwaad is het stemmen, het andere kwaad is het bestuur van land, provincie of gemeente overleveren aan

Vervolg op pagina 10 beginselen die volslagen buiten en dus vijandig tegenover Gods Wcjord en gebod staan. En nu ligt het feit er dat onze vrouwen in de onmogelijkheid verkeren ze beide te vermijden. Gaan ze niet stemmen, dan versterken ze daarmee aantoonbaar, zij het indirect, de tegenpartij. Een tegenpartij die zich doorgaans kant tegen Gods Woord.

Gaan ze wel stemmen, dan doen ze evenzeer kwaad. Een derde mogelijkheid is er echter niet.

Gewetenszaak

Wie bepaalt nu welke van deze twee kwaden de minste is? In het bovenstaande werd reeds opgemerkt dat we hiervoor geen rechtstreeks beroep kunnen doen op Gods Wocjrd. En daarbij lopen de meningen al gauw uiteen als het er over gaat hoe de keuze uit moet vallen. Dat het hier een gewetenszaak betreft, is hopelijk voor iedereen duidelijk. Zo is dat binnen de Partij ook altijd gezien. Mits het geen uiting was van een revolutionair emajicipatiestreven konden beide gevoelens naast elkaar bestaan. Zoals reeds werd opgemerkt had het afwijzende standpunt van ouds de overhand. Nooit werden vrouwen opgeroepen om naar de stembus te gaan. Integendeel; vooral in beginjaren van de partij werd in De Banier niet onder stoelen of banken ge.stoken dat het niet-stemmen het minst kwade geacht werd.

De stelling lijkt mij te verdedigen dat de tijd waarin wij leven een andere keuze kan wettigen omdat in de beginjaren van de SGP de gevolgen van het niet-stemmen minder verreikend waren dan in onze dagen. Maar het blijft goed Staatkundig Gereformeerd om daarin geen enkele aandrang uit te oefenen en het principe van 'stemrecht voor iedereen' af te wijzen.

We mogen ons echter wèl afvragen in hoeverre het nog een gewetens­ zaak is voor onze stemmende en nietstemmende vrouwen. Betrokkenheid bij de partij is aanbevelenswaardig, maar moet wel betrokkenheid zijn die opkomt uit het beginsel. Is het gaan naar de stembus voor onze vrouwen nog een keuze tussen twee kwaden? Wordt er in huis nog over gesproken?

Maar ook voor onze niet-stemmende vrouwen moet iedere oproep voor de stembus brengen tot een bewuste keuze. Ook al leidt dat tot een gerespecteerd niet-naar-de-stembusgaan. Dat moet een keuze zijn en geen thuisblijven uit macht der gewoonte, of uit enkel slaafse navolging. En die keuze zou moeten leiden tot een betrokkenheid die, door de nood van land en volk gedreven, uitdrijft tot de troon van Gods genade. Een betrokkenheid die er op die manier toe bijdraagt dat een niet-gebruikt stembiljet bepaaldelijk niet hetzelfde is als een weggegooid stembiljet.

Stemmen in de Partij

aar als het nu bij door de overheid uitgeschreven verkiezingen overgelaten wordt aan het geweten van de vrouw, waarom volgen we dan niet dezelfde gedragslijn bij de kiesverenigingen? Is dat niet inconsequent?

Het antwoord kan kort zijn en luidt ontkennend. Omdat bij stemmingen binnen de kiesverenigingen geen sprake is van vrije keus tussen twee kwaden die beiden niet vermeden kunnen worden. Deze keus, dit kwaad, kan namelijk vermeden worden als we de mogelijkheden voor het deelnemen aan stemmingen binnen de partij inrichten zoals we dat principieel verantwoord achten. Dan zijn vrouwen daarvan uitgesloten en is er geen sprake van een gedwongen keuze tussen twee kwaden.

DN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen